Оқытудыц беріктігі 6 page

- Мүмкіндігі шектеулі түлғаларға әлеуметтік-педагогикалык көмек көрсету.

Түсініктер: арнайы білім беру ұйымдары, түзету кабинеттері, оңалту орталық, логопедиялық пункт, кәсіби білім, әлеуметтік көмек, әлуметтік бейімдеу

1. Мүмкіндігі шектеулі түлғаларға әлеуметтік, медицнналық, педагогикалық, түзету көмек көрсету мекемелері

Арнайы білім беру ұйымдарының үлгілері:

- Мектепке дейінгі білім беру мен тәрбиелеу түзету ұйымдары;

- Түзету білім беру ұйымдары;

- Кәсіптік бастауыш және кәсіптік орта білім берудің түзету ұйымдары;

- Арнайы білім беру ұйымдары;

- Жетім және ата-аналарының қамкорлығынсыз қалған кемтар балапарға арналған білім беру ұйымдары.

Арнайы білім беру мекемелерінің мақсат - міндеттері, оның принциптері:

- Арнайы білім беру мекемелерінде кемтар балаларды оқыту жүмыстары, ол кәмелеттік жасқа толғанға дейін, жаппай кешенді медициналык, психологиялык, педаіогикалық және әлеуметтік тексеру мен кәсіби диагностика жүргізу, оңалтудың жеке бағдарламасын әзірлеу, медициналық, педагогикалық, психологиялық, әлеуметтік қызметтер көрсету және еңбекке баулу аркылы жүргізіледі.

- Арнайы білім беру мекемелерінің мақсаттары:

1) туа біткен және тұкым қуалайтын ауруларды, қалыпты дамудан ауытқушылыктарды ерте бастан (туған кезден) анықтау; балалардың дамуындағы кенжелеп қалу мен бұзылыстардың алдын алу, мүгедектіктің ауыр түрлерінен сақгандыру;

2) кемтар балалардың дене, психика және өзге де қабілеттерінің орнын толтыру немесе оларды қалпына келтіру, олардың әлеуметтік күқықтарын іске асыру, неғүрлым толык әлеуметтік бейімделуіне жәрдемдесу болып табылады.

- Арнайы білім беру мекемелерінің міндеттері:

- кемтар балаларды аныктау мен оларды есепке алу;

- арнайы білім беру және арнайы әлеуметтік қызмет көрсету;

- кемтар балаларды әлеуметтік бейімдеу;

- кемтар балалары бар отбасыларын әлеуметгік қолдау;

- халықгы әлеуметік қорғау, денсаулық сақтау үйымдарымен арнайы білім беру үйымдарын сабақтастыру болып табылады.

- Арнайы білім беру мекемелердін қызметі келесі принциптерге негізделеді:

- кемтар балалар мен олардың отбасыларына әлеуметтік қолдау және оңалту көмегін көрсету кепілдігі;

- кемгар баласы бар отбасы мен арнайы білім беру үйымдар мамандарының ынтымактастарына;

- балалардың қабілеттердің шектелу дәрежесіне, жасына, әлеумеітік мәртебесіне қарамастан, ерте колдау мен білім алуга кол жеткізуіне және тең күқықтылығына;

- әрбір балаға жеке дара колдау көрсетуді саралауға

"Кемтар балаларды әлеуметтік және медициналық-педагогикалык түзеу арқылы колдау туралы" Заңында кемтар балаларға білім беруді үйымдастыру келесідей көрсетілген психологиялык-медициналық-педагогикалык консультациялардын корытындысына және оқытудың жеке жоспарына сәйкес кемтар балалар мектепке дейінгі білімді - үш жастан бастап, бастауыш және негізгі жалпы білімді жеті-он жастан бастапалуына болады. Бүл ретте мемлекетгік білім беру багдарламаларына сәйкес бастауыш және негізгі жалпы білім берудің үзақтығы он жылдан кем болмауға тиіс.

Кемгар балалардың Қазакстан Республикасының білім туралы зандарында белгіленген тәртіппен білім алуға қүқығы бар. Мемлекет кемтар балаларды кәсіби даярлауға жәрдемдеседі.

