Аля Шоңхр һурвна бөлг.

Долан дуңһра күцҗ суусн

Дүүвр хар арзин сүүрд

Эзн Җаңһр зәрлг болв:

– Кезәнә арнзл Зеердин хурдн цагт,

Эврә бийин баһ, дүүвр цагт,

Арвн зурһата Шавдлыг залад,

Һурвн сар болад уга цагт,

Аля дүүвр кеҗ,

Эҗго эрм цаһан теегт йовсн цагтм

Нарн һархин барун бийәс

Баатр Бадмин Улан гидг күн

Нарн дорк әмтиг

Эврәһән кеҗ авхар йовснла

Харһҗ бәәр болад,

Аһу ик күчәр

Алдр намаг дарла.

Әмндм күрн гиҗәһәд:

– Залу күүни һурвн һундл бәәдг,

Келҗ ас! – гилә.

– Аһ Шавдл хатан авад,

Һурвн сар болад угав –

Нег һундл тер;

Шаран зурһан миңһн

Арвн хойр арслңгиг цуглулс гиләв –

Бас нег һундл тер;

Шаран дөрвн төриг

Һар деерән авс гиҗ йовлав –

Һурвдгч һундлм тер, – гиләв.

Эн үгим соңсад,

Баатр Бадмин Улан келн бәәнә:

– Тер бөкнән күцә.

Тегәд бәәр болый, – гиҗ тәвсн билә;

Ода намаг нарн һарх үзг эзлҗ,

Дуута Җаңһр нер ик хол соңсулснднь

Нан тал хойр ик элч тәвн гиҗәнә;

Тедн ирсн хөөн манд хальддг күн уга.

Наар һартлнь баатр Бадмин Уланиг

Әмдәр кел бәрҗ ирхлә,

Мана болх билә;

Хәрни хәәрлдг шаран зурһан миңһн

Арвн хойр бодңгуд мини,

Яһдмб? – гив.

Тиигхлә барун бийднь суусн

Байн Күңкән Алтн Чееҗ келв:

– Шораһас нигт эс билү,

Шорһлҗнас олн кишгтә нутг эс билү?

Далн хаани орнд нег

Ата-марһа авм

Арһта көвүн һарсн болвза?

Җаңһрин магтал тәвҗ,

Дуудлһ кей! – гив.

– Тер үнн, – гиид,–

Күүкн Цаһан нойиг

Миңъяна Алтн Шарһар йовулҗ зарл! – гив.

Күүкн Цаһан нойн:

– Эзн нойн Җаңһрин төр шаҗин хойрни

Һар деерәснь бун гиҗәнә!

Эн Бумбин орнд

Арһта көвүн һарсн болхла,

Нег темдгән өгтн! – гиҗ

Дуудн зарлв.

Нег долан хонгт зарлад,

Хойр долан хонгт зарлад,

Һурвн долан хонгин эцүст гүүлгәд йовб.

Долан долан

Дөчн йисн хонгт зарлв чигн

Нег юмн зәңг эс өгв.

Һууд бәәсн һучад чигә герин

Ар бийәр һарад ирхлә,

Хөрн көвүн шаһлцҗ бәәсни өөгүр

Җаңһрин магталыг тальвад ирв.

Хоңһр үстә шар улан көвүн

Хормата өрцгән хойр сахтаһан хаяд:

–Ах нойн баав,

Одак үгән дәкн соңсхтн, – гив.

Ардан гилс гиҗ хәләһәд,

Талтр тугин сайгар

Үкс гил чигн уга,

Зогсл чигн уга,

Арднь йовсн көвүни үг соңсгдмар йовб.

Хойр долан хонгт дахҗ гүүһәд,

– Алдр нойн ах, нама авч одыт! – гив.

Күүкн Цаһан нойн ухандан туңһад,

«Богд Җаңһрин залу дүүвр цагтан даргдсн

Аһу күчтә әмтиг бәрх гиҗ,

Үүниг яһҗ авч одхув?

Уга гиид хәрхлә, бас хату,

Бәәнә гиид авад одхнь,

Баһ бичкн болнал!» – гиҗ санад,

Дәкн һурвн долан хонгт

Ардан дахулад окв.

