сурет —жазатайым оқиғалардың көрсеткіші

Статистикалық (салыстырмалы) сараптау әдісі мекемелердің,

шаруашылықтардың жазатайым оқиға жөнінде берген есеп, ақпараттарын

аудан, облыс, республика, министерство көлемінде сараптауға мүмкіндік

береді. Бұл әдістің негізгі көрсеткіштері – жарақаттанудың жиілік және

ауырлық коэффициенттері – кәсіпорындағы, аудан, облыстағы жазатайым

оқиғалардың сан-дық және сапалық көрсеткіштері болып саналады.

2.7 - сурет–Жарақаттанудың шығу себептері

ҚОРЫТЫНДЫ

Қалай десе де ғылыми техникалық прогресс экологияның бұзылуына соқтырады. Ойткені қалдықсыз технологиялар өте аз. Ауаны бұзатын зауыт, фабрикалар, көліктер көбейіп жатыр. Мысалы: Алматы қаласындағы ауаны ластау индексі 2005 жылы 2004 жылға қарағанда 2 есе өскен. 2004 жылы наурыз айында 12 болса, 2005 жылының ақпан айында 21,4 Ақтөбе қаласы да таза қалаға жатпайды. Республика бойынша еспублика бойынша IV орында тұр. 2004 жылы мұндағы индекс 9,6 болған. Ауаны ластайтын объектілер: қара металлургия және химия.

Сонымен қатар табиғи ортаға қазіргі заманғы өнеркәсіп орындарының әсер етулері комплексті сипатта болады, себебі технологияларда әр-түрлі процестер қолданылады:физико-механикалық, физико-химиялық және химия-биологиялық. Осы әсер етулердің әрқайсысын сапалық және сандық жағынан анықтау табиғи-өнеркәсіптік жүйелердің табиғи және адамды қоршаған ортамен өзара байланысын бағалауға, табиғи компоненттердің өзгеру себептерін, нообиогеоценоздағы бұзылулар мен ластағыштарды анықтау, экологиялық жүйелердегі нооценоздарды дамыту стратегиясын жасауды негіздейді. Әсері күшті үлы заттарға:күкірсутегі, көмірқышқыл газы, аммиак және де т.б зауыттарда қолданылатын заттар жатады.

Жалпы көптеген мәліметтерге сүйенсек, Ақтөбе Хром Қосындылар Зауыты өндіріс аумағындағы атмосфералық ауаның жағдайы қалыпты және экологиялық нормаларға сай келеді деуге болады.

Судың химиялық талдауы көрсеткендей, қалдықтардың құрамында кальций, магний, үшвалентті хром фтор, темір жоғарылылығы көрсетілмеген.

Ақтөбе Хром Қосындылар Зауытының өндірістік пруд накопитель маңындағы ауаны ластау берілген нормадан аспайды.

Ақтөбе Хром Қосындылар Заводының маңында: сера диоксиды – О, ОН ПДК м.р диоксид азоты – 0,19 ПДК м.р; көмірқышқыл оксиді – 0,58 ПДК м.р,6 валентті хром – 0,07 ПДК. Максималды концентрация бекітілген; диоксид сералы – 0,41 ПДК м.р, азот диоксиды – 1,62 ПДК, неорганикалық – 3,8 ПДК м.р, сероводород – 0,15 ПДК м.р көмірқышқыл оксиді – о,9 н ПДК м.р 6 валентті хром – 0,33 ПДК.

Ақтөбе Хром Қосындылар Зауытының – пруд накопитель аймағы: диоксид серасы – 0,02 ПДК м.р,диоксид азоты – 0,09 ПДК м.р; неорганикалық шаң – 0,06 ПДК м.р, сероводород – 0,13 ПДК м.р, көмірқышқыл оксиді 0,49 ПДК м.р6 валентті хром 0,07 ПДК. Максималды концентрациясы бекітілген диоксид сера – 0,62 ПДК азот диоксиді – 0,32 ПДК м.р неорганикалық шаң – 0,44 ПДК м.р сероводород – 0,38 ПДК м.р, көмірқышқыл оксиды – 0,62 ПДК м.р; 6 валентті хром – 0,07 ПДК с.с.