2. Кемтар балаларга ерте көмек көрсету жүйесі

Қазақстан мен ТМД. елдерінде әлеуметтік-әкономикалық дағдарыс кезеңінен бастап ерекше демографиялык жагдай туындап дүниеге сәбилердің келу корсеткіштерінің аса төмендеуі, халык арасындағы елім- жетімнің кебеюі, және халықтың табиғи есу темендеуінең байкалды. Бүл жерде аналар денсаулығының нашарлауы, жүктілік және босану кезіндегі асқынулар да айқын әлеуметтік-әкономикалық сипат алады. Осы жағдайларға байланысты соңғы жылдары елімізде мүгедек балалардың саны есіп, мамандардың назарына түсті. (Сүлейменова Р.А., Хакимжанова Г.Д.)

Барлык әкономикалык қиыншылыктарды ескере отырып, балалардың дамуындағы кемістіктерді түзетудің ең нәтижелі жолы - ерте коррекциялық көмек корсету жүйесін үйымдастыру. Біркатар шет елдегі және отандык зерттеулер көрсеткендей түзетушілік әсер етуді неғүрлым ерте бастаса, соғүрлым нәтижелі болады. (Ерсарина А.К., Стребелева Е.А., Сүлейменова Р.А., Разенкова Ю.А. т.б.)

Қолайлы ерте көмек көрсету маңыздылығы баланың анатомиялық- физиологиялык ерекшеліктерімен белгіленеді. Мектепке дейінгі жастағы, мектеп жасындағы балалардың, жеткіншекгердің және ересектердің денсаулығының негізі осы ерте жаста қаланады. Осы кезде ағзаның барлық морфологиялық және функционалды жүйелері кұрыла бастайды.

Ерте коррекциялық көмек көрсетудің негізі- сәбилер мен ерте жастағы балалардың физиологиялык және психикалық дамуын жан-жакты зерттеу болып табылады.

Ерте коррекциялык көмек көрсету тәжірибесін іске асыру нақты түзетушілік нысаның анықгаудан басталады. Көптеген мамандардың ойы бойынша мү.ндай жүмыстар тек дамуында белгілі бір кемістіктері бар балалармен ғана емес, сонымен қатар болашакта әлеуметтік бейімделуі киын болу мүмкіндігі бар балалармен жүргізілуі тиіс. Осындай кешенді көмекті талап ететін балаларды аныктаудың негізгі қүралы жалпы скрининг әдістемесі болып табылады.

Балалық психоневрологиялық ауытқулыктар деректеріне огбасының ауыр қаржылық, жалгіы толықканды өмір сүру жағдайларының жеткіліксіздігін жатқызамыз. Сонымен катар ата-аналар арасындағы ішімдік пен нашақорлыққа салыну да жағымсыз факторлар катарына жатады.

Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында балаларға ерте педагогикалык- түзетушілік көмек көрсетуге байланысты бірқатар күжаттар кабылданып, жүзеге асырылуда, оның ішінде ерекше орынға ие "Кемтар балаларды әлеуметтік және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы колдау туралы" ҚР Заңы. Ерте қолға алу (ерте қолдау) - психикалык-дене бүзылыстары скринингін, медициналық психологиялық-педагогикалык диагностиканы, емдеуді, дамыта оқытуды қамтитын, сәби жастағы (үш жасқа дейінгі) балаларды әлеуметгік және медициналық- педагогикалық түзеу арқылы қолдау.

Мемлекеттік ерте жастан коррекциялық-педагогикалык көмек көрсету жүйесі әзірленіп (Р.А. Сүлейменова), негізгі бес деңгей бойынша жүзеге асырылуда:

- Сәбилердің психикалык және дене дамуын жаппай тексеру. Ерте жастан көмекті көрсетуді іске асыру үшін жаппай тексеруді (скринингті) перзентханалар мен емханшіарда жүргізілуі тиіс. Скрининг- "қатер" тобындагы балаларды анықтау мақсатымен жаппай стандартталған тексеру.

- Скрининг нәтижесінде анықталған "қатер" тобындағы балаларды ата-анапарының және өзге де заңды өкілдерінің келісімен психологиялык- медициналық-педагогикалык консультацияларға жіберуді қамтамасыз етеді.

3. Арнайы бала-бакшаларды жаппы үлгідегі бала-бақшалардың арнайы топтарында алғашкы медициналық санитарлық көмек көрсету мекемелердің түзету кабинеттерінде оңалту аймақгарында іске асырылатын түзетушілік жұмыс.