Шар улан көвүн келн бәәнә:

– Алтн Шарһин сәәр хармдг болув чигн,

Алдр нойн Җаңһрин хашр мөңгн үүднд

Нанла харһхч! – гив.

Тер үг соңсад,

Барун һаринни баһлцгас авад,

Шарһин сәәр деер һарһад,

Элвг хурдарни гүүлгәд,

Өндр Шар-Цоохр бәәшңгин

Хашр мөңгн үүднд ирәд буув.

Һунн наста көвү авч орхдан

Эңгин олн сәәдүдәс эмәһәд,

Хойр хонгт орл уга

Уха туңһаһад бәәв.

Көвүн келв:

– Бийән таниг авч ирсн болһад бәәләв,

Хәрнь би таниг авч ирсн болад

Орхла яһдмб? – гиид,

Бамбин Улан бүсәсни

Күүкн Цаһан нойиг

Шүүрч авад, өмнән бәрәд,

Алтн Торлг бәәшң дунд

Авад орад ирв.

Зүн талас

Арслңгин Арг Улан Хоңһр босад:

– Хәәмнь, Хошун мини! – гиин,

Барун һарасни татад,

Авад һарн гисн бийднь,

Тавган хуулл уга зогсад бәәв.

Хоңһр хәрү хәләһәд ууляд,

–Толһалгсн үүл билә,

Эзн Җаңһрин

Хар Җилһн көвүг дахулҗ йов;

Бәәхичн медҗ зарлулсн

Күңкл Алтн Чееҗин Аля Шоңхриг

Дахулн йов! – гиҗ келәд,

Уульн һарв.

Эзн богд Җаңһрин

Һунн наста көвүг

– Наар! – гиҗ өөрән авад,

Барун өвдг деерән тәвәд,

Барун халхинь үмсәд,

Зүн өвдг деерән тәвәд,

Зүн халхинь үмсәд,

– Эн һурвн көвүг

Мордулхинь бедртн, - гив.

Шаран зурһан миңһн

Арвн хойр күлгәс ирҗ шинҗлснд

Алдр богд Җаңһрин

Арнзл Зеерд йовх болҗ һарв;

Дарунь олн һазрин бетк өмкгсн,

Олн һолын ус уугсн,

Дөрвн көлдән шар уста

Алтн Чееҗин күлг –

Дүүвр Агсг Улан йовх болҗ һарв.

Дарунь дәәнә көлд дассн,

Сананас делм хурдн,

Салькнас алд хурдн

Миңъяни Алтн Шарһ йовх болҗ һарв.

Эн һурвн күлгиг

Хашр мөңгн үүднд авч ирәд,

Болдын сәәһәр боһчад,

Төмрин сәәһәр тушад,

Шуһл мөңгн цолвраснь

Тәвн сәәни көвүдәр бәрүлҗ тохв.

Дел мөңгн делтр тальвад,

Дегц зурһан давхр тохм тәвәд,

Дөш хар эмәл тальвад,

Ке шар цоохр олнцгин захар

Келкә найн нәәмн һорькиг

Хорн шүүһәр эмкәдүлҗ татад,

Зуран экн тал бәәдг

Зун нәәмн хоңх зүуһәд,

Күзүн талнь бәәдг

Күрл мөңгн хоңх зүүһәд ирв.

Хурдн бийән

Ялмн сәәхн ха талан һарһад,

Сәәхн бийән

Сәәр талан хураһад,

Хурц бийән

Хойр нүдн талан харад,

Зурһан тө чикән хәәчлҗ,

Бумбан найн нәәмн алд сүүлән

Сәәр деерән сегләд,

Өрмин иш сояһарн

Күрл мөңгн уудыг дөлилһәд,

Саңсаһарн сар нарнла наадад,

Саһг дөрвн туруһарн

Тер Бумбан орндан зөвлм болад,

Шуһл мөңгн цолврас бәрсн

Тәвн сәәни көвүдиг

Иигән-тиигән сөңг татад,

Дөчн йисн сара һазр гүүхән санад,

Арнзл һурвн күлг

Күзү күзүһән зуулдн наадад бәәв.

