Логопедтік пунктің қызметін ұйымдастыру тәртібі 12 page

«Мүмкіндігі шектеулі балалардың негізгі (базалық) білімдеріне әсер ету» атты Пилотты жоба жалпы орта білім беру департаментінің негізінде ЮНЕСКО және Қазақстан Республикасы Үкіметінің арасындағы келісім шартка сәйкес іске асырылды. Жобаның жауапты атқарушысы ӘБЕО ортапығы болды. Берілген жобаның іске асыру үшін жүмыс тобы тагайындалған (жетекші Сүлейменова Р.А.) Мәселенің жаңалығы қоғамдық салада білім беруді демографиялық ерекшеліктері мен дәстүрі, сонымен катар Қазақстан Республикасындағы әкономикалык жағдайды ескеретін жүмыс жоспарын әзірлеуді талап етті. Мүмкіндігі шектеулі балапарды жаппы білім беру оку процесіне қосып оқыту барлық уақытта кездескен қүбылыс, бірак соңгы жылдары бүндай окушылардың жалпы мектептердегі саны көбейіп, оқытуда қиындықтарды тудырады.

Бірак сол кезенде де, қазіргі уақытта да жалпы білім беру мектептерінің окушыларына білім беру кажеттілігі, арнайы кадрлармен қамтамасыздандыру, түзету-педагогикалық қолдау сапасы, қалалык және аудандык мектептер салыстыру туралы мәліметтері толық зерттеліп, талданбады. Облыстык психологиялық -педагогикалык - медициналық кеңестің көмегімен аумак бойынша мектептерде нақты жағдайларды зерттеу үшін арнайы анкеталар өңделіп өткізілді. Алынған мәліметтер қалалық және аудандық мектептерде мүмкіндігі шектеулі балалардың саны туралы оқу процесін үйымдастыру формалары және кадрлық қамтамасыздандыру туралы департаменттің ақпараттық мәліметтерімен толықтырды 2000-2001 оКу жылында жалпы білім беру мектептерінде 60308 мүмкіндігі шектеулі окушы оқыды. Соның ішінде қала мектептеінде - 29968 бала (49,7%), ал ауылдык мекггептерде -30340 (50,3) Бүл оқушылардың басым бөлігі - 48467 (80,4%) қарапайым сыныптардың қүрамына бірігіп оку үшін енгізілген. Үйде-5,1 мың бала оқытылды. Тек 6696 кемтар бала арнайы сыныптарда окытылды («Психикалық дамуы гежелген балаларға арналған» сыныптар) бұл сыньштардың жалпы саны - 449 соның ішінде 91,1% қалалык мектептерде орналаскан. Ауылдық мектептерде арнайы сыныптар жоқ.

ҚР арнайы білім беру ұйымдарының жетіспеушілігі арнайы мектептердің тұрғылыкты жерлерден алшақгағы дамуында ауыткуы бар балаларды жалпы білім беретін мектептерде оқытуға мәжбұр етеді. Бірақ бұл жерде ата-аналарының білім беру ұйымың еркін таңдау құқығы мен баланын отбасында болу кұқығы туралы ерекше айту қажет.