- Ерте коррекциялык көмек көрсету жүйесін ғылыми-әдістемелік камтамасыз ету. Бүл жүмыс барысында барлык мәліметтерді жүйелеп, компьютерге енгізу және гылыми зерттеу бағдарламапарын әзірлеу, оларды іске асыру, нәтижелері бойынша нүскауларды дайындау.

- Мемлекеттік қүқықгық қамтамасыз ету. Қазақстан Республикасында білім беру, денсаулық сактау және халықты әлеуметтік корғауды баскарудың орталық мемлекеттік үйымдары жүмыс істейді.

Ғ ьшыми жүмыстар бағдарламасының ауқымында Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі мүмкіндігі шектеулі балаларға көмек көрсетуді жетілдірудің езекті мәселелерін арнайы зертгеу жүргізу тапсырмасын анықтайды. Қазіргі уақытта естуінде аутқуы бар балалар үшін ерте жастан колдау көрсету жағдайлары қалыптасуда. Әйелдерді босандыру мекемелерінде аудиологиялык скринингті өткізіп, кейіннен сәбидің естуінде ауыткушылық пайда болуы қатері бар болған жағдайда балалар емханасында арнайы есепке алып есту қабілетін аудиологиялык орталықтарында терең тексеруден өткізу қажет. Сол кешенді тексету нәтижесінде балаға қандай тиімді шаралар қажет екені анықталады, дыбыс күшейткіш аппарат тағу, естуін жақсарту операция, әлде кохлеар имплант қолдану операция. ҚР кохлеарлық импланттау операциялары нәтижелі өткізіліп жатыр, бірак операциядан кейін естумен сөйлеуін оңалту жүмысы жеткіліксіз болып түр. Бүл багьптың болашағы зор, естуінде ауытқуы бар балаларды ерте жастан колдау көрстеу аркылы сөйлеундегі кемістіктердің алдын алып, коршаған ортаға қиындыксыз бейімдеуге жол ашады.

Медициналық - әлеуметгік педагогикалық патронаж (МӘПП)

Патронаж - дегеніміз балаға оның ата-анасы мен оқытушыларына ерекше көмек көрсету, баланың өмірін сактау, қалпына келтіру, емдеу, арнайы оқыту, тәрбиелеу және когамға бейімдеу мәселелерін шешу бағытында арнайы көмек түрі.

Медициналық - әлеуметгік педагогикалық патронаж (МӘПП) дамуында ауытқуы бар баланын отбасына әр түрлі мамандардың біріге отырып, кешенді оңалту көмек шараларын үзақ мерзімде қолдануды қалайды.

Кешенді МӘПП психологиядық, педагогикалық, медициналық, әлеуметтік мекемелер мен және кызметтермен жүзеге асырылады. Аталмыш мекемелер мемлекеттік немесе жекеменшік (коғамдық бірлестіктер, қайырымдылық орталықтар) болуы мүмкін және олар бір бірінің жүмыстарын толықтыра отырып, дамуында ауыткуы бар балалардың әлеуметтік кеңістікте бейімделудің әртүрлі жолдарын үйымдастырады ол отбасына әлеуметтік колдау көрсетудің ұзак мерзімді шараларына бағытталган.

МӘГТП-ң негізіне психологиялык-педагогикалық консультациялар (кеңестер), психологиялык-медицинапык әлеуметтік орталықтар диагностикалык және оңапту орталықтары, логопедтік пункттер, ерте жастан комек көрсету кабинеттері және үйде оқыту үйымдары кіреді.

МӘПП жүйесі мүмкіндігі шектеулі түлғалардың, балалардың, дамуын жақсарту мақсатында арнайы білім-беру жүйесінің бір белігі ретінде калыптасады. Кешенді МӘПП-ті үйымдастыру үшін білім саласындагы түрлі ғылыми-әдістемелік мекемлермен және денсаулык сактау, әлеуметтік қорғау кармағындағы мекемелермен әрекетті үйлестіру қажет.

МӘПП өз кызметін келесі бағыттар бойынша жүзеге асырады:

- мүмкіндіктері шектеулі балалар үшін кажетті білім алу бағытын анықтап, оқыту мекемесін таңдауға көмектесу;

- білім апуда ерекше қажеттіліктері бар балаларға коррекциялық- педагогикалық дамыту бағдарламаларын өңдеу, іске асыру.