Дәәни олн хувцан өмсәд,

Зер-зевән агсад,

Һунн царин арсар һоллсн,

Дөнн царин арсар девллгсн,

Махн болдар альхлгсн,

Төмр болдар товчлгсн,

Залу зандар ишлгсн,

Зала торһн салдрһта

Әәрстин хар елдңгиг

Барун һартан бәрүлҗ,

Һунн наста Шовшур ахта

Һурвн бичкн баатриг

Наар цаар хойр йовулн,

Шаран зурһан миңһн

Арвн хойр бийәрн шинҗлсн бәәдг.

–Хәр һазрт хату үүлин йовдлд

Чидм көвүд гиҗ саннав бидн! – гиҗ шинҗләд,

Алдр Җаңһртаһан

Арвн хойр бийәрн

Аршан нульмсан асхлдҗ,

Бадмин сәәхн йөрәлән тальвҗ мордулв.

Дүүвр сән күлгүд деер

Дегц һурвулн мордад,

Шар-Цоохр бәәшңгән зөв эргәд,

Шаҗин ламдан зальврад,

Нарн суух барун өнцг тал

Эн һурвн күлгин

Элвг сәәхн хурдарнь

Долан долан

Дөчн йисн хонгт гүүлгәд одв.

Борзата Бор Толһа деер һарч ирәд,

Һурвн күлгән сөөһәд буув.

Байн Күңкин Алтн Чееҗни

Күнд Һарта Саврин

Күүкн Күрң һалзнар күрәд ирв.

Хар торһн лавшган делсүлҗ ирәд:

– Хәәнр, күүкд мини,

Һар-көлинтн үзүр мөөрсн эс билү?

Хәр һазрт йовхларн,

Медх авһин үг соңстн:

Өргндән өтлтлән давшуга,

Утарн унтлан давшуга

Балр Хар шавр харһх..

Тер цагт Улман Агсг Уланан

Түрүнд тәвтн, эврән медҗ һарх.

Түүнәс әмд-менд һарчксн хөөн

Һурвн сара һазрт гүүлгәд окхла,

Һурвн һалвр зандн уласн үзгдх,

Тавн зун берәд күүкд хойр

Йирн йисн күчн төгсгсн

Бумбтахн идән-ундан авад,

Тосн дуулн ирх.

Арнзл Зеердин

Алтн җолаг сул окад,

Чирәһинь чиклҗ бичә хәләтн,

Арһан алтн цалм мини (цалмни)

Ам дунд йовх юмн,

Арнзл Зеерд цаадкан

Эврән медҗ һарх.

Түүнәс цааран һарад,

Эгц һурвн сара һазрт гүүлгсн цагт

Элдв ик сәәхн рагни күүкн

Йирн йисн күчин төгсгсн идәһән авад,

– Бичкн һурвн дүүнр, өлссн гесән цадхҗ,

Ундассн ундан хәрүлтн, – гиҗ дуудн ирх.

Тер цагт Алтн Шарһарн түрүлүлтн,

Эврән бийни медҗ һарх, – гиһәд,

Бадмин сәәхн йөрәлән тәвәд хәрв.

Һурвн һунн наста баатрмуд

Күлгүд деерән һарад,

Нарн суух барун өнцг темцәд һарв.

Өмн хойр көлән

Өдрә һазр тальвад,

Хөөт хойр көлән

Хонга һазр тальвад,

Эгц һурвн сара һазрт гүүлгәд,

Хәврһәснь хәләсн күүнд

Өлңгәс босгсн

Өл маңхн цаһан туула мет,

Өлң деегүр өрвкәд,

Эгц һурвн сара һазрт гүүлгв.

Өргәрн һазр дөңнәд,

Өвцүһәрн өргән дөңнәд,

Өдриг өдр гил уга,

Сөөг сө гил уга гүүлгәд,

Балр хар шаврар орад ирв.

«Олн һолын ус уусн,

Олн һазрин бетк хазгсн

Агсг Уланан түрүлүлтн, – гисн

Авһин келсн үг эс билү?» – гиһәд,

Агсг Уланар йовб.

