Главная Случайная страница


Полезное:

Как сделать разговор полезным и приятным Как сделать объемную звезду своими руками Как сделать то, что делать не хочется? Как сделать погремушку Как сделать так чтобы женщины сами знакомились с вами Как сделать идею коммерческой Как сделать хорошую растяжку ног? Как сделать наш разум здоровым? Как сделать, чтобы люди обманывали меньше Вопрос 4. Как сделать так, чтобы вас уважали и ценили? Как сделать лучше себе и другим людям Как сделать свидание интересным?


Категории:

АрхитектураАстрономияБиологияГеографияГеологияИнформатикаИскусствоИсторияКулинарияКультураМаркетингМатематикаМедицинаМенеджментОхрана трудаПравоПроизводствоПсихологияРелигияСоциологияСпортТехникаФизикаФилософияХимияЭкологияЭкономикаЭлектроника






Логопедтік пунктің қызметін ұйымдастыру тәртібі 3 page





Ақыл - ойы кемтар балаларды оқыту XIX ғасырдан бастап озекті мәселенің біріне айналды, себебі қоғам мүмкіншілігі шектеулі тұлғаларға да оқудың қажеттілігін түсіне бастады.

XIX ғасырдын аяғы мен XX ғасырдың басында «ақыл - ойы кем» түсінігі психиатрияда калыптасқанымен, бұл балаларды оқыту мәселесі үлкен күдік туғыза бастады Германия және басқа елдерде арнайы мектептің негізгі мақсаты - мектептегі үлгермеушілікке көмектесумен сипатталды. Осы арнайы сыныптарда 1 - 2 жыл оқығанан кейін балалар қайта жалпы мектепке ауысуы тиіс болатын.

Рейседе ақыл-ойы кемтар балалар үшін арнайы оқыту мекемесі дәрігер Ф.Пляцтің жетекшілігімен 1854 жылы Рига қаласында ашылған.

Кейіннен XX ғасырдың басында Мәскеу педагогтары мен дәрігерлері ақыл - ойы кем балапарды оқытуды ұйымдастыруда жоғары белсенділік танытты.

¥зак ізденістер мен өтініштердің көмегімен 1908 жылы алғашкы көмекші сыныптар ашылды. Бұл көмекші сыныптар Мәскеудегі, Үшінші Ольгинско - Пятницкий атындагы училищесінде М.П.Постовскаяның (1865-1953) жетекшілігімен ашылды. Осы кезден бастап ақыл - ойы кем балаларға арнайы сыныптар мен мектептердің қажетгілігін бүкіл коғам мойындай бастады.

Бұл арнайы сыныптардың ашылуымен педагогтар шетелдегі арнайы білім беру жүйесін жан - жақты зерттей бастады. М.П. Постовская және оның інісі дәрігер Н.П.Постовский Германия, Швейцария, Бельгия т.б. қалаларда болды, осы калалардын тәжірбиесін ақыл - ойы кем балаларды оқытуда пайдаланды.

Дефектология тарихында акыл - ойы кем балаларды оқыту мен тәрбиелеудің мазмұнын, әдістерін үйымдастыру жағынан терең із қапдырган мектеп — санаторий В.П.Кащенконың мектеп - санаторий болды.

Көмекші оқыту жұмысын ұйымдастыруда кептеген педагогтар мен дәрігерлер үлес қосты. Атап айтсақ, Е.К.Грачева, Г.И.Россолимо, В.П.Кащенко, Г.Я.Трошин, О.Б.Фельцман, А.С.Грибоедов, А.Ф.Даурский,

- В.Владимирский, Д.В.Фельдберг, Н.В.Чехов, Н.П.Постовский, М.П.Постовская, А.Н.Граборов, Е.Н.Баженова, Ф.Д.Забугин, С.Д.Рабанович,

- А.Селихова т.б.