- балаларды әлеуметтену мен оқудың жаңа инновациялық түрлерін қалыптастыруына бағытталган білім беру жүйелерін дамытуға әсер ету;

- түзетушілік-педагогикапық процеске ата - аналарын косу белсенді катыстыру үшін арнайы бағдарламаларды әзірлеу, жүзеге асыру;

- өз мүмкіндіктеріне сай баланын еркін дамуы үшін күкықтық кепілдігін жетілдіруге бағытгталған когамдық-педагогикалық қолдауды жүзеге асыру;

- арнайы білім беру жүйесіндегі жаңа педогогикалык технологияларын, әдістерін енгізу;

- казіргі қогамда мүмкіндігі шектеулі адамның мәртебесін котеруге көмектесу үшін арнайы білім беру саласындағы жетістіктерді көрсету, халыкка түсіндіру бағытында бүқаралық акпарат күралдарын қолдану.

МӘПП-дың қүрылуы отбасы жагдайындағы дамуында ауыткуы бар балаға кешенді көмек көрсетудің, арнайы білім беру жүйесінің дамуын көрсетеді.

МӘПГІ мекемелер жүйесінің қызметі нәтижелі болу үшін оған келесі тапаптар қойылады:

- патронаж кызмегін ата - аналар мен педагог мамандардың қажет етуі;

- сапалы көмек көрсету арқысында мүмкіндіктері шектеулі балалардың киындыктарының азаюы;

- омір сүру шектеулігінің дәрежесіне қарамастан баланың даму керсеткішінің өсуі:

- отбасы ішіндегі қарым- катынастарын қалпына келуі;

- қазіргі уақытта балалар мәселесін шешу аймагында педагогтардан өзге мамандардың біліктілік сапасын өсуі.

МӘПП-дың процесінің маңызды қүрамды бөлігі ерте диагностика мен ерте кешенді көмек керсету болып табылады, оны үйымдастырудың нәтижелігіне мүгедектіктің алдын алу дәрежесі тәуелді болады.

Мүгедектің апдын алуга тек медициналык шаралар ғана емес, сонымен катар бала дамуын ерте реттеу де жатады. Қазіргі уақытта корррекциялық педагогикадагы ерте диагностикалау мен ерте педагогикалық көмек көрсету мәселесі бүкіл дүние жүзінде жетекші мәселе болып отыр. Қазіргі уақытга көптеген мемлекеттерде дамуында ауыткуы бар балаларга ерте педагогикалык көмекпен ерте диагностикалау бағдарламалары бар. Осы бағдарламалардын теориялык базасын қүру үшін Л.С.Выготскийдің жүмыстарын алған.

Дүние жүзілік тәжірибеде ерте көмек көрсету бағдарламаларына: жана туылған сәбилер мен 3 жасқа дейінгі балапардың дамуын гексеру, Гавайлық ерте білім беру профилі, «Тандем» дамуды ерте диагностикалау бағдарламалары жатады.

Сонымен катар ресейлік ғалымдардың ғылыми-әдістемелік еңбектері бүл саланы толықтырды, нақтыерте диагностикалау бағдарламалары, дамуында ауытқулықтары бар бапаларға психологиялык - педагогикалық көмек көрсетуді т.б. жатады.

Ерте көмек көрсету мамандардың айтуы бойынша балаларға негүрлым ерте көмек көрсетіп және сол жүмысқа ата - анасын қоса, онда, жүмыстың қорыгындысы соғүрлым нәтижелі болады дейді.

Дамуында ауыткуы бар балаларға ерте кешенді көмек көрсету мен ерте диагностикалау бағдарламалары ез болашағына жаңа бағдарламалар, кадрларды даярлау, білім беру мекемелерінің қызметін қамтамасыз етудің ортак акнараттық жүйесін күруды, әлеуметтік қызметкерлерді, педагогтар мен ата - аналарын даярлауды ез алдына қойып отыр.

3. Мектепке дейінгі арнайы білім беру жүйесі

Мемлекеттік мектепке дейінгі арнайы білім беру жүйесі совет одағында XX ғасырдың 20-30 жылдары қүрыла бастаған. Біздің елімізде алғақы арнайы балабақшалар еткен гасырдың 60-шы жылдарында ашылды.

