Цитомегаловирусты инфекция

Цитомегаловирусты инфекция (ЦМВ) ДНК құрамды вирусқа, герпесвирустар тобына негізделген. Бұл вирус 1956 ж идендентифицирленген, бірақ дегенмен түсініксіз ауру турулы мағлұмат әдеби кітаптарда 1881 ж кездесті. ЦМВ - акушерство мен перинотологиядағы негізгі проблемалар және де ішкі инфекциялар ішіндегі негізгі орынға ие.

Цитомегаловирусты инфекцияның негізгі қоздырғыштарының сипаттамасы қандай?

ЦМВ – адамдағы ірі ДНҚ құрамды герпесвирусының 5 түр(Cytomegalovirus, подсемейство Нerpesviridae).

ЦМВ политропты,көптеген клеткалар,адамның мүшелері мен тіндері үшін нысана болып қызмет етеді. Ауыз қуысы(көбіне сілекей бездері) инфекцияның ену жолы болып табылады. Жүктілік кезінде плацентада барьерлі функция жеткіліксіздігінен ұрықтың ішкі инфицирленуі мүмкін.

ЦМВ патогенезіндегі маңызды орын барлық ағзаға иммуносупрессивті қызмет етуі. ЦМВ ны бүкіл ағзаға таратуың иммунопатогенез механизмі анықталмаған, бірақ вирус күшті Т- клеткалық иммунитет супрессормен дәлелденген.

Цитомегаловирус инфекциясының таралу жолдары қандай?

ЦМВ – көптеп таралған қоздырғыш. Бұл ауруды жұқтыруда инфицирленген адамдармен жақын немесе интимдік қатынаста болуы керек. Жұғу факторларына адамнан бөлінген бөліністер мен барлық биологиялық субстраттар болуы мүмкін,яғни қан құрамында,сілекейде, зәрде, ликворда, қынаптық бөліністе, спермада,амниотикалық сұйықтықта, ана сүті құрамында вирустың болуы. ЦМВ таратушы үлкендер үшін, көбіне(43-53%) зәр және сілекей арқылы көп жылдар бойы вирус таратып жүрген инфицирленген балалар болып келеді.

Цитомегаловирустың жіктелісі қандай?

МКБ -10

В25. Цитомегаловирусты ауру.

ЦМВ инфицирленген уақытына қарай жіктеледі:

· туа пайда болған;

· жүре пайда болған;

Патологиялық процесс орналасқан орнына қарай формалары:

· висцеральды,1-2 мүше зақымдануымен (сиалоаденит,мононуклеоз, ретинит,пневмония, энцефалит,гепатит,холангиолит, ЦМВ энтеропатия, жара-некротикалық энтероколит);

· диссеминирленген (көптеген мүшелер мен жүйелерді зақымдаған вирусты сепсис).

Клиникалық көрінісіне қарай ЦМВ бөлінеді:

· латентті

· субклиникалық

· көрнекі клиника(жедел, жеделдеу, созылмалы) формалары.

Цитомегеловирус инфекциясының жүру жолдары қандай?

Біріншілік инфекция көбіне аз симптомды немесе симптомсыз өтеді. Латентті және субклиникалық формаларында арнайы емес белгілермен,жеңіл грипп(субфибрилитет,әлсіздік) секілді,бірақ ЖРВИге қарағанда, ұзақтығы 4-6 аптаны қамтиды.

Әйелдерде кіші жамбас қуысы зақымдануымен жүрген ЦМВда жүктілік кезінде және лабороториялық диагностикада анықталып, субклиникалық өтуі мүмкін. Бұл өздігінен түсікке,дамымаған жүктілікке,ұрықтың тума ақауларына әкелуі мүмкін. Жыныс жолдарының ауруларымен жүрген ЦМВ да арнайы белгілері жоқ және диагностикалау мен емі қиынға соғатын созылмалы үрдіспен жүреді.

Туа пайда болған ЦМВ - генерализацияланған инфекция болып табылады.

Цитомегаловирусты анықтауда қандай зерттеулер қолданылады?

Вирусирия дәрежесін анықтау- иммунофлуороцентті антидене көмегімен зәрдегі тұнғын клеткалар вирусын анықтау.

ПЦР әдісі – цервикальды өзек кілегейінің вирусын анықтауда қолданылады.

Серологиялық әдіс – адам қан сарысуындағы антиденелердің вирусқа әсерін анықтау.

Цитомегаловирус инфекциясының емі қандай?

Арнайы емі жоқ. Жүктіліктен тыс антидене анықталған жағдайда ем қажет етілмейді, бірақ қынап биоценозының қалпын қадағалап отыруы керек. Жүктілік кезіндегі физиологиялық иммунодепрессия ЦМВның латентті фазасының қауіп факторының реактивациясы болуы мүмкін,сол себепті жүктілерге арнайы антиденелер бақылауында иммуномодулирленуші терапияны жүргізеді.