Импактты зонада: хром бойынша – 0,07 ПДК с.с, диоксид серасы – 0,03 ПДК м.р, азот диоксиды 0,17 ПДК м.р неорганикалық шаң – ОН ПДК м.р, көмірқышқыл оксиді – 0,62 ПДК м.р, сероводород – 0,13 ПДК м.р. Максималды концентрациясы бекітілген: хром⁶ – 0,33 ПДК с.с, неорганикалық шаң - 1,52 ПДК м.р, сера диоксиды – 0,12 ПДК м.р, азот диоксиды – 1,0 ПДК м.р, көмірқышқыл оксиды – 1,12 ПДК М.Р сероводород – 0,25 ПДК м.р

Селитебті зонада: хром⁶ – 0,07 ПДК, сера диоксиды 0,02 ПДК, азот диоксиді 0,2Н ПДК неорганикалық шаң – 0,22 ПДК, көмірқышқыл оксиды – 0,67 ПДК, сероводород – 0,25 ПДК, максималды концентрациясы бекітілді хром⁶ – 0,07 ПДК, неорганикалық шаң – 0,78 ПДК, сера диоксиды – 0,068 ПДК, диоксид азоты – 0,38 ПДК, көмірқышқыл оксиды – 1,0 ПДК, сероводород – 1,11 ПДК

Актөбе Хром Қосындылар Зауыты және пруд – накопитель маңындағы атмосфераға тиетін лас заттар көлемі нормадан аспайды.

2. АО «Ақтөбе хром қосындылар зауыты» орналасқан аудандағы техногеосистеманың бетіндегі және жер асты суларының талдау жағдайы.

Сонғы 15-20 жылдар бойы АО «Ақтөбе Хром Қосындылар Зауыты» маңындағы атмосфералық ауа жағдайы үнемі тексеріліп отырады. Ақтөбе Хром Қосындылар Зауыты болған эксплуатация және қүрылыс жерінен болған илек ауданында ластайтын зат алтываленті хром.Сол кезде реагенттерді сақтау кезінде және заводта сақталған заттар жерінен грунт сулары ласталған жер асты суларын ластау заттары көбінесе заводты эксплуатациөлаған кезде болған.Өл грунт суларына тікелей жерін тигізген болатын, ласталған интенсивті фильтрация негізінен атмосфера ласталған, әсіресе Ақтөбе Хром Қосындылар Зауыты маңында. Содан кейін белгілі шаралар қолданғаннан соң жағдайынан төмендеген. Жоғарыда көрсетілгендей соңғы құрылыста гидроизоляция және домба жоғарысында екі қабатты экран қабатталған, бұл толық қамтамасыз етеді. Сонымен қатар Ақтөбе Хром Қосындылар Зауытында суқұрырлы станция құрастырылған.

Пайдаланылған әдебиеттер

Күзембаев С.Б., Исағұлов А.З., Канунникова С.Г. Құю жабдығын жобалау: Оқу құралы – Қарағанды: ҚарМТУ, 2003. – 139 б.

2 Күзембаев С.Б.,Кипнис Л.С., Исағұлов А.З. Құю цехының құрал-жабдықтары, Машиналар мен механизмдер есептеу негіздері: Оқу құралы: –Қарағанды: ҚарМТУ, 2001. – 59 б.

3 Лапин В. Л., Сердюк Н.И. Охрана труда в литейном производстве – М.: Машиностроение, 1990. – 128 с.

4 Матюхов В.Г. Техника безопасности в литейном производстве. – М.: Высш. шк., 1980. – 94 с.

5 Сперанский Б.С., Туманский Б.Ф. Охрана окружающей среды в литейном производстве. – Киев; Донецк: Вища шк. Головное изд-во, 1985. –80 с.

6 Трудовой кодекс Республики Казахстан: закон Республики Казахстан от 15 мая 2007 г. №251-ІІІ; с изм. и доп. от 27 июля 2007 г. №315-ІІІ и №320-ІІІ. – Введ. с 22.05.2007 г. – Алматы: Юрист, 2007. – 112 б.