Арвн җилд гүүсн

Аралҗни мөр мөрдәд,

Хөрн җилд гүүсн

Хорха-меклән мөр мөрдн гүүһәд,

Давч нәрхнәрнь һәрәдәд,

Дөрвн хар савран күргл уга һарв.

Ар хойр күлгнь чигн дахн һарв.

–Авһ Чееҗин келсн зәрлгәр

Әәмшгтә хортнас хорув бидн, – гиҗ,

Аңһр-аңһр инәлдәд,

Элвг сәәхн хурдарнь гүүлгәд һарв.

Эгц һурвн сара һазрт гүүлгәд,

Һурвн һалвр зандн уласар күрәд ирв.

Тавн зун берәд күүкд хойр
Йирн йисн күчн төгсгсн

Идән-ундан авад,

– Мана бичкн дүүнр ундасҗ йовх, – гиҗ,

Дуулн һарад ирв.

Арнзл Зеердиг түрүнд тәвәд окв.

Үкс гиҗ йовад, зурһан тө чикән хәәчләд,

Өрмин иш сояһарн

Күрл мөңгн уудыг кемләд,

Киитн хар нүдәрн харад,

Дөрвн хар туруһарн цамшн ишкәд,

Ар көлин шавхаһас үргмш болад,

Бухн цегләд һарв.

Арднь йовсн хойр күлг

Альк чигн аалинь алдл уга дахв.

Арднь тавн зун берәд күүкд хойр

Аман бәрн, күүндн сууна:

– Бум ирүв чигн

Буцл уга бәргддг эс билү?

Түмн ирүв чигн

Түдл уга бәргддг эс билү?

Эдү дүңгә арһта һурвн көвүн

Лав йовсн үүлән номин йосар күцәҗ,

Алтн җола эргүлҗ,

Ар Бумбин орндан,

Хәрнү билтәл, – гиид үлдв.

Дәкн эгц һурвн сара һазрт гүүлгв.

Нарн сар мет сәәхн күүкн тосн харһад,

– Бичкн дүүнр, түрд гитн, золһий, гив.

Һурв дуудтлнь, дун уга йовб.

Хоңһрин көвүн Хошун Улан баатр:

– Күүкн, эл болхнь ээлән кел.

Дән болхнь дәәһән кел! – гиҗ,

Килһсн шар болд үлдән суһ татад,

Алтн Шарһин җолаг сул тәвәд,

Ке шар цоохр олнцгин захар

Дуута долан миңһ,

Дун уга нәәмн миңһ

Дарад одв.

Алтн Шарһнь

Дорагшанан түмн нәәмн миңһ

Бухн цегләд,

Деегшәнән түмн нәәмн миңһ

Бухн цегләд һарв.

Арднь шулм күүкн

Дуудн келн суув.

–Эдү чигә хурдн

Эвтә күлгүд үзәд угав,

Иим сәәхн көвүд

Алдад уга биләв.

Одал өңгрәд одв билтәл! – гиҗ үлдв.

– Авһ Чееҗин келсн

Һурвн ик дәәснәс

Һарув бидн, – гиҗ,

Аңһр-аңһр инәһәд,

Һурвн күлгин элвг сәәхн хурдар

Гүүлгн йовсн цагт

Улман Агсг Улан

Хаһсуһин Хар Шилд киисв.

Һурвулн бууһад:

– Ода хойр һазрин хоорнд

Яһснчнь энв? – гиид,

Күзүһинь теврн уульв.

Хайҗ һарч болш уга болад,

Күләхнь бас хату болад,

Элвг һурвн долан хонгт деернь уульв.

Һал үдин аңхунд Агсг Улан келн бәәв:

– Кезәнә эрт цагт,

Җаңһрин арвн зурһата Шавдлыг залх цагт,

Угтулын урлданд Арнзл Зеердәс

Йисн берә һазр өмн һарв, – гиҗ,

Алдр Җаңһр уурлад,

Дөрвн саврим балвчгсн билә,

Арнзл Зеерд алдулҗ авсн билә,

Алдр Җаңһрин үгд эс орув чигн,

Арнзл Зеердин дурнд

Босх чигн, – гин, босад ирв.

Һурвн көвүн

Һурвн күлгин хурдар гүүлгәд йовб.