АИТВ – инфекциясы (адам иммунды тапшылық вирусы)

ЖИТС – синдромы (жүре пайда болған иммунды тапшылық синдромы)

Жүре пайда болған иммунды тапшылық синдромы (ағыл.AIDS)жөнінідегі алғашқы ақпарат өткен ғасырдың 80 жылдарында пайда болған. Сол уақытқа дейін ересек адамдар туа пайда болған емес, жүре пайда болған иммунды тапшылық ауруымен ауырған. Кейін ЖИТС- тің таралуы пандемиялық деңгейге жеткен. Қазіргі таңда ДДСҰ – ның мәліметтері бойынша 40 млн ға жуық адам ауырады, соңғы 20 жылда өлім саны 25 млн ға жетті.

БҰҰ Біріккен бағдарламасының АИТВ/ЖИТС ке қатысты мәліметтері бойынша АИТВ – инфекциясының таралу темпі өсіп жатыр.

Барлық АИТВ – мен инфицирленген және ЖИТС пен ауыратындардың 69%ы Африкада, 19%ы Азия мен Австралияда, 5%ы Солтүстік Америкада 5%ы Орталық және Оңтүстік Америкада және 2%ы Европада тұрады.

Ресейде ресми түрде 520 мың, немесе халықтың 0,35% ы АИТВ мен тиркелген. Анықталған бір АИТВ – инфекция жағдайына 1-2 анықталмаған жағдай болатынын ескеру керек. UNAIDS зерттеушілері Ресейе 940 мыңға жуық адам жұқтырған деп есептейді.

ЖИТС- тің таралуы «ХХ ғасырдың обасынан» асып түсті, қазіргі заманның ең қауіпті және түсініксіз ауруы.

Адам иммунды тапшылық вирусының сипаты қандай?

АИТВ ретровирустар класына жатады. Бүгінгі таңда вирустың екі типі танымал: АИТВ – 1 бүкіл дүние жүзінде тараған, АИТВ – 2 тек Африкада. Вирус иесінің тірі клеткасында ғана өмір сүреді. Адамның әр инфицирлинген клетка бөлінген сайын вирусты клетка түзіледі. Вирус репродукцияға ұшырағанда инфицирленген Т – хелперлер жойылады, олардың иммуномодуляциялық эффективтілігі төмендейді, иммунды жетіспеушілік жағдай дамиды. АИТВ нерв клеткаларын да зақымдайды.

АИТВ- – мен инфекциялануицирлену қауіп тобына кімдер кіреді?

Оларға: гомосексуалдар, нашақорлар, промискуитетті ұсынушылар, барьерлі контрацепцияны қолданбайтын кездейсоқ жыныстық қатынастар және т.б.

Соңғы жылдары АИТВ- – инфекциясы әйел адамдарды зақымдайды, оларға аурудың 40%- дан 70%-ға дейінгі жағдайы тиесілі. Олардың арасында «тұрмыстық жағдайы қолайлы» ауру әйелдер саны жиілеп барады, яғни, наша қабылдамайтын, жезөкшелікпе проституциямен айналыспайтын, өздерінің куйеулерінен, тұрақты немесе кездейсоқ жыныстық серіктестіктерінен жұқтыратын әйелер.

АИТВ – инфекциясы қалай сиатталады?

АИТВ – инфекциясы – бұл ауруды өлімге әкелетін ұзақ жасырын кезеңімен, клеткалық иммунитетті жоюымен, салдарлықекіншілік инфекция дамуымен және ісіктік зақымдауымен сипатталатын ауру.

«Жүре пайда болған иммунды тапшылық синдромы» дегеніміз не?

«Жүре пайда болған» деген термин бұл ауруды туа пайда болған иммунды тапшылық синдромдарынан ажыратады (туа пайда болған иммунды тапшылық генетикалық жолмен беріледі және өте сирек кездесед).

«Иммунды тапшылық» термині иммунды жүйенің қауіпті бұзылуын, оның микроорганизмдер популяциясы мен ісіктердің өсуін тоқтата алмау қабілетін болжайды.

«Синдром» термині алғашында бір бірімен байланысы жоқ секілді көрінетін клиникалық белгілер мен патологиялық жағдайлардың нақты бірігуін білдіреді.

АИТВ- инфекциясының жіктелісі қандай?

МКБАХЖ-10

В20-В24 Адамның иммунотапшылық вирусымен шақырылған ауру (АИТВ).

В20 Адамның иммунотапшылық вирусымен шақырылған ауру(АИТВ),инфекционды және паразитарлы аурулар түрінде көрінеді.

В21 Адамның иммунотапшылық вирусымен шақырылған туындаған ауру (АИТВ),қатерлі жаңа түзілістер түрінде көрінеді.