Зиятында ауытқушылықтары бар балаларды оқыту мен тәрбилеу мәселесін зерттеген озат ғалымдар Л.С. Выготский, Л.В. Занков, А.Н. Граборов, Г.М. Дульнев. Ақыл ойыдын кемтарлыкты гылыми тұрғыдан

зерттегендер: А.Р. Лурия, Ж И. Шиф, Б.И. Пинский,В.Г. Петрова, И.М. Соловьев, С.Я. Рубинштейн, В.И. Лубовский; Г.Е. Сухарева, М.С. Певзнер. Қазіргі уақытта зиягында ауыткушылықгары бар балаларга ерте жастан түзетушілік көмек көрсету мәселесін зерттеушілер Е.А. Стребелева, Ю.А. Разенкова, Б.С. Халыкова т.б. Мектеп жасына дейінгі зиятында ауыткушылыктары бар балаларды арнайы оқыту, тәрбиелеуді Л.Б. Баряева, О.П. Гаврилушкина, А.А. Аксенова, М.Н Перова зерттеуде. Ал зиятында терең ауыткушылыктары бар балаларды оқытудың жаңа технологияларын әзірлеу мәселесімен айналысатын галымдар Г.В. Цикото, А.Р. Маллер, А.А. Еремина.

Ерте жастағы зиятында ауыткуы бар балалар отбасында немесе денсаулық сактау аумағындагы арнайы бебекжайларда тәрбиеленеді. Ал түзетушілік көмек ерте жастан көмек көрсету кабинеттерінде, оңалту оратлыктарында және психологиялық-педагогикалык түзету кабинеттерінде қамтамасыз етіледі. Ата-анасынын қамқорлынсыз қалган зиятында ауытқуы бар балалар ерте жастағы балалар үйлерінде, кейін 3 жастан толған соң зиятында ауыткуы бар балаларға арналған балалар үйлеріне аусады. Ол жерде жүмыс балалардың әмоциядық, түлғалық дамуын белсендіруге, кеңейгуге бағытталған, сонымен бірге психомоторикасын дамыту, өз кұрбылары және ересектермен қарым-қатынас әрекет жасау, коршаған ортамен танысу, оны зерттеу.

Жанүясындағы тәрбиеленетін балалармен түзету жұмыстары ата- анасынын белсенді қатысуын талап етеді. Зиятында ауытқуы бар ерте жастағы балалармен олигофренопедагогтың жетекшілігімен түзету жұмыстары жүйелі жүргізілсе дамуында көптеген жақсы жетістіктерге қол жеткізуге болады. Бұл арнайы мекемелерде арнайы сактаушы күн тәртібі ұй ым дастырылады.

3. Зиягында терең ауытқушылыгы бар балаларга көмек көрсету

Зиятында терең ауытқушылықгары бар балаларға арнайы комек көрсету жүйесі әр елде өзғеше ұйымдастырьшған, оның себебі: әкономикалық тарихи калыптасқан дәстүрлер, мәдениеттін даму деңгейі мен әлеуметтік саясаттын багыты.

Батыс Еуропа және АҚШ елдері зиятында терең ауыткушылыктары бар балаларды оқи алатын, окуға қабілетгі, яғни жаппы мектептерде білім алуға қабілетті (жеке білім беретін оқу бағдарламасы бойынша) және арнайы ұйымдастырылган оқыту процесінде машықгандыру арқылы кейбір жетістіктерге жете алады деп есептейді.

Өткен ғасырдың 70 жылдарынан бастап атапмыш елдерде оқи алатын және оқи алмайтын көрсеткіші бойынша балаларды бөліп, ажыратып оқыту тәжірибесе тоқгатылды (дискриминацияға карсы және демократия бағытын басшылыкка алу қозғалыстар әсерін тигізді).