Арнайы топтарда және мектепке дейінгі мекемелерде мұмкіндігі шектеулі балалардың 18% қана тәрбиеленеді, арнайы мектептерде мұмкіндігі шектеулі балалардың 15% білім алып жатты. Мысалы, Алматы қапасы психологиялық - медициналық - педагогикалық консультациялардың мәліметі бойынша қалалық 114 жалпы білім беретін мектептердің бастауыш сыныптарының 2200 оқушысы зерттелді. Олардың ішінде оқушылардың үлгерімі темен балалардың саны-33% құрады. Дамуында ауытқуы бар окушылар саны -639. Олардың ішінде психикапық дамуы тежелген және кемістігі бар балалар саны -518, ақыл-ойы кем 121 оқушы. 2002 жыл басында республиканың мектепке дейінгі жастағы балалар 82%. Қазргі уақытта Республиканың жалпы білім беру мектептерінде 70 мыңнан астам мүмкіндігі шектеулі балалар оқытылады, бұл арнайы білім беру мекемелерінде окытылатын оқушылар санынан үш есе асады. Бұл естуінде, көруінде зият, сөйлеу ауытқулықтары бар, психологиялық дамуы тежелген балацар. Тек калалық Алматы психологиялық-медициналық-педагогикалық консультациялардың мәліметтері бойынша қаланың жалпы білім беретін мектептерінде 934 мүмкіндігі шектеулі окушыларды, сонымен қатар БЦС балалар -306, әпилепсиясы бар балалар-77, психикалык аурулары бар-16, соматикалық патологияның күрделі формалары бар 447, көруінде кемістігі бар-63, естуінде кемістігі бар -25. Сонымен қатар психикалық дамуы тежелген, әмоция-ерік сферасы бұзылған әлеумітгік жағынан артта калған, деменциялық мінез құлкы бар, ақыл ойы жетіспеушілігінің жеңіл түрі бар. Оқытуда парциалды қиыншылықтары бар балалардың саны көп.

Соңғы кездері Қазақстанда дамуында ақыл ойы және дене ауыткулары бар балаларды жаппы білім беретін мекемелерге оқыту тәжірибесі қалыптасканын байқауға болады. Жалпы білім беретін бағдарлама бойынша мектептерде оқытылатын мүмкіндігі шектеулі балалар арнайы педагог, психолог, әлеуметтік педагогтің колдауынсыз білім алуда. Жалпы мектептердің психологтары мен мұғалімдері мүмкіндіктері шектеулі балапардың олардыц білім алу қажеттіліктеріне білікті көмек көрсете алмайды. Мұғалімдерді ЖОО -ның дайындық арнайы психологиямен педагогика білім апуды көздемейді. Нәтижесінде балалар оқытудың бірінші сатысынан ақ қиыншылыктарға тап болады. Мұғалімдер бүл қыйншылыктарды субьективгі талдап дамуындагы кемістіктерін күрделендіреді. Мұндай интеграцияның салдарынан балалар жалпы білім беру процесі жағымсыз көрініске ие. Жалпы мектептерінде біріктіріп оқыту процесі өзбетінше, реттсіз дамуын жалғастырған.

Біріктіріп оқытуды тәжірибеге енгізу педагогтардын, ата-аналардың және балалардың осы оқытуга көзқарастарын зертгеуді кажет етеді. Қазір осы мәселе бойынша Рссейлік авторлардың жеке басылымдары бар (А.А.Дмитриев, С.А.Оленникова, М.М.Маркович). Қазақстанда біріктіріп оқыту тәжірибесімен инклюзивті білім беру процесі даму жолында. Р.А.Сүлейменованың жетекшілігімен Қазакстан Республикасының гылым және білім беру министрлігі «Қазақстан Республикасының инклюзивгі білім беруді енгізу қогамның дайындык деңгейін аныктау және талдау үшін» арнайы зерттеу жүргізілген. Сауалнамага жауап берушілердің төрт топтары белгіленген: бірінші топ Қазакстан Республикасының Ғылым және Білім министрлігінің шенеуніктері, (облыстык, калапык, аудандык деңгейінің) екілдері; Білім беру департаментінің мамандары (барлыгы 107); екінші топ - директорлық корпус және орта мектептердің, гимназиялардың мүгалімдері; Директорлық корпус және арнайы мектептердің мүгалімдері, мүмкіндігі шектеулі балапарга бала-бақшаның тәрбиешілері мен мамандары (барлыгы 232); үшінші топ қалыпты балалары бар жанұялар (бір ата-анага сауалнама жүргізіледі); ерекше қажеттілігі бар балапары бар жанүялар (бір ата-анага сауапнама жүргізіледі) барлыгы 255; төртінші топ -қауіпті балалар (бастауыш,орта және жогаргы сынып окушылары); білім алуыида ерекше кажеттіліктері бар балалар (барлыгы 247)