Өмәрән хәләҗ урһсн

Өл Маңхн уулын ора харһв.

Күүкн өл шоңхр шовун

Хойр хар дахан далваг деерән тәвәд,

Нарн һарх харад суусн цаглань

Тедн ирҗ мендлв.

– Баатр Бадмин Улана нутгт

Һурвн җилин дунд

Һууҗмл мини үкәд бәәв.

Ода алдр нойн Җаңһрин нутг

Үкл уга мөңк орта гисәр

Темцәд йовҗ йовнав, – гив.

– Маниг эн баатр Улани нутгар орв гиҗ,

Ард Бумбан орнд келтн, – гиһәд,

Һурвн көвүн дүүгәд һарв.

Нарн һархин барун ар өнцгт бәрүлсн

Шил һәрд бәәшң

Асгсн һалын заль мет болҗ үзгдв,

Ухан юуһан туңһад,

Хоңһрин көвүн Хошун Улан баатр:

– Эн маңһсиг ямр кевәр бәрий? – гиҗ, селвг сурв.

Җаңһрин көвүн Баатр Хар Җилһн келв:

– Эн бәәшңгиг арһан алтн цалмар

Хольвлгсн цагт

Баатр Бадмин Уланиг авад зултн, – гив.

Күңкән Алтн Чееҗин Аля Шоңхр:

– Алдр Җаңһрин

Залу, чиирг цагтан даргдсн күүг

Арһ мек хойрар авч үзий, – гив.

Хоңһрин Хошун Улан баатр келн бәәнә:

– Эзн Җаңһрин көвүн,

Эндү яһад келүвт?

Танаһар болш уга,

Аля Шоңхр, тана үгтн тааста болна, – гив.

За гидг мод түләд,

Зандн гидг цәәһән чанад,

Түмн өрк дольгта

Түүкә улан чачран татад,

Сур мет сунад,

Суха мет улаһад,

Долан долан

Дөчн йисн хонгт унтв.

Серәд, цәәһән ууһад,

Һурвн күлгән хуухта дааһ кеһәд,

Бийснь тарха хоҗһрмуд болад,

Нутгин захар орад,

Даб-даб гиһә йовҗ,

Шил Хар бәәшңд

Шидрдәд ирв.

Нуурин көвәд һурвн дааһан тәвәд,

Асхни үдин чигт

Хоңһрин көвүн Хошун Улан баатр:

– Би түрүлҗ замин талаһур одсув, – гиҗ,

Бөгчн тошн гүүһәд һарв.

Асхн шүүсн йисн бәәсн гүүнә ууцар

Бел кеһәд бәрн гиҗәтл,

Негинь авад зулв.

Ардаснь бәртл,

Ик ясинь амарн һарһад,

Баһ ясинь хамрарн түргн һарһн бәргдв.

Хаани зергд күргәд ирв.

–Асхн шүүсн болхин чигт

Әмд бирмн көвүн авч зулад,

Ик ясинь амарн һарһад,

Баһ ясинь хамрарн һарһад идчкв, – гив.

–Элдв үгтә юмб?

Иим тарха нанд

Күн бәртл ууц иддг арһ уга.

Ик хар баргт өгчкәд,

Арднь намаг бәрҗәнә, – гив.

Эдү чигә көвүн

Иим соньн йовдл һарһв, –

Гиҗ, гемнҗ болш уга болад,

Эврәни заман гемшәв,

Му тарха көвүн

Олн сәәни деед биид

Ик сәәхн ширә деер суусн

Баатр Бадмин Уланд сөң күргв,

Эн көвүни эв-арһд ханад,

Элдв сәәхн биизән өмскәд:

– Эркн сән сөңчм бол, – гив.

– Унтлан көгшрсн аав ээҗ хойран

Цахрин захд буулһсув,

Нег бортх әрк,

Нег көл мах өгтн, – гиид авад,

Нуурин көвәд бәәсн

Хойр нөкдтән ирәд,

– Эн сөөһин бииднь

Би Алтн Торлг бәәшңднь орсув.

Һазак түмн нәәмн миңһн кааднь,

Хар Җилһн, та ортн.