Шетел мамандардың пікірі бойынша зиятында терең ауытқушылықтары бар балаларға бірінші күннен бастап біріктіріп оқытуға косу кажет, өйткені бала баска балалар ортасында өзін ұстауға үйренеді, карапайым оку дағдыларын меңгере алады (баскаларды тыңдау, карапайым өтініштерді орындау, өзіне кажетті кызмет көрсету дағдыларына үйрену сиякты). Ата-аналарын арнайы дайындау орталыктары және мектеп жасына дейігі топтарда тәрбиелеу мен оқыту аркылы зиятында терең ауыткушылыктары бар балаларды мектепте білім алуга арнайы шаралар ұйымдастырылады.

Батыс Еуропада калыптасқан дәстүр бойынша ата-аналар мен камкоршылар зиятында терең ауытқушылыктары бар балаларды оқыту мен тәрбиелеу үшін мемлекеттік немесе жекеменшік білім беру мекемелерін таңдауға құқылы.

Зиятында терең ауытқушылықтары бар тұлғапар бастауыш және кәсіби білім алуға кұқылы. Бастауыш білімнің мазмұны - оку, жазу, есептеудің карапайым деңгейіндегі білім, икемділік пен дагдыны қамтиды. Аталмыш тұлғалар меңгере алатын кәсіби мамандықтар: автослесарь, колік технигі, токымашы, үйді жинау, бақша күту, қойма үстау, науқастарды күту, карау т.бс.с. Бұл мамандықгарға зиятында терең ауытқушылықтары бар түлғаларды арнайы кәсіби мекемелерде оқытады.

Шет елдерде зиятында терең ауыткушылықгары бар тұлғаларға арналган "корғаушы еңбек жүйесі" еңгізілген, нақгы жүмыс орнында табыс тауып, өз енбектерінің пайдасын көруге жағдайлар камтамасыз етілген.

Біздің елдерде зиятында терең ауытқушылықгары бар балалар мен ересек түлғалар Еңбек және әлеуметгік корғау Министрлігі қармағындағы арнайы интернат-үйлерінде өмір сүреді. "Ақыл ойы имбеңил немесе накұрыстық деңгейдегі, немесе дебилдік деңгейі тірек-қимыл- козғалысындағы ауыгкушылықгарымен күрделенген жағдайдағы балалар" атты ережелер бойынша бапалар жоғарыда аталған мекемелерге жіберіледі. Зиятында терең ауытқушылықгары бар бапаларды окыгу мен тәрбиелеу ең алгаш багдарламалары 60-70 жж. әзірленген, олардың мазмұны психикалық процестерді жан-жақгы дамыту, кемістіктерді түзету, сөйлеу тілін дамыту, қарапайым өзін -өзі күту дағдаларын қалыптастыру.

Бұл жүйедегі қазіргі жетістіктердің бірі- ерге жастан көмек көрсету бағдарламаларын әзірлеу.

Қазіргі күнде зиятында терең ауытқушылыктары бар балаларга "Кеңес", "Алпамыс" атты арнайы мекемелерде кешенді психологиялық- педагогикалык колдау көрсетіледі, жақсы нәтижелермен балалардың мүмкіндіктеріне сеңім тудырады. Ал арнайы интернат-үйлерінде аталмыш балалардың әлеуметтік дағдыларын қалыптастыру және қарапайым білім, икемділік пен дагдыларға үйрету тәжірибесі жоба ретінде жүзеге асырылуда.

Сонымен қатар, соңғы жылдарғы арнайы білім беру жүйесіндегі жетістіктердің бірі зиятында терең ауытқушылықтары бар балалар оңалту орталықтары мен психологиялық-педагогикалық түзету кабинеттерінде арнайы көмек көрсету, ол үшін арнайы жагдайлар қамтамасыз етілген.

Бакмлау сұрактар меи тапсырмалар:

- Ақыл ойдың кемтарлығы деген ұғымның мағыгасын ашып көрсетіңіз.

- Қандай білім беру мекемелер зиятында ауыткуы бар тұлғаларға арналған?