Жауап берушілерді мүмкіндігі шектеулі бапалар санының өсуі катты қобапжытты. Жауапберушілердің басым бөлігінің пікірі бойынша мемлекет дамуында ауытқушылыктары және артта калушылыгы бар балаларга тек жекелеп көмек көрсететінін айтты. Осы көмек тек мүгедектерге зейнетақы төлеумен, әлеуметтік көмек, жеңілдіктерді берумен шектеледі. Жауапберушілердің пікірлері бойынша дамуында ауыткулары бар балапар кемістік түріне лайықты типті арнайы мектегі интернаттарда оқытуы тиіс. Үшінші бөлігі кажеттілігі бар балапарды жалпы білім беретін мектептерде арнайы сыныптарда оқыту керек дейді. Бүл қалыпты бапалармен карым- катынастың үзілмеуін және оқу процесіне зиян келтірмей қапыпты және дамуында ауыткуы бар бапапарды оқытуға көмектеседі. Дамуында ауытқуы бар балаларды жаппы білім беретін процеске біріктіру идеясы тек жауапберушілердің тогызыншы бөлігімен гана колдау тапты. Инклюзивті білім беруді енгізуді негізгі қиыншылығы ол жалпы білім беретін мүгалімдердің дамуында ауытқуы бар балапармен жүмыс істеуге дайын еместігі.

Біріктіріп оқыту тәжірибесін іске асыру үшін инкпюзивті білім беру мемлекеттің саясагы болуы керек және жүйелі шараларды үйымдастыру. Ол жанүяны, жалпы мектептерді колдауға, мүмкіндіктері шектеулі балалардың интеграциялау деңгейін, олардың әлеуметтік бейімделуімен мүгедектіктің төмендеу деңгейін жоғарлату кажет етеді. Бүл жерде мүмкіндіктері шектеулі бапалардың және жасөспірімдердің білім беру және әлеуметтік қажеттілігіне баға беру қажет, оқу мекемелерінде барабар жағдайларын қамтамасыз ету, жанүяны қолдауды дамыту қажет.

Қазіргі уақытта бұл күрделі мәселелер Түзеу педагогикасынын Ұлттык гылыми-тәжірибелік орталыгындагы арнайы мектептерде білім беру зерттханасында қарастырылып жатыр. Нақты жалпы мектептердегі окып жаткан мүмкіндіктері шектеулі балалардын, оларды оқытып жаткан мүгалімдердің қиындықгарын гылыми, әдістемелік түргыдан зерттелуде.

Сонымен, отандық арнайы білім беру жүйе алдында көптеген максаг- міндеттер өз өзектілігін білдіреді, болашакта ерте түзету педагогикалык колдауды кеңінен енгізіп, мүмкіндіктері шектеулі балалардың барлыгының білім алу мекемелерің еркін таңдауга құқықтарын камтамасыз ету жетекші бағыттар.

Бақылау сұрақтар мен тапсырмалар:

- ҚР қазіргі арнайы білім берудің негізгі проблемапары кандай?

- Кемтар балаларға ерте түзету көмек көрсету жүйесін кесте түрінде бейнелеп, жұмыс мазмұның талдаңыз.

- Қандай себептер әсерінен шет елдердегі біріктіріп оқыту тәжірибесін қалыптасты?

- Біріктіріп оқытуға жағымды әсерін тигізег жағдайларды атап, дәлелдеңіз.

- ҚР мүмкіндіктері шектеулі балаларды біріктіріп оқытудың себептері, салдары.

- Отандык біріктіріп оқыту тәжірибесінде жетістіктер бар ма? Жауабыңызды дәлелденіз. Бұл мәселемен айналыскан галымдарды атаныз.

Әдебиеттер:

- Сулейменова Р.А., Хакимжанова Г.Д. Психофизическое здоровье и развитие детей и подростков в Республике Казахстан. Проблемы и перспективы. - Алматы - 1997.

- Сулейменова Р.А. Система ранней коррекционной помощи детям с ограниченными возможностями в Казахстане: проблемы создания и развития. Алматы. 2001

- Сулейменова Р.А. Специальное образование детей за рубежом. Проблемы и решения. - Алматы. - 2000.