Ресейде АИТВ-ның клиникалық жіктелісін бөліп қарастырған (Покровский В.И., 1989).

· Инкубация сатысы.

· Біріншілік Ілкі көріністер сатысы:

- жедел қызбалық фазасы;

- симптомсыз фаза;

- персистирлеуші генерализацияланған лимфаденопатия.

· Екіншілік зақымдану сатысы:

- 10%дан төмен дене салмағын жоғалту; терінің жоғары саңырауқұлақты, бактериялықальды немесе вирусты зақымдануы; белдемшелік теміреткі, қайталамалы фарингиттер, синуситтер;

-дене салмағының 10%-дан жоғары жоғалту, түсіндіре алмайтындай диарея немесе 1 айдан көп уақытты қызба, «түкті» лейкоплакия, өкпе туберкулезі, ішкі мүшелердің қайталамалы немесе тұрақты бактериялықальды, саңырауқұлақты, вирусты зақымданулар (диссеминациясыз) немесе терінің және кілегей қабықтың терең зақымданулары, қайталамалы немесе диссеминирленген белдемшелік теміреткі, қайталамалы немесе тұрақты (жалғасуы – 2 айдан кем емес), локализацияланған Капоши саркомасы;

-генерализацияланған бактериялықкриальды, вирусты, саңырауқұлақты, протозойлы және паразитарлы аурулар, пневмоцисті пневмония, лимфоидты интерстициальды пневмонит, асқазан кандидозы, өкпеден тыс туберкулез, атипті микобактериоздар, кахексия, диссеминирленген Капоши саркомасы, әртүрлі этиологиямен ОЖЖ зақымдануы;

-терминальды сатысы.

Практикалық мақсатта ЖИТС формасының кейде клиникалықо-морфологиялық жіктелісін қолданады:

· Өкпелік;

· Асқазан-ішектік;

· Церебральды;

· Диссеминирленген.

АИТВ инфекциясының негізгі жұғу жолдары қандай?

ЖИТС вирусы адамның барлық биологиялық сұйықтарынан, оның ішінде қаннан, шәует шылбырынан және ана сүтінен, сонымен бірге, қоздырғышқа антиденесі бар әйел қынаыбы құрамынан бөлінеді.

Негізгі жұғу жолы –- жыныстық,парентеральды және перинатальды.

АИТВ тұрмыстық контактімен, сілекей немесе жәндіктер арқылы берілмейді.

Акушер-гинекологтар үшін ЖИТС- тің жүктілік кезінде ауру анасынан жұғуы (трансплацентарлы), босану кезінде инфекцияланғаницирленген босану жолдары арқылы, емізген кезде, ана мен баланың тығыз байланысы кезіндегі проблемалары маңызды болып отыр.

АИТВ- инфекциясының клиникалық ағымының ерекшеліктері қандай?

АИТВ – инфекциясының ерекшелігі – әйелдің жыныстық және генеративтік қызметі сақталатын ұзақ, он жылдарға созылатын, аз симптомды немесе симптомсыз кезеңі. Бұл сатысында инфицирленген әйел жыныстық серіктестеріне, ұрыққа, сонымен қатар, медициналық қызметкерлерге инфекция көзә болуы мүмкін. Иммунды тапшылықтың клиникалық белгілері көріне бастағанда, инфекция жұқтырғаницирленген әйелдерде диагностикалық мәні бар және арнайы терапиялық тактиканы қажет ететін арнайы гинекологиялыө көріністер пайда болады. АИТВ инфекциясының басталуы, ағымы, ақыры жүктілі, климактериялық және жасөсірімдік кезеңде ауруды күшейтуге әсер ететін әйел ағзасындағы иммунды жылжулардың тереңдігіне байланысты. Зақымдалған ағзада вирус көбінесе қанда және лимфа тіндерінде анықталады, сондай ақ жұқтыруға жеткілікті мөлшерде ұрықпен және жыныс жолдарындағы бөліністермен бірге бөлінеді. Әйелдерде АИТВ инфекциясының жедел аурулары 90% жағдайда қынап кандидозымен, 33% жағдайда негитальды герпеспен көрінеді. Бұл симптомдар ар науқаста әр түрлі сатыда көрініп, бір айдан үш айға дейін созылып, кейін жазылаы. Аурудың бірнеше жылға созылатын келесі сатысында АИТВ инфекциясын жұқтырғандардың 70-90% да түрлі топтағы лимфа түйіндерінің ұлғаюы ғана анықталады. Бұл процестің барлығы қайталануға бейім, және әр қайталанған сайын ауру ағымы ауырлай түседі.

Емделмеген жағдайда ЖИТС анықталуы мен ауру өліміне дейін 11жыл өтеі.