- Зиятында шамалы, терең ауытқуы бар балаларды оқыту ерекшеліктері қандай?

Әдебиеттер:

- Д.И. Исаев Умственная отсталость у детей и подростков. С-Пб. 2007.

- Еременко И.Т. Олигофренопедагогика-М.- 1985.

- Обучение детей с нарушениями интеллектуального развития (Олигофренопедагогика) /под ред. Б.ГІ. Пузанова. Учебное пособие - М. 2001.

- Специальная педагогика /Под ред Н.М.Назаровой-М.- 2001.

Дәріс № 28-29

Тіл кемістігі бар балаларга педагогикалык көмек беру жүйесі

Жоспары:

- Логопедияның пәні, мақсат-міндеттері

- Сейлеу тілінде ауыткуы бар балаларға арналган мекемелер жүйесі Түсініюпер: сөйлеу тілі, тіл кемістіктері, логопедия,

1. Логопедиянын пәні, максат-міндеттері

Логопедия - сөйлеу тілі, оның дамуын, бүзылуын зерттейтін және оны арнайы оқыту мен тәрбиелеу тәсілдерін қолдану аркылы түзету мен болдырмауын карастыратын ғылым. Логопедия өз дамуында неврология, нейропсихология, нейролингвистика, психология мен педагогика гылымдарына негізделеді. Аталмыш ғылымдар логопедия үшін өз маңыздылығын білдіреді, ойткені сөйлеу тілдің бүзылыстарының пайда болу механизмін, кемістіктін күрамын ғылыми түрғыдан зерттеп, сөйлеу тіліндегі кемістіктерді түзету әдістерін әзірлеуге мүмкіндік береді.

Сөйлеу тіліндегі кемістіктерді зерттеу және оларды түзету саласы XIX гасырдын ортасынан дами бастаган. А.Куссмауль, И.А.Сикорский атты галымдар бала жастағы сөйлеу тіліне назар аударып, нақтыкемістіктерді олардын себептерін, клиникалык көріністерін зерттеген. Қазіргі логопедия сөйлеу тіліндегі түрлі ауыткушылыктарды ғылыми түрғыдан зерттеу және оларды жою, азайту, түзету жолдарын әзірлеумен айналысады.

Қазіргі логопедияда мектеп жасына дейінгі, мектептегі, жеткіншектер мен ересектер түлғаларға көмек көрсету салаларын ажыратуға болады.

Сөйлеу тілінің дамуы мен оның кемістіктерін түзету мен сақгандыру логопедиялық ықпал жасау логопедияның негізгі багыты есептеледі. Логопедияның маңызы тілдің әлеуметтік маңызымен тыгыз байланысты. Тілдің белгілі екі кызметі бар, біріншісі - адам мен адамды өзара қатыстыру, байланыстыру құралы ретінде пайдапану болса, екіншісі - айтайын деген ойды жеткізу мен түсіндіру күрал ретінде. Онсыз адамдар ұйымдаскан турде бірігіп тіршілік жасай алмас еді, табигаттын кұшіне қарсы күресе алмас еді, өзара түсінісіп, дегеніне жете алмас еді.

Тілдің сөйлегенде закым алуы, дыбыстың дұрыс қолданылмауы адамның әлеуметтік белсенділігіне, жеке басының қызметіне, сонымен бірге психикалық дамуына әсерін тигізуі мүмкін. Мысалы, кейбір дыбыстардың үндестік нақышымен дұрыс айтылмауы адамның өзіне немкұрайлы, калғырт караган соң, сөзінің сүлулыгы жойылады да, кісімен мәнерлеп сөйлесуіне кедергісін тигізеді. Күрделі тіл мүкістігі немесе түтықпа сиякты сөйлеу тілінің кемістіктері мектепте баланың оку үлгерімінің төмендеуіне себепті болса, есейгенде мамандыкты таңдауына да қиын түседі.