- Сулейменова Р.А., Хакимжанова Г.Д. Зарубежный и отечественный опыт включения детей со специальными нуждами в общеобразовательный процесс. Проблемы и пути решения - Алматы. - 2001.

- Специальная педагогика /Под ред.Назаровой Н.М. - М. - 2001.

- Байтұрсынова А.А. Қазақстан Республикасында мүмкіндіктері шектеулі бапаларды жалпы білім беру процесіне косу проблемары/ материапы междунар. научно-практической конф. Современные научные исследования молодых ученых: проблемы, пути их решения и идеи. - Астана. - Астана - Туран университет. - 2007.

IV тарау бойыиша бакылау және курстық жүмыстардын тақырыптары:

- Арнайы білім беру жүйесінің әлеуметтік-мәдени түрғыдан калыптасу тарихи кезеңцері.

- ҚР кемтар бар балаларға арнайы білім берудің алғышарттары.

- Қазакстанда арнайы оқыту жүйесінің 1920-1945 ж.ж дамуы.

- 1946-1990 ж.ж. отандык арнайы білім беру жүйесінің дамуы

- Отандық арнайы білім берудегі дефектологтардың ғылыми енбектері

- Қазіргі арнайы білім берудің жағдайы мен болашак дамуы

- Кемтар балаларға ерте түзету көмек көрсету жүйесі

- Шет елдердегі біріктіріп оқыту мен инклюзивті білім біру

- ҚР мүмкіндіктері шектеулі балаларды біріктіріп оқыту жағдайы

- Арнайы білім беру жүйесін кадрлармен қамтамасыз ету

11.Мектепке дейінгі арнайы білім беру саласындағы проблемалар

- Арнайы білім беру мазмүнын әзірлеу мәселесі

- Арнайы білім беруге әтнопедагогикалық материапды еңгізу мәселесі

Қосымша

1. Білім берудіц күкықтык базасы:

- Декларация о правах инвалидов (ООН, 1971) ♦

- Декларация о правах умственно отстапых лиц (ООН, 1975)

- Бала құқыктары туралы Конвенция. (Б¥¥ 1989)

- Стандартные правила обеспечения равных возможностей для инвалидов, принятые Генеральной Ассамблеей ООН в 1993.

- Саламанкская Декларация и рамки действий по образованию лиц с особыми потребностями. -Саламанка, 1994;

- ҚР "Баланың кұқықгары гуралы" Заңы (2002)

- Қазақстан Республикасындагы Білім туралы Заңнама:

- ҚР "Білім туралы" Заңы (өзгертулер және толықтырулармен 2007 жылдың 25 мамырына берілген);

- ҚР "Кемтар балаларды әлеуметтік және медициналық-педагогикалық түзеу аркылы қолдау туралы" Заң (2002)

- Қазақстан Республикасында білм беруді дамытудың 2005-2010 жылдарга арналган Мемлекеттік багдарламасы. Қазакстан Республикасы Президентінің 2004 жылгы 11 қазандагы № 1459 Жарлыгымен бекітілген;

- Білім беру кызметін лицензиялаудың ережесі. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2000 жылгы 18 сәуірдегі №5 96 қаулысымен бекітілген;

- Тиісті үлгідегі білім беру ұйымдары туралы үлгі ереже. Қазакстан Республикасы Үкіметінің 1999 жылгы 2 желтоксандағы № 1839 қаулысымен бекітілген;

- Мектептен тыс ұйымдар қызметі турапы ереже. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2001 жылғы 22 маусымдағы № 849 қаулысымен бекітілген;

- Педагог қызметкерлері мен оларға теңестірілген адамдар лауазымдарының тізбесі. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1999 жылғы 3 кыркүйектегі № 1304 қаулысымен бекітілген;

- Білім беру ұйымдары желісінің кепілдендірілген мемлекеттік нормативі туралы. Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы 2000 жылгы 25 ақпан № 300;

- Білім беру ұйымдарының білім алушылары мен тәрбиеленушілерін оқулықгармен қамтамасыз ету ережесі. Қазакстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылгы 19 ақпандағы № 173 қаулысымен бекітілген;