Жыныс мүшелерінің кілегей қабатындағы АИТВ инфекциясының жергілікті көріністеріне келесі қайталамалы процестер жатады:

· Айқын клиникалық көріністі қынап кандидозы;

· Аногенитальды аймақтың герпесты вирустық инфекциясы;

· Аногенитальды аймақтың кандиломасы, АПВ мен шақырылған жатыр мойны кілегей қабатының дисплазиясы;

· Сыртқы жыныс мүшелерінің, сан және іш терісімен шекаралас аймақтардың контагиозды моллюскасы.

Қандай науқастар АИТВ инфекциясына күмәнді болып саналады?

Оларға қайталамалы және ұзаққа созылған бактерильды игнфекциясы (сепсис, пневмония, менингит, ішкі мүшелер абсцессі), диссеминирленген кокцидиомикозы және гистоплазмозы, трихомонадты сепсисі және иммунитет төмендеуі фонында дамыған басқа аурулары бар науқастар жатады.

АИТВ инфекциясын диагностикасын қалай жүргізеді?

Диагностика жүргізуде эпидемиологиялық анамнез, клиникалық симтомдар мәліметтерін ескереді. АИТВ бөлінісін (мононуклеарлы лимфоциттердің біріншілік өсірінділерін және Т- және В-лимфоциттердің сызықтарын қолданады) және АИТВ антиденелерін (иммуноферментті талдау, иммуноблоттинг, иммунофлуоресценция, радиоиммунопреципитация, агглютинация) анықтауды қолданады.

Зерртеу материалындағы АИТВ антигендерін анықтау антиденені анықтау принциптеріне негізделген. Дегенмен, бұл әдістер науқастардан алынған материалдардың аз болуына байланысты ретті түрде антигендерді анықтауға мүмкіндік бермейді.

АИТВ инфекциясын емдеудің ерекшеліктері қандай?

Антиретровирусты терапиянын ен басты мақсаты – клеткадағы вирустың репликациясын тоқтатып, иммунды жүйені сақтау немесе қалпына келтіру. Бүгінгі таңда АИТВ инфекциясының арнайы емінің мәселесі қарқынды өңделуде. Қолданылып жатырған барлық емдік шаралар сауығуды қамтамасыз етпейді, бірақ науқастардың жағдайын жеңілдетіп, клиникалық көрінісінің айқындығын төмендетеді және ауру өмірін он жылға дейін ұзартады.

АИТВ инфекциясы емінің жалпы принциптері ауру өршуінің алдын алу, инфекцияның созылмалы әлсіз ағымдық жағдайын сақтау, оппортунистік ауруды иагностикалау және емдеу. Қазіргі таңда АИТ инфекциясын емдеуде қолданылатын дәрілік заттар мен шараларды этиотропты, патогенетикалық және симптоматикалық деп бөлуге болады.

АИТВ мен инфицирленгенжұқтырған әйелдерге арнайы акушерлік және гинекологиялық көмекті сәйкес зерттеу көлемі бар және емдеу тәсіліактикасы анықталатын, ЖИТС пен күресу орталығының гинекологиялық стационарында көрсетеді.

АИТВ инфекциясының алдын алу неге бағытталған?

Қазіргі таңда АИТВ инфекциясының арнайы профилактикасы (сарысуы) жоқ. АИТВ жұқтырғандар санының төмендеуіне жеке қорғаныш шаралары әсер етеді. АИТВ жұқтырған науқастар басқа ЖЖБИ ның қауіп тобына кіреді, сондықтан «жаралық» (сифилисмерез, герпес, шанкроид) және «жаралық емес» (хламидиоз, гонорея, трихомониаз) ЖЖБИ- лар АИТВ жұқтыру қаупін 3-5 есе ұлғайтады. Сол себепті де сау жыныстық қатынас жөнінде, сексуалды тәрьіпті өзгерту жөнінде және қауіпсіз жыныстық қатынасқа жағдай жасау жөнінде ақпарат тарату шаралары маңызды.

Денсаулық сақтау жүйесіне барлық дәрігер мамандарға, соныңн ішінде, акушер – гинекологтарға санитарлық – -ағарту жұмысын, амбулаторлы жағдайда аурудың скринингін және стационарда ем жүргізу жүктеледі.

Жыныс мүшелерінің туберкулезі

Туберкулез - – жыныс жолдарының зақымдануымен жүретін жалпы инфекциялық ауру. Туберкулез гинекологиялық ауруларда 0,8–-2,2%дай, ал созылмалы аурулары бар әйелдерде 18-25% кездеседі. Ресейдің және басқа да елдердің бұған қарсы қолданылып жатқан шараларынан бәрібір одан азаймайды. Бұның негізгі себебі -– жыныс мүшелерінің және зәр шығару жүйесінің екіншілік салдарлық туберкулезі.