Біздің тіліміз ойлаумен тыгыз байланысты. Баланың тілін дамытумен біз оның ой қабілеттерін де дамытамыз. Тіл ойдын құралы деп айтылады, өйткені сөз арқылы ойлай аламыз. Адамның ойлау тек тілі арқылы гана туып және сол арқылы қолданылады. Бапаның дұрыс, таза сөйлеуіне, ойын дамыту аса маңызды кұрал. Сөз корының шектеулігі мен таязыдыгы, тілдің толық жетілмеуі таным процестерінің жетілмеуіне де жағымсыз әсерін тигізеді.

Таза әдеби тілде сөйлеуге үйрету жүмысы мектеп жасына дейінгі бапаны әстетикалық тәрбиесінің маңызды сапасы. Бапаның әдемілік сезімдерің дамыту тек дыбыс үндестігін дұрыс айтуды пайдалана біліумен шектестіріп қоймай. өз тілің әрі бейнелі түрде мәнерлеп окып, сейлеуге үйрету аркылы болады.

Сөйлеу тіліндегі кемістік ауру емес екенің ескерген жөн. Ал басқа бір аурумен сырттаганда, соның салдары пайда болуы мүмкін. Сондыктан сөйлеу тіліндегі ауытқушылыгы бар тұлғаны науқас деуге болмайды.

Дыбысты дұрыс айтуға үйрету немесе фонематикалық естуін дамыту кезінде дыбысты талдау, жинақтау сияқгы педагогикалық тәсілдер логопедияда жиі колданылады.

Логопедиялык тәжірибеде дәрігер мамандардың қызметін пайдалану жиі кездесетін жагдай. Сол тәжірибеде келесі тәслдер жүзеге асады: операция жасау, протездеу, жак сүйегін түзету және тістерді реттеу, дәрі дәрмекпен емдеу, физиотерапиялык, психотерапиялық емді қолдану.

Логопед-мұгалімі педагогика мен медицинаның ықпалына сүйене отырып кешенді түрде көмек көрсетеді - бұл логопедияның жетекші принципі.

Мектеп жасына дейінгі сөйлеу тілінде ауықушылыктары бар балаларға арналған мекемелердегі мамандар жалпы білім беретін міндетгерден баска сезіммен байланысты (сенсорикалық), долылық (аффективная) қайсарлығындағы, ой өрісіндегі, сөйлеу тілі мүкістігіне байланысты кемшіліктерді түзетуге багытталган біркатар жұмыстарды орындайды. Ол оз назарын акыл ойымен жалпы дамуында ауыткуы бар балалардың кемістіктерін түзетуге және коршаган орта түралы түсініктерін байытумен гана шектемейді, сақтаулы анализаторларды жетілдіруге тырысады.

Баламен карым-қатынас жаксы болган жағдайда сөйлеу тілі түсшігшің дәрежесі анықталғанда ыкыласынын орнықтылығы мен тапсырманы дұрыс үкқанда балалар дыбыстарды және жеңіл сөздерді еліктеп қайталайды. Практикалык әрекетте баланы жеңіл сөздерді немесе сездің буындарын еліктеп кайлалауга талаптандыру кажет.

Логопедия сабақтарында бір сөздің әр түрлі түлғадағы салыстыруымен ескеріп бір тектес көп жаттығулар өткізіледі. Бір се әр түрлі сөз тіркестерінде неғүрлым жиі берілсе, соғүрлым балалар грамматикалык категорияларды гез меңгереді.

Сөйлеу тілінің негізгі кемістіктері:

Дислалия - есту қабілеті дүрыс және сөйлеу тілі аппаратының иннервациясы сакталған каппында сөйлеу тіліндегі дыбыс айтудың бүзылуы. Әтиологиялық себептер негізінде дислалияның екі түрі бар: механикалык және функционалды дислалия. Механикалык дислалия дыбыстарды айткан кездегі қажетті орнымен іс-қимылдары мен қызметті атқаратын сөйлеу тілі мүшелерінің ауытқушылыктарына тәуелді, ал функционалды дислалия қоршаган ортада сөйлеу тәртібіндегі жағымсыз әсерге байланысты пайда болады.