Дотак түмн нәәмн миңһн кааднь

Алтн Шарһиг көтләд,

Агсг Уланарн ортн,

Аля Шоңхр, та, – гиҗ келәд,

Хорт моһа болҗ хөвләд,

Һазак түмн нәәмн миңһн кааһинь һатлад,

Дотак түмн нәәмн миңһн кааһинь давад,

Арвн дөрвн үүдни чөләг олад,

Алтн бәәшңд орад ирв.

Мөрн цаһан зүлнь дүңгәһәд,

Әрүн цаһан мөңгн ширә деер

Гедргән нөөрсн бәәв.

Зүн бийднь бәәсн арзас

Далн күн дамҗлдг

Далһа шар шаазңгар

Дараһар далн нег дарад,

Анчн гигч зүркнь

Әәвлхәһинь гөвдәд,

Арвн хойр сүрәнь

Амн талнь деврәд,

Арвн цаһан хурһнь

Альхн талнь үүмлдәд,

Эргд хар нүднь

Арвн хойр эргәд,

Довтлх шоңхрин нүдн һарад,

«Әгрв – нәәмн чимгнлм,

Асхрв – ааһ цуснлм», – гиҗ санад,

Килһн шар болд үлдән авад,

– Эзн богд Җаңһр һар күрч бәәнә.

Би һар күрч бәәхн угав! – гиид,

Давсгиннь экнд

Далн хойр холькад авб.

Баатр Бадмин Улан сарвс гиҗ авад,

Барун тамин амн тал шивб чигн,

Арһта күүнә көвүн болад,

Барун көлин чигчәһәр торад,

Дәкн бәрлдв.

Зүүни там тал шивб чигн,

Зүн көлин чигчәһәр

Зөргтә Шоңхр торад,

Бас бәрлдәд,

Авн-авн сегсрлдәд,

Ачн-ачн цоклдад,

Ширән өмн бийднь

Гедргән авч цокв.

Дөш болсн сәәр деернь

Дөрвн мөчинь

Көк торһн күләһәр күлв,

Ик шар тулмд кеҗ үүрәд,

Арвн дөрвн үүдинь

Ташр-ташр балв татад, һарад ирв.

Һазак түмн нәәмн миңһн кааднь йовсн

Хар Җилһнән дуудад,

Һурвн бум күмни ора деегүр

Ик шар тулмта

Баатр Бадмин Уланиг хаяд өгв.

Арнзл Зеерднь бухн цегләд һархла,

Ик хар церг дунднь алдад окв.

Хошун Улан баатр

Һурвн бум күүни деегүр һәрәдәд,

Шүүрәд авад, дәкн хайҗ өгв.

Бас Арнзл Зеерднь бухн цегләд һархла,

Бас алдад окв.

Һурвн зун күүни ора деегүр

Һацадн[31], авад дәкн хайҗ өгәд:

– Хар Җилһн арһ уга болв чигн,

Арнзл Зеерд, авч һарич! – гиҗ дуудв.

Дәкн шүүрсн

Далн миңһн цергтнь

Бәргдл уга туулҗ һарад,

Ар Бумбин оран темцәд, дүүгәд һарв.

Арднь арһта Хошун баатр,

Алтн Шарһин

Төөрг мөңгн көвчг деер

Тогляд тусв.

Хойр күлгин хурдар

Арнзл Зеердин мөрәр

Ар Бумбин орн талан дүүгәд һарв.

«Йисн сара һазриг

Йис хонад күрий», – гиҗ товчлад гүүлгв.

Тав хонсн хөөннь

Хадын чигә Хар Саарлта

Самб Делдң гидг бодң аашна.

– Аля Шоңхр мини,

Агсг Уланарн өмн һарич!

Альвн Шарһарн би

Ардасчнь медсүв! – гиид йовб.

Хар Саарлар күцҗ ирәд,

Аля Шоңхр тал дәврхлә,

Хаҗуднь йовсн Хошун Улан

Әәв балтар

Хаңһа нәәмн сееринь мөлт цокад,

Күдр хар хавсинь күү цокад,

Таңһд билгнь тасрад,

Тавн ухань тарад,

Эргд хар нүдни җитх сулдад

Хар Саарлын дел теврәд одв.