Жыныс мүшелерінің туберкулезі – гемотогенді процесспен жүреді. Жыныс жолдарына метастаз беру туберкулезді ошақтың қай-қай жерінен де тарала береді: көбіне өкпе, сирек жағдайда-бауыр, буындар, ішектер, лимфа түйіндері.

Жыныс жолдарының туберкулезі көбіне қай кезде пайда болады?

Негізінен жыныс жолдарының туберкулезі балалық шақта,ал ең бірінші кезең жыныстық жетілу барысында немесе кеш пайда болады. Негізінен бұл ауру репродуктивті жастағы (20-35 жас) әйелдерде диагностикаланадырленеді.

Жыныс жолдары туберкулезінің орналасу ерекшеліктері қандай?

Туберкулез жыныс жоларының барлық жерлерін алуы мүмкін. Сонда да есептеулер бойынша, көбіне- көп жатыр түтіктері (80–-90%) алып жатыр. Жатыр түтіктерінің ампулярлы бөліктерінің жиі зақымдануы анатомиялық ерекшеліктерімен (кілегей қабатының қыртыстануы және ирелеңдеуі), сонымен қатар түтіктердің қан айналу сипатымен (капиллярлы тор, баяу қан айналымға және туберкулез микобактерияларының енуіне жағдай туғызатын жатырлық және аналық безі артерияларының арасындағы анастомоздар) шақырылатуындайды; кейін жатыр, көбінесе эндометрий (35–-50%), аналық бездер (1–-12%); жатыр мойнының, қынаптың, вульваның туберкулездері сирек кездеседі (0,5-9%).

Жыныс мүшелері туберкулезінің жіктелісі қандай?

N74.0 (A18.1). Жатыр мойнының туберкулезді инфекциясы.

N74.1 (A18.1). Кіші жамбас мүшелерінің туберкулезді этиологиялы қабыну аурулары.

Сонымен қатар, жыныс мүшелерінің біріншілік ілкі және екіншілік салдарлық туберкулездерін ажыратады.

Жыныс мүшелерінің туберкулезін патологиялық процестің орналасуына байланысты жіктейді: қосалқыларды, жатырдың, жатыр мойнының, қынаптың, вульваның.

Клиникалық ағымы бойынша: жедел, жеделдеу және созылмалы.

Етеккір қанының немесе бөлініс құрамының бактериологиялық бөлінісі бойынша: БК + (микобактерия анықталады) және БК-(микобактерия анықталмайды).

Туберкулез мүшелердегі қандай өзгерістерге әкеледі?

Кез келген мүшедегі туберкулез процессі бірнеше фазадан өтеді:

· Инфильтрация;

· Жайылу,

· Тыртықтану;

· Ізбестену.

Әйел жыныс мүшелері туберкулезінің негізгі клиникалық белгілері қандай?

Туберкулез процесі ұзақ созылмалы ағыммен сипатталады. Көбінесе жыныстық қатынастың басталуы жасырын өткен процестің біріншілік ілкі өршуіне әкеледі. Аурудың жедел ағымы сирек кезеседі. Жыныс мүшелері туберкулезінде байқалатын жалпы симптомдар көп және басқа мүшелерде орналасқан туберкулез белгілеріне ұқсас.

Жыныс мүшелері туберкулезіндегі ауырсынудың сипаты мен орналасуы әртүрлі. Әсіресе, іштің төменгі бөлігінде тартып ауырсыну тән, ұстама тәрізді қайталамалы болуы мүмкін.

Жыныс мүшелері туберкулезі кезінде етеккір циклінің бұзылуы науқастардың 25-–50% да кездеседі, эндометрий зақымдануы мен аналық без қызметінің бұзылуына әкеледі. Циклдің бұзылуы альгодисменорея, гипоменорея, менометроррагия, біріншілік ілкі және салдарлықекіншілік аменореямен көрінеді.

Жыныс мүшелері туберкулезінің тұрақты симптомдарының бірі бедеулік, ілкібіріншілік түрі (70–-90%) жиі, екіншілік салдарлық түрі сирек кездеседі. Кей кездері әйелдің гинекологқа қаралғандағы жалғыз шағымы бедеулік болады.

Әйел жыныс мүшелері туберкулезінің диагностикасы қандай?

Жыныс мүшелері туберкулезі кезіндегі рентгенологиялық зерттеу әдісі біріншілік ілкі ошақ пен этиологиясын анықтауға мүмкіндік береді, бірақ арнайы қабыну белсенділігін анықтамайды.

Гистеросальпингография туберкулезге тән белгілерді нақтылайды: сегменттелген, дивертикулдары және дистальды бөлігінде гомогенді емес көлеңкелері бар (жатыр түтігі «четок» секілді) ригидті жатыр түтікшелерін; туберкулезді эндометритте – жатыр қуысының деформациясын немесе облитерациясын.