Дисфония -дыбыссыздык, дауыс шыкпау. Дисфония кебіне жүтқыншақтың, тамактын, созылмалы ауруларына байланысты пайда болады.

Ринолалия - немесе маңқа сейлеу тілі аппаратының анатомиялық- физиологиялык акауларына байланысты дауыстың әуезділігі мен дыбыстардың айтылуы бұзылады. Артикуляция және фонация, дауыс механизмдерінде елеулі акаулықгары болады және осыған байланысты дыбыстардың мүрыннан және ауыз жүтқыншағынан естілу әуендерінің тазалығы, анықтыгы бүзылады.

Дизартрия - сейлеу барысында көбінесе сал ауруына, түйілуге, гиперкинез бен атаксияға байланысты сезді анықтап айта алмау, яғни артикуляциянын бүзылуы. Дизартрияда кеп дыбыстар дүрыс айтылмайды,сол себепте сөздер түсініксіз, созылынкы, белшектеліп айтылады. Дисграфия - жазу қабілетінің бүзылуы. Грамматикалык ережелерді білгенімен сөздерді, сөйлемді қате жазады. Дисграфия кебінесе ауызекі сөйлеу бүзылғанда (алалия, афазия, дизартрия, дислалия, нашар есту) пайда болады.

Тұтыкпа - сөйлеу аппаратының бұлшык еттерінің тыртысу сапдарынан сейлеу тілінің жылдамдылығы мен ырғақтылығының бұзылуы.

Афазия - жартылай немесе толығынан сөйлеу қабілетінен айырылу. Мидьщ жарақаттануынан, мидағы абцесс, әнцефалит ауруларының негізінде пайда болады (Логопедияның терминологиялық сездігі, қүрастырған Өмірбекова Қ.Қ).

Сөйлеу тілінде кемістіктері бар балалар көбінесе орта жүйке жүйесінде функционалды немесе органикалық ауыткушылақгармен ерекшеленеді.

Мидың органикалык закымдалу салдарынан бұл топтагы балалар ыстыкты, қапырыкты, көлікті көтере алмайды, бас ауру мен айналу байқалады. Сонымен бірге көбісінде тепетеқдікгі сактау мен кимыл- козғалыстарында, әсіресе ұсак моторикасында түрлі жетіспеушіліктер болады.

Бүл балалар тез шаршағыш, козғыш болып сипат алады, бір орында отыра алмайды. Көңіл -күйлері қүбылмалы, тез ашуланалып мазасызданады. Осы себептерге тәуелді оку әрекеті де балаларға қиынға түседі. Зейіні гүраксыз, есте сақтауы төмен, оз істерін бақылау қиын.

Функционалды закымдықгары бар балалардын әмоциялық дамуы түрақсыз, невротикалык көрсеткіштерді байқауға болады, әсіресе мінез- қүлқысында ашулану немесе түйыктану сияқгы.

2. Сөйлеу тілінде ауытқуы бар балаларга арналған мекемелер жүйесі

Мектеп жасына дейінгі сөйлеу тілінде ауытқуы бар балалар арнайы бала бакшаларда және жалпы бала бақшалардағы арнайы топтарда түзетушілік педагогикалык, логопедиялық көмек алады. Бүл бала бақшалардың негізгі міндеттер -

- тілі кемістіктерін түзету;

- жалпы мектепте білім алуға дайындау;

- сөйлеу тілінде ауыр кемістігі бар балаларды арнайы мектепте білім алуға дайындау.