Атлс торһн бүшмүдин хормаһас

Атхҗ авад,

Дөрвн мөчинь

Дөш болсн сәәр деернь күләд,

Махинь цәкүр-цәкүр утлад,

Һәңг мөрни[32] уснд хайв.

Экн түрүн мордсн Хар Җилһн

Алдр Җаңһрин

Хашр мөңгн үүднд ирҗ буув.

Эңгин олн сәәдүднь

–Баатр Бадмин Уланиг

Барун тал

Әрүн мөңгн ширә деер суулһн гитл,

Болл уга, нәгр алтн ширә деернь,

Җаңһрин деед бийднь һарч суув.

Хоңһрин көвүн

Хошун Улан

Алтн Чееҗин көвүн

Аля Шоңхр хойр

Өндр Цоохр бәәшңгән зөв эргәд,

Хойр күлгин хурдар ирәд,

Арвн дөрвн үүдинь тач

Тавн миңһн хоңх җиңнүләд,

Түлкҗ, түмн хоңх җиңнүләд,

Алтн Торлг бәәшңд орад ирв.

Алдр богд Җаңһрин мендинь сурад,

Эмнг гүүдин үсн

Элвг арзин сүүр болҗ,

Долан долан

Дөчн йисн хонгт суув.

– Та, кезәнә, арнзл Зеердин хурдн,

Бийин баһ дүүвр цагтан

Манла бәәр болад,

Әм арһлҗ һарсн эс билт?

Эн Бумбин оран эзлҗ,

Элдв сән нерән

Делгрүлҗ йовх бол! – гиид,

Баатр Бадмин Улан хәрәд мөрлв.

Арднь шаран зурһан миңһн

Арвн хойр бийәрн

Дүүвр арзин сүүр болад,

Дүрклн җирһәд,

Бурхни шаҗн нарн мет мандлад,

Йиртмҗиннь төрнь хад мет батрад суув.

***

Җаңһрин 6012 баатрмуд төрскн оран батлад, һазадын дәәснәс хөрәд бәәсндән, дегд удандан чидлнь буурад, һазадын дәәсд күч авад, Бумбин ориг дәәлх, Җаңһриг йоснаснь буулһх цаг ирдг болна. Тиим күчтә дәәсдин негнь – Бадмин Улан гидг дәәч хан болна. Бадмин Уланиг диилдг чидл хуучн баатрмудт уга. Эн дәәсиг дархд шин чидл, шин күчн кергтә, шин баатр кергтә. Бумбин оран харсҗ авдг күчтә үрн үүдсн болвза гиҗ иткәд, Җаңһрин нерн деерәс дуудлһ дуудснд һунн наста Хошун Улан олдна. Хошун Улан – Бумбин оран аврх (харсҗ авх), ик заята, берк төрсн сидт баатр мөн. Берк төрсн баатрин темдгүднь – аһу һазр, чидләрн арвс әдл (эцкәсн, Хоңһрас даву). Эн бөлгин һол сурһмҗнь: олн-әмтн улс, төрскн орн – үкл уга мөңк; ах үйин керг-төриг дорас өсҗ йовх шин үй батлҗ авч үлмҗлдг, үйнр хоорндан залһлдата. Ни-негн болхла, ямаран чигн берк әәмшгәс гетлдг гих заамҗ.

Берк төрсн баатр-99 эрдмтә.Тер олн «эрдм»-чидл, зөрг, һазак дүрснь, ухан, мек, хүврдг мек (тарха көвүн болҗ чаддг). Эн хамг –цуһар чигн Хошун Уланд күртҗ.

Бумбин орна тулг болсн Хоңһрин селгән болад Хошун Улан өсҗ йовх, күңкл ухата Алтн Чееҗин көвүн Аля Шоңхр бас чигн селвг болҗ һарх-эдү мет шин үйин селгән өсҗ йовхиг бөлг үзүлнә.

Көгшн баатрмуд керг-төрән Бумбин орна хөв-кишгиг шин баатрмудын һарт өгч даалһҗах бәәдләр «Җаңһр» төгснә.