- Қазақстан Республикасының интернаттық білім бсру ұйымдарының қызметін ұймдастыру тәртібі турапы ережелер. Қазакстан Республикасы Білім және гылым министрлігінің 2000 жылгы 10 шілдедегі № 708 бұйрығымен бекітілген;

- Қазақстан Республикасының кәсіптік орта оку орындарына оқуга қабылдаудын үлгі ережесі. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым Жалпы орта білім беру ұйымдарындагы білім апушылардың үлгерімін ағымдағы бақылаудан, аралық және қорытыңды • мемлекеттік аттестаттаудан өткізу ережесі. Казакстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің 2006 жылгы 7 кыркүйектегі № 481 бүйрыгымен бекітілген;

- Білім беру үйымдарын мемлекеттік аттестаттау ережесі. Қазакстан Республикасы Үкіметінің 1999 жылғы 3 кыркүйектегі № 1305 каулысымен бекітілген;

- Мемлекеттік білім гранты туралы ережелер. Қазакстан Республикасы Үкіметінің 1999 жылғы 25 карашадағы № 1781 1305 каулысымен бекітілген;

- Қазакстан Республикасының білім беру үйымдарының окушылар мен тәрбиленушілерін жүмыспен камту сапасындагы жагдай туралы ақпараттармен және оларды кәсіптік-диагностикалық түргыдан тексеруді камтамасыз ету мәселелері. Қазақстан Республикасы Үкіметінің каулысы 1999 жылғы 9 қыркүйек № 1347;

8. Арнайы білім беру үйымдарының қызметін ретгейтін нормативтік күжаттар:

- Арнайы білім беру үйымдарының үлгілері мен түрлерінің тізбесін, арнайы білім алуга мүктаж адамдарга арналган білім беру үйымдарындағы кажетті орын санын бекіту туралы. Қазакстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі Бұйрык№781;

- Арнайы білім беру үйымдары түрлерінін қызметін регламенттейтін нормативтік құқықгык актілерді бекіту туралы. Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігінің 2003 жылғы 29 карашадағы №721 бұйрыгымен бекітілген;

- Оналту орталыгының қызметін ұйымдастыру тәртібі туралы ереже. Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігінін №712 Бұйрыгына 1 Қосымша;

- Психологиялык-педагогикалык түзеу кабинеттерінің қызметін ұйымдастыру тәртібі туралы ереже (Қазакстан Республикасының Білім және гылым министрлігінің № 712 Бұйрығына 2 Қосымша);

- Логопедтік пунктің кызметін қызметін үйымдастыру тәртібі турапы ереже. Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігінің №712 Бұйрығына 2 Қосымша.

2. Білім алушыларды аттестаттау әдістемесінің ережесі

Білім а^ушыларды атгестаттау әдістемесінің ережесін бекіту туралы» Қазакстан Республикасы Білім және ғылым министрінін 2004 жылғы «2» наурыз № 166 бұйрығымен бекітілген

Білім алушыларды аттестаттау әдістемесінің ережесі 1. Негізгі ережелер

- Осы Ереже «Кемтар бапапарды әлеуметгік және медицнналық - педагогикалық түзету арқылы қолдау туралы» Қазақстан Республикасының Заңының 6 - бабының 6 - тармағына сәйкес әзірленді.

- Ереже:

- білім апушылардың теориялык білімінің нақтыдеңгейін белгілеу және оқу жоспарының міндетті құрамдас бөлігінің негізгі пәндері бойынша олардың практикапык дагдыларын тұсіну;

- осы деңгейді білім стандартынын талаптарымен және оқушылардың нақты танымдық мүмкіншіліктерімен жакындастыру;

- білім апушылардың жеке және типологиялық ерекшеліктерін ескере отырып, оку пәндерін зерделеудің оқу бағдарламалары мен күнтізбелік - тематикапық кестесін орындау;

- білім алушыларды қорғауды, санитарлық ережелер мен нормаларга сәйкес оку жүктемесін регламенттеу бөлігінде олардың қүқықтары мен бостандықтарын сақтауды камтамасыз етуді белгілейді.