Арнайы топтар сөйлеу тілінің фонетико-фонематикалық жетіспеушілігі бар, сөйлеу тілінін жалпы жетіспеушілігі бар, түтықпасы бар балалар үшін ашылады. Сөйлеу тілінде ауытқуы бар балалар тәрбиелеу мен оқытудың мазмүны арнайы бағдарламаларда көрсетілген, олардың негізгі тараулары:

- ойын,

- еңбек,

- дәне және ән күй тәрбиесі,

- қарапайым математикалықтүсініктерді дамыту,

- қоршаған айналамен таңыстыру,

- сүрет салу және қүрастыру,

- сөйлеу тілін дамыту.

Сөйлеу тілінде ауытқуы бар балаларға арналған бала бақшалардың тәжірибесі жүргізілетін әрекеттің жоғары нәтижсін көрсетеді, мысалы, тәрбиеленушілердің 80 пайызы жалпы мектепте білім алуын жалғастырады.

Келесі мекеме ол логопедтік пунктер - логопедтің басшылығымен ауызша және жазбаша сөйлеу кемшіліктерін жою жонінде балалармен сабак жүргезетін білім беру үйымы. Логопедтік пунктті білім беруді баскару органы ашады. Әрбір логопедтік пункте топтардың (сыныптардың) белгілі бір саны бекітіліп бріледі. Бүл үйымның кызметі "Логопедтік пунктің қызметін үйымдастыру тәртібі турапы ережесінде" көрсетілген ("Арнайы білім беру үйымдары түрлерінің кызметін регламентгейтін нормативтік қүқықтык актілерді бекіту туралы" ҚР Білім және ғылым министрінің 2004 ж. 03.09. № 712 бүйрығына 2 қосымшасында).

Сөйлеу тілінде ауыткушылактар бар тұлғалар үшін денсаулык сактау жүйесінде, нақтыемханаларда логопедтік кабинетгер кызмет етеді. Бүл кабинеттерде логопед жүйелі сабакггар өткізу аркылы тіл кемістіктерін түзету жүмысын атқарады, халыққа кенес береді және сөйлеу тілінде кемістердің алдын алу шаралары туралы білімді насихаттайды.

Мүғалім - логопед болып дефектологиялык білімі ("логопедия" мамандығы, қайта даярлық курсынан өткен жагдайдағы "олигофренопедагог" пен "сурдопедагог"), "логопедия" мамандыгы бойынша қайта даярлықган міндетті түрде өткен "орыс (қазак) тілі мен әдебиеті мүғалімі", "бастауыш сыныптарының мүғалімі" мамандығы бойынша жоғары білімі бар түлгалар тағайындалады.

Мүғалім-логопед жалпы білім беретін мекемелер мұғалімдері үшін белгіленген тәртіппен тағайындалады және жұмыстан босатылады.

Мүғалім-логопед балалардың сөйлеу бүзылыстарын уақгылы анықгауға, пунктті жинақтауға түзете оқытудың сапасына жауап береді.

Мұгалім-логопедтің жүмысына басшылықгы және бақылауды логопедтік пункттің қарамағындагы білім беруді басқару органы, сондай - ақ, логопедтік пункт базасында ашылған мектепке дейінгі үйымның, мектептін әкімшілігі жүзеге асырады.

Бүл топтағы балалар кейбір ереше жағдайларда емханаларда дәрігерлік көмекті қажет етеді (операция, оңалту мен сауықтыру). Ал негізгі мекеме - ол сөйлеу тілінде ауытқушылактар бар балаларға арналған мектептер жүйесі.

Бақылау сұрақтар мен гапсырмалар:

- Бала дамуында кандай тіл кемістіктер кездеседі?

- Сөйлеу тілінде ауыткуы бар балаларды оқыту ерекшелігі не?

- Логопед-мұгалімнің кызмет міндеттері кандай?

- Тіл кемістігі бар балаларға арнайы кәмекті кандай мекемелер аткарады? Әдебиеттер:

- Логопедияның терминологиялык сөздігі. / Құрастырған Өмірбекова Қ.Қ. - Алматы. - 2005.