Лабораториялық зерттеу әдістерінен: жұғындының, жатыр қуысы аспиратының, қынаптың артқы күмбезінің пунктатының (перитонеальды сұйықтықты цитологиялық зерттеуімен қоса), туберкулин сынамасы жүргізілген менструальды қанның бактериоскопиялық және бактериологиялық зерттеуі, морфологиялық зерттеу, С- – реактивті белокты нәруызды анықтау, туберкулез антигені бар иммуноферментті талдау.

Процестің таралуын және ішпердеден тыс лимфа түйіндерінің жағдайын нақтылау мақсатында тікелей лимфографияны қолданады.

Жыныс мүшелері туберкулезінің ждиагностикасында УДЗ және лапароскопияны кең қолданады, олардың қорытындысы рентгенологиялық зерттеу нәтижесін толықтырады, ішкі жыныс мүшелері және шажырқай лимфа түйіндеріндегі анатомиялық өзгерістерді нақтылайды. Лапароскопия кіші жамбастағы жабысқақ процесінің таралуын және айқындылығын, сонымен қатар жабысқақ сипатын бағалауға мүмкіндік береді.

Туберкулезбен ауыратын науқастарды емдеу принципі қандай?

Туберкулезі бар науқастарды емдеу принциптері:

· Емді ерте және уақытылы бастау керек. Туберкулез процесінің ерте сатысында науқасты толық жазып, зақымдалған мүше қызметін сақтауға болады.

· Ем ұзақ болуы керек. Туберкулезбен ауыратын науқасты орташа есеппен емді бастағаннан 1-2 жылдан кейін ғана жазып алып шығуға болады.

· Науқастар емінде емнің ұзақтығына байланысты артықшылықтары болуы керек (стационар – сауықтыру орталығы - диспансер).

· Ем кешенді жүргізілуі керек. Химиотерапияны қабыну процесінің айқындылық сатысын төмендетуге, жабысқақ процесінің алдын алуға, зат алмасу және гормональдық бұзылыстарды жоюға бағыттайтын патогенетикалық әсер ету әдістерімен бірге жүргізу керек.

· Химиотерапияны жүргізгенде химиопрепараттарды олардың туберкулостатикалық белсенділігін ескере отырып дұрыс таңдап, оларды оптимальды тәуліктік мөлшерінде қолдану керек.

Химиотерапия режимін таңдау неге байланысты (мөлшері, дәрілер комбинациясы, енгізу жолы, күнделікті немесе интермиттерлеуші қабылдау)?

· аурудың клиникалық формасына және фазасына, процестің таралу белсенділігіне, бациллярлығына, бөлініп алынған өсіріндінің антибактериалды дәрілерге сезімталдығына.

· Аурудың бірінші рет анықталуы немесе бұрын диагностикаланғанына, науқастың антибактериалды ем алуына.

· Ағзаның жалпы жағдайына, гинекологиялық, сондай ак экстрагенитальды қосалқы ауруларының болуына, әйел жасына.

Қандай бактериоскопиялық препараттар жоғары белсенділікке ие?

Жоғары бактериоскопиялық белсенділікке изониазид ие. Бүгінгі таңда ол туберкулез химиотерапиясында ең негізгі препарат. Бактериоскопиялық белсенділігі бойынша екінші орынға рифампицин ие.

Оперативті емге көрсеткіштер қандай?

Жыныс мүшелері туберкулезімен ауыратын науқастардың 25-30% ы оперативті емді қажет етеді, оған көрсеткіш: нәтижесіз консервативті ем, жатыр қосалқыларының туберкуломасының, тығыз капсуласы бар тубоовариальды қабыну өсіндісің, сактосальпинкстердің, жыланкөздердің болуы, сонымен қатар оперативті емді қажет ететін жыныс мүшелерінің туберкулезің жатыр миомасымен, эндометриозбен, аналық без кистасымен бірге кездесуі.

Операциядан кейінгі кезеңде дәрігер тактикасы қандай?

Операциядан кейінгі кезеңдегі дәрігер тактикасы операция кезінде анықталған морфологиялық өзгерістер сипатына, оперативті араласу көлеміне және қабыну процесі таралуына байланысты. Операциядан кейінгі асқынулардың (арнайы процестің белсенуі, инфекцияның диссеминациясы) алдын алу үшін 6 айға туберкулезге қарсы препараттарды тағайындайды.

Әйел жыныс мүшелері туберкулезінің профилактикасы қандай?