70 жылдарда мектепке дейінгі арнайы білім беру мекемелердің кеңейген жүйесі қүрылды. Оларға:

- бебекжай

- балабақша

- мектепке дейінгі балалар үйлері

- сонымен бірге жалпы балабакшадағы арнайы топтар.

Сол кезде арнайы білім беру мекемелерінің ғалымдарымен машықгандыру, мектепке дейінгі жастағы балаларды арнайы оқыту мен тәрбиелеудің негізгі әдіс - тәсілдерін табу жолдары, коррекциялық оқыту әдістері қабылданған. Оның бәрін қазіргі жүйеде қолданылады.

Мектепке дейінгі арнайы мекемелердің қағидалары,

- арнайы мекемелерді дамуындағы жетекші кемістігіне карай іріктеп жинактау. Соған сәйкес келесі мектепке дейінгі үйымдардың типтері бар:

- естуінде ауытуы бар (естімейтін және нашар еститін бапалар)

- керуінде ауытуы бар (кермейтін және нашар керетін амблиопиясы бар балапар)

- сөйлеу тілінде кемістіктері (сөйлеу тілінің жалпы дамымау, түтыкпасы бар балалар)

- зиятында ауытуы бар (ақыл-ойы кемтар)

- тірек-кимыл қозғапысында ауыткуы бар балаларга арналған

- арнайы балабакшаларда жалпы балабакдіаларымен салыстырганда топтардағы бала саны аз (15 балаға дейін)

- мектепке дейінгі арнайы мекемелер штатына қосымша олигофренопедагог, сурдопедагог, тифлопедагог, медициналық қызметкерлердің енгізу

- дефектологтар мен тәрбиешілердін сабақгарын қайта бөлу, тіл дамыту сабактарын математикалық үғымдарды қалыптастыру сабақтарын тәрбиешілер емес, дефектологтардың жүргізуі

- сабактарының арнайы түрлерін үйымдастыру (есту қабілетінің қабылдауын дамытуға, көру кабілетін дамытуға, кеңістікте бағдарлау сабактары)

- мекемелер қызметінің гегін болуы.

Арнайы мекемелердің барлық жүмысы бір мақсатқа бағытгалған отбасына дамуында ауыткуы бар баланы тәрбиелеуге көмектесу, оның потенциялды мүмкіндіктерін дамыту.

Баланы бөбекжайға тек 2 жастан, бала-бақшаға 3 жасган ғана беруге болатын. Ерте жастағы балалар тек денсаулық сақтау үйымынын зейінінде ғана балатын және ешқашан психологиялық - педагогикалық көмек ала- алмайтын.

Мамандырылған мектепке дейінгі мекемелер жүйесінің күрылуы жалпы мектепке дейінгі білім беру жүйесінің үйымдастыруына жағымды үлкен үлес косты, бірақ арнайы мүмкіндіктерді кажет ететін балалардык топтарына бүл онша қолайлы болған жок еді, және олар бөлінбеген еді.

Кейін «Білім туралы» біраз зандар кабылданганнан кейін осындай білім беру мекемелерінде біраз өзгерістер болды және олар балаларға колайлы еді, онда балалар мен олардың отбасы қажет психологиялық - педагогикалық және медициналық-әлеуметтік көмек ала алады. Ең бастысы бүл - мектепке дейінгі білім беру мекемелері.

Мүмкіндігі шектеулі балаларды тәрбиелеп отырған отбасы үшін балабақша бүл ең біріншіден баласының толық дамуына жағымды жағдай үйымдастырылған қолайлы мекеме.

Кемтар бапалардың көбі толыкгырушы түрдегі балабақшалар мен аралас түрдегі балабақшалардың арнайы топтарында тәрбиеленеді. Осы мектепке дейінгі мекемелерде тәрбие мен білім беру дамуында ауытқуы бар балалардың категориясына карай әзірленген ол арнайы түзетушілік - дамытушылық бағдарлама бойынша жүзеге асады.

Топтарды толыктыру баланың жасы мен кемістік түріне байланысты:

- күрделі сөйлеу бүзылыстары бар- 6 және 10 адам.

- 3 жастан жоғары фонетикалык-фонематикалык жетіспеушілігі бар балалар 12 адамға дейін.