- Специальная педагогика /Под ред. Н.М.Назаровой - М. - 2001.

Дәріс № 30-31

Естуінде ауытқуы бар түлгаларга арнайы білім беру жүйесі

Жоспар:

- Сурдопедагогика пәні, мақсат-міндеттері

- Естуінде ауыткуы бар тұлғаларга білім берудін педагогикалық жүйелері

Түсініктер: естімейтіндер, нашар естийтіндер, кейіннен естімей қалган түлгалар, сурдопедагогика, жест сөйлеу тілі, дактиль сөйлеу тілі.

1. Сурдопедагогика пәні, мақсат-міндеттері

Сурдопедагогика - (латын сөзінен шыққан "зигсіиз" аудармасы саңырау деген магынаны білдіреді) арнайы педагогиканың бір кұрамы, естуінде ауытқуы бар балаларды және ересектерді оқыту мен тәрбиелеу білім жүйесін үйымдастыру туралы гылым.

Есту анализаторының қалыпты қызмет етуі баланың жалпы дамуына срекше маңызы бар. Есту кабілетінің жагдайы баланың сөйлеу тіліне және психикасына әсер етеді. Есту анализаторының бүзылысында ең бірінші сәйлеу тіліндегі ауытқулар болса, екіншілік кемістік таным әрекетінің темендеуі. Сурдопедагогиканың міндеттері:

- естуінде ауытқуы бар балаларды оқуга, білім апуга, дамуга ынталандыру;

- естімейтін және нашар еститін түлгалардың ойлауын дамыту үшін кажетгі жагдайлармен қамтамасыз ету;

- педагогикалық жағдайда оқу әрекетін үйымдастыру үшін кажетті икемділік пен дагдыларды калыгітастыру, ауызша және жазбаша сойлеу тілін дамыту, таным процестерін белсендіру;

- қазіргі әлеуметтік-әкономикалық жагдайды ескере отырып кәсіби еңбек ету үшін қажетті білім, икемділікпен дагдыларды калыптастыру.

- естуінде ауытқуы бар балалардың жалпы және түлгалык касиеттерін тәрбиелеу;

- естуіндегі кемістіктің түрі мен кұрамын аныктау, оның деңгейлерін ажырату арқылы қажетті түзетушілік қолдаудын көлемін белгілеу.

Ал казіргі уақытта естуінде ауыткуы бар балаларды топтастыру есту кабілетіне қарай нашар еститіндер (қүлак мүкістігі бар) және естімейтіндер деп ажыратады. Қүлак мүкістігі сөйлеу тілің қабылдауды қиындататын естудің түрақты темендеуі. Қүлақ мүкістігі бар балалар сөйлеу тілін өз бетінше қабылдауда қинапады, бүл балалар нашар еститіндер қатарына жатады. Естимейтіндер - есту қабілетінің түрақгы, терең зақымдалу жагдайында дыбыс күшейткіш аппаратсыз, өз бетінше сөйлеу тілін қабыпдай алмайтын түлгалар. Сурдопедагогикада кең қолданылатын Л.В. Нейманның топтастыруы (1961). Бүл топтастырудагы есепке алынатын негізгі көрсеткіштері есту кабілетінің зақымдапу деңгейімен есту арқылы сөйлеу тілін қабылдау мүмкіндігі. Қүлақ мүкістігі бар түлгапарды үш деңгейге бөлуге болады; олар:

- деңгей- есту қабілетінің төмендеуі 50 дБ аспайды;

- деңгей - есту қабілеті төмендеуінің орташа көрсеткіші 50 мен 70 дБ арапығында;

Date: 2016-05-14; view: 1346; Нарушение авторских прав; Помощь в написании работы --> СЮДА...



mydocx.ru - 2015-2024 year. (0.006 sec.) Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав - Пожаловаться на публикацию