Негізгі алдын алу шаралары – флюорографиялық тексеру арқылы науқастарды ерте кезеңде анықтау және вакцинопрофилактика, оның мақсаттары:

· Жыныс мүшелерін туберкулезі жұқпасының алдын алу;

· Жалпы туберкулез инфекциясының алдын алу;

· Біріншілік немесе екіншілік кезеңдегі жыныстық сфера диссеминациясының алдын алу;

· Тікелей өрлемелі жыныс инфекциясының алдын алу;

· Әртүрлі ішкі және сыртқы факторлардың әсерімен жыныс мүшелеріндегі туберкулез ошағы белсенуінің алдын алу;

· Жыныс мүшелері туберкулезінің ошағынан шыққан арнайы жұқпаның алдын алу.

Туберкулездің емделіп шығу критерилері қандай?

Ем нәтижесінің критерилері:

· Зақымданған мүшедегі туберкулездік қабынудың клиникалық және лабораториялық белгілерінің жойылуы;

· Материалды культуральды зерттеумен дәлелденген бактерия бөлінуінің толық тоқтауы;

· Туберкулездік қабынудың рентгенологиялық анықталған көрінісінің регрессиясы (деструктивті және инфильтративті) және минимальды қалдық өзгерістердің түзілуі;

· Науқастың функционалды мүмкіндігінің және еңбек қабілетінің барынша максималды көлемде қалпыа келуі.

Тест.

1.Гонореялық инфекция таралады:

1)контактті;

2)интраканаликулярлы;

3)лимфогенді;

4)гемотогенді;

5)периневральды.

2. Өрлемелі гонореяда зақымдалады:

1)парауретральды бездер;

2)несепағар;

3)қынап;

4)жатыр мойны өзегі;

5)жатыр түтіктері.

3. Гонококкқа тән:

1)дөңгелек формада;

2)Грам бояуы бойынша оң мәнді;

3)клеткаішілік орналасумен;

4)көпқабатты жалпақ эпителийдің троптылығы

5)экзотоксин бөлінуімен.

4. Гонококқа жұғынды алынады:

1)несепағардан;

2)цервикальды өзектен;

3)қынаптан;

4)тік ішектен;

5)жатыр қуысынан.

5.Гонореяға диагноз мынадай негіздерде қойылады:

1)бимануальды тексеру;

2)жыныс жолдарынан алынған жұғындыдан жұптарымен орналасқан диплококктардың анықталуы;

3)Грам кокк бояуы теріс мәнді;

4)бактериялардың клеткаішілік орналасуы;

5)цитологиялық зерттеу.

6.Гонококк идентификациясында ең әсерлі әдіс:

1)серологиялық;

2)культуральды;

3)бактериоскопиялық;

4)иммунофлуорецентті;

5)бактериоскопиямен биологиялық әсер ету.

7. Гонореяға әсер ету әдістеріне жатады:

1)несепағар массажы;

2)жатыр және қосалқылары массажы;

3)500млн көлемдегі микроб денелерін гоновакцинада қолдану;

4)жатыр мойнын, несепағарды 0,5% күміс нитраты ерітіндісімен жағу;

5)жылы преформирленген және біріккен физикалық факторларды қолдану.

8.Гонореяның жазылу критерийлеріне жатады:

1)шағым болмау;

2) қанда лейкоцитоз болмауы;

3)емнен соң жұғындыда гонококктың болмауы;

4)жұғындыды гонококктардың болмауы, емнің аяқталуынан кейін 3 етеккір цикл бойы тексеру күніне жақын кезде және комбинирленген провокация жүргізу арқылы алынған.

5)жатыр қосалқыларында анатомиялық өзгерістердің болмауы.

9. Генитальды хламидиялық инфекцияға тән:

1)жағымсыз иіспен жыныс жолдарынан сұйық бөлініс;

2)жатыр мойны мен түтіктерінің зақымдануы;

3)созылмалы және қайталамалы ағымға бейім;

4)бедеулікке жоғары жиілік;

5)антибиотикотерапияға тұрақтылығы.

10. Генитальды хламидиялық инфекция емінде қолданылады:

1)макролидтер тобындағы антибиотиктер;

2)бета-лактамды антибиотиктер;

3)тетрациклин тобы антибиотиктері;

4)иммуностимуляторлар;

5)цефалоспориндер.

11. Трихомонадалық кольпиттегі негізгі клиникалық белгілеріне жатады:

1)пеналық белидің көп бөлінуі;

2)сыртқы жыныс мүше аймағының қышуы,күйдіруі;

3)диспауриния;

4)ациклді қанды бөлініс;

5)бедеулік.

12. Ішкі жыныс жолдарының туберкулезі көбіне анықталады:

1)балалық шақта;

2)пубертатты кезеңде;

3)репродуктивті кезеңде;

4)пременопаузальды кезеңде;

5)айтылып кеткен кезеңдерден де жоғары.

13.Жыныс мүшелер туберкулезінде біріншілік ошақ көбінеорналасады:

1)өкпеде;

2)сүйекте;

3)несепшығару жүйесінде;

4)лимфатикалық түйіндерде;

5)жатырда.