2. Акыл - ойы кенжелеп калган балалардың (дамуында интеллектуалдык бүзылушылыктар бар балалар) оку жетістіктерін өлшеуге қойылатын талаптар

- Ақыл - ойы кенжелеп калған балапарға (дамуында интеллектуапдық бүзылушылықтар бар) арнапған арнайы (түзету) үйым (көмекші мектеп) негізгі және орта білім бітіргені туралы қүжат бермейтін кемтар балаларға арналған арнайы түзеу білім беру ұйымдарының барлык түрлерінің арасындағы жапғыз ұйым.

- Психофизикалык дамуының ерекшеліктеріне және бүзылыстарының барлығына карай сапалы, толық көлемде бағдарламалық материалды жекелеген оқушылар ғана игеріп алып кетуге қабілетті. Қалған балалар бағдарламалармен толық таныса апады, ал оның ішінде білім мен дагдыларды олардың бір белігі ғана табысты меңгереді. Оқушының оқуда аса жогарынәтижелерге жетуіне ұмтылуы оның ынталы, орындаушылық, шыдамдылык, уақыт пен күш жүмсай білуінде көрінеді, бірак кабілетінің жоктығы, ақыл - ой дамуының кемістігі оқушыға бағдарламалық материалды игеруде айтарлықтай жетістікке жетуге

кедергі жасайды. Сондыктан көмекші мектептердің мұғалімдердің алдында барлык бапаларға бірдей білім беру міндеті тұрған жок.Кейбір окушылар оқудын, жазудың, есептің бастапкы дағдыларын үйренсе, коршаган орта, қогам өмірі жайында аз молшерде білім алса, ұжымда болуга және онда еңбек етуге үйренсе, мектепті бітіргеннен кейін қоғамдық өндіріске енуге қабілеті болса, өзін қамтамасыз ете отырып, ез бетінше өмір сүрсе де жеткілікті болады. Мектепті бітіргеннен кейін бітірушілер негізінен окуды жалғастырмайды.

- Акыл - ойы кенжелеп қалган балаларды гуманистік және жеке оқыту принципі олардың білімі мен дағдыларын багалауда стандартты емес тұрғыдан қараудьг талап етеді. Осы ұйымдардың негізгі міндеттері ақыл - ойы жетіспейтін балага әр жақты педагогикапық қолдау көрсету. Әрбір оқушы өте кажетті және игере апатын білім көлемін меңгереді.

- Мұғалім баланың танымдық мүмкіндіктерін алдын - ала зерделеп алып, жеке оқыту бағдарламасын дербес белгілеуге құкылы, бұл ретге оқыту деңгейін жасанды түрде төмендетуге жол берілмейді.

- Білімді бакылаудың барлык түрлері (ауызша, жазбаша, практикалық) білім апушылардың қызметін уәздемелеу және ынтапандыру кұралы ретінде гана дәстүрлі бес бапдық шкала бойынша бағалау ұсынымдалады

- Білім алушылардың білімін бағалау кезінде алган білімдерінің толықгығы мен дұрыстығы, сондай - ақ мұгалім беретін көлемдегі дағдылардың қапыптастырылатындыгы ескеріледі. Мұгалім 1,2,3 және 4 сараланған топтың оқушыларына оқыған сабағы үшін немесе тоқсандық және жылдык қорытындысына бірдей баға қоюға құқылы, бірақ әрбір оқушыга өзінің деңгейі мен алган білім көлемінде койылады.Бұл ретте әрбір пән бойынша сыныптык журнал алфавит бойынша емес сараланған топқа бөлінуіне сәйкес толтырылуы тиіс. «5» багасы 2,3,4 топтағы окушыларға токсандық немесе жылдықгың қорытындысы ретінде мұгапімге білім беру көлемін ұлғайтуға және балаға койылатын талаптың деңгейін арттыру құқын береді. «5» - ке бағаланған 1 - ші топ оқушылары көмекші мектеп бағдарламасын озық оқуына болады. Қорытынды «2» бағысы қайта екінші жылға қалып оқуына себеп болып табылмайды. Бала келесі сыныпқа көшіріледі, бірақ оның оқу деңгейі төмендетіледі.