14. Әйелде жыныс жүйесі туберкулезінде көбіне зақымдалады:

1)сыртқы жыныс жүйесі;

2)қынап;

3)жатыр;

4)жатыр түтігі;

5)анабездер.

15.Жатыр қосалқыларының туберкулездік зақымдануындағы негізгі клиникалық белгісі:

1)аменорея;

2)менометроррагия;

3)созылмалы жамбас ауырсынуы;

4)біріншілік бедеулік;

5)екіншілік бедеулік.

16. Бактериальды вагинозды дәлелдейтін диагностикалық тестті көрсетіңіз:

1)кілт клеткалар анықталуы;

2)қынаптық бөлініс pHының төмендеуі;

3)қынаптық бөлініс pHының жоғарылауы;

4)оң мәнді аминотест белялар;

5)теріс мәнді аминотест белялар.

17. Жыныс мүшелерінің вирусты инфекциясы сипстталады:

1)жыныс жолдарымен инфицирлену;

2)жоғары контагиоздықпен;

3)жатыр түтіктерінің басым зақымдануымен;

4)рецидивирлеуші ағыммен;

5)қоздырғыштардың жоғары онкогені потенциалымен.

18. Бактериялықальды вагиноздың негізгі клиникалық көрінісі –бұл:

1) бұтаралықтың және сыртқы жыныс мүшелерінің қышуы;

2) диспареуния;

3)жағымсыз иіспен көп көлемді бели;

4)дизурия;

5)жамбас ауырсынуы.

19. Гонореялық сальпингитке тән:

1)??

2)жатыр қосалқыларының екі жақты зақымдануы;

3)?

4) көпошақты зақымдану;

5) антибактериялықальды препараттардан тез әсер.

20. Трихомониаздың клиникалық белгілері:

1)қабыршақты бели;

2)сары түсті бели және вульва қышуы;

3)қышынусыз сары түсті белялар;

4)лейкорея;

5)диспареуния.

Есептер

21. Науқас,18 жаста,әйелдер кеңесінендегі дәрігерге ішінің төменгі бөлігінің ауырсынуына, температурасының 37,5° С жоғарылауына, жыныс жолдарынан іріңді бөлініске, зәр шығаруда ауырсынуға шағымданып келді. Етеккірі 12 жастан, 3-4 күннен, аз мөлшерде, ауырсынусыз, ретті келеді. Жыныстық қатынас 17 жастан, некеде тіркелмеген, жыныстық қатынастан күнтізбелік әдісіпен сақтанады, жүктілік болмаған. Етеккірдің 6-күні,жоғарыдағы белгілер пайда болған соң, жедел ауырған. Объективті жалпы жағдайы қанағаттанарлық, пульс 96 рет минутына, ырғақты,іші үрілмеген, пальпацияда ауырсынусыз, төменгі жағы ауырсынумен. Гинекологиялық статус: несепағары инфильтрацияланған,жатыр мойны гиперемияланған,ісінген,кең көлемді эрозиямен, цервикальды өзектен іріңді-кілегейлі бөліністер. Жатыры үұлғаймаған, пальпацияда ауырсынумен,екі жақта жатыр қосалқылары қалыңдаған, ауырсынумен,күмбезі терең. Несепағардан және жатыр мойны өзегінен алынған бактериоскопиялық жұғындыдан жасушклеткаішілік және клеткадан тыс орналасқан диплококктер анықталған. Әйелдер кеңесі дәрігерінің диагнозы және тактикасы қандай?

22. Әйелдер кеңесіне 26 жастағы науқас,ішінің төменгі бөлігінің сыздап ауырсынуына, етеккір циклыіныің бұзылысына, бедеулікке шағымданып келді. Бұл ауырсыну бір жыл бойы мазалайды. Етеккірі 17 жастан, сирек, өте аз мөлшерде, аздап ауырсынумен. Жыныстық қатынас 20 жастан. Тұрмыста бар. Жүктіліктен сақтанбайды, жүктілік болмаған. ОтбасыЖанұялық жағдайы қолайсыз, атасында – -туберкулез. Объективті: тері жамылғысы бозғылт,дене температурасы 37,3 С, тамыр соғысы 82 рет минутына, ырғақты. Іші жұмсақ,ауырсынумен. Гинекологиялық статус:жатыр мойны конус тәрізді, таза, сыртқы араны түйіршікті. Жатыр денесінің көлемі кішірейген, қозғалысы шектелген, ауырсынусыз, тығыз. Қосалқылары екі жақта ауырсынумен, біршама ұлғайған, тығыз консистенциялы, аз қозғалмалы. Бүйір күмбездері біршама тарылған. Бөліністері кілегейлі,аз мөлшерде. Әйелдер кеңесінің дәрігерінің диагнозы мен тәсіліактикасы қандай?

6-ТАРАУ