- Түзету цикпы пәндері бойынша білімді бағалау жүзеге асырылмайды.

- Ауыстыру емтихандары көмекші мектепте жүргізілмейді.

- Ақыл - ойы кенжелеп қалған балапарға арналған арнайы (түзету) ұйымдарында оку, еңбекке баулу сабағының емтиханымен аяқталады, ол практикалық бақылау жұмысы мен мамандык бойынша ауызша емтиханнан тұрады. Оқушылардың кәсіби даярлығының жай - күйін тексеру оқу материалының толыктығы мен қиындыгына койылатын екі деңгейден тұрады:

окуда кенжелеп капган балапар үшін олардың үлгерімінің төмендігі даму кемістігінің тереңдігі мен кең таралгандыгына негізделеді;

кәсіптік бастауыш даярлыгының бірінші кезеңін меңгеруге кабілетті аса мыкты оқушылар үшін.

- Екі кәсіпті игеретін окушылар бір пән бойынша бітіру емтиханын міндетті түрде, екінші пәнді еркі бойынша тапсыруы тиіс.

- Акыл - ойы кенжелеп қалган оқушылардың алған төменгі багаларынын кврсеткішін мүгалімді аттестаттау кезінде оның әдістемелік сауаттылыгының өлшемі ретінде пайдалану жіберілмейді.

3. Ана тілі бойынша (грамматика, жазу және сойлеу мәнсрін дамыту) комекші мекгептердің білім алушыларының білімін және дагдыларын тексеру

]5.Білім апушылардың ауызша жауаптарын бағалау:

- білім алушыларды ауызша сұрау көмекші мектеп оқушыларының білімін, дағдыларын есепке алу әдістерінің бірі болып табылады. Грамматика бойынша ауызша жауаптарын бағалау кезінде мыналар ескеріледі:

оқу материалын санапы түрде игеруді куәландыратын мазмүны

бойынша жауаптың дүрыстығы;

жауаптың толыктығы;

өз білімін гірактикада колдана білуі;

жауаптың дәйекті түрде айтылуы мен сөйлеу коркемдігі.

- ауызша жауапты багапау кезінде окушыга, егер: материалды түсінетінін білсе, мұғалімнің көмегімен негіздей алса, жауапты өз бетінше айта алса, қажетті мысапдар келтірсе, аз қате жіберігі, оны езі түзете алса «5» бағасы қойылады;

«4» бағасының тапаптарына жаппы сәйкес жауап береді, бірақ ережені мысалдармен растаганда қателік жібереді және оларды мүғалімнің көмегімен түзетеді; сөйлеу кезінде кейбір қателіктер жібереді; мәтінмен жүмыс немесе сойлемді талдау кезінде бір - екі кате жібереді, оны мүғапімнің көмегімен түзетеді;

«3» - осы мәтіннің негізгі қағидапарынан білім алады және оны түсінеді, бірак сойлеу кезінде біркатар кателер жібереді; ережені мысапдармен өз бетінше растауға қиналады және оны мүғапімнің көмегімен жасайды; түрақы түрде мүгапімнің көмегіне мұктаж;

«2» - зерделенген материалдың көбін немесе аса негізгі бөліктерін білмейді; ережені капыптастыруда оның магынасын бұрмалайтын қате жібереді; тестпен жұмыс жасаган кезде коп қате жібереді, мұғалімнің комегін пайдаланбайды.

Іб.Жазба жұмыстарды бағалау: 1) сыныптагы және үйдегі оқыту сипатындагы жазбаша жұмыстарға окулық, карточкалар, мұғалімнің тапсырмасы, бақылау сипатындағы емес ескерту, түсіндірме және өзге де диктанттар, грамматикалык талдау, мазмұндама немесе шыгарма жазар алдындагыдайындық жұмыстары бойынша дайындық мақсатында орындалған жаттығулар жатады;