- естімейтіндер - 6 балаға дейін

- нашар естімейтіндер 6-8 балаға дейін

- көрмейтіндер - 6 балаға дейін

- нашар көрегіндер, амблиопиясы бар 6-10 балаға дейін

- тірек-кимыл аппараты бұзылған 6-8 бапаға дейін

- зияты бұзылған 6-10 адамға дейін

- психикалык дамуы тежелғен балалар 6-10 адамға дейін

- 3 жастан жоғары терен акыл-ойы кем балалар 8 адамға дейін

- туберкулездік интоксикациясы бар 10-15 адамғадейін

- көп ауыратын, созылмалы аурулары бар 10-15 адамға дейін

- күрделі кемістіктері бар балалар 5 адамга дейін

- дамуында өзге ауыткулары бар 10-15 адамға дейін.

Арнайы мектепке дейінгі мекемелердің күн тәртібіне қатыса алмайтын балалар үшін қысқа мерзімдік көмек көрсету шаралары үйымдастырылады. Онда бала өз дамуына кажетті психологиялык-педагогикапык көмек ала- алады, ата-анасына баланы тәрбиелеу мен оқыту мәселесі бойынша кеңес беріледі.

Отандық білім беру аймағындағы өзгерістер мен елдердегі езгерістердің салдарынан өзгеріп отырады. Дамыған мемлекеттерде арнайы мүмкіндіктері шектеулі балаларды қалыпты дамыган балапармен біріктірудің (интеграцияның) әртүрлі модельдері қолдануда. Интеграция идеясын таратушы мамандардың ойы бойынша, қазіргі жагдайда оларды камтамасыз ету үшін мынадай жағдайлар қолайлы:

а) жалпы үлгідеғі балабақшаларда мүмкіндіктері шектеулі балаларды арнайы топтар мен бірге жалпы топтарда біріктірігі арнайы колдау керсету;

б) бапаны дамытушы ортапыктарды белсенді ашу, онда барлык мектепке дейінгі мекемелердің тәрбиеленушілермен түзетушілік жүмыс жүргізіледі.

Әр бала үшін мектепке білім апуға дайындық кезеңіне кешу дағдарыс болып саналатыны белгілі. Арнайы білім алуда ерекше кажеттіліктерді талап ететін балалар үшін мүндай қызмет түріне бейімделу тіпті қиын болып табылады. Сондыктанда «бастауыш мектеп балабақша» білім беру мекемесі дамуында ауытқ>ъі бар балалардың білім мен тәрбие алуы үшін ең қолайлы мекеме болып табылады.

Сонымен катар, мүмкіндігі шектеулі балалар психологиялық- педагогикапык және медициналық-әлеумегтік көмек талап ететін болатындыктан арнайы білім беру мекемелері, мектеп-интернаттар мен арнайы мектептердегі мектепке дейінгі белімдер, (топтардың) ашылылады.

Арнайы мектепке дейінгі білім берудің мазмүның мемлекетгік стандарт пен арнайы балабақшалар багдарламары қамтиды. Бүл жерде арнайы балабақшалар багдарламаларына жаңа езгерітер енгізу мәселесі ез өзектіліген білдіреді.

Мүмкіндігі шектеулі балаларды арнайы білім беру мекемелеріне жіберу психологиялық-медициналық-педагогикалық комиссия арқылы жүзеге асады. Ага-аналары ез беттерімен ПМГІК-га бара алады. Бірак көбіне олар емдік-алдын-алу мекемелер берген багыты мен кеңесі бойынша барады.

Комиссня баланың психологиялык және дене дамуының жағдайы турапы корытынды мен келешек кандай мекемеде білім алатыны туралы нүсқамалар береді.

4. Арнайы мектептер жүйесі

Мүмкіндіктері шектеулі мектеп жасындағы балалар арнайы білім беру стандарттарына сәйкес білім беру үйымдарында білім алады.

Кемтар балалар үшін арнайы білім беру мекемелерінің жүйесі XX ғасырдың басынан қалыптасып, дамыған. Қазіргі уақытта мүмкіндіктері шектеулі балалар үшін негізгі сегіз түрлі арнайы мектеп кызмет етуде. Арнайы білім беру үйымдарының үлгілері мен тізбесіне және қажетті орын саны бекітілген ҚР Білім және гылым министрілігнің № 787 бүйрыгында көрсетілгендей:

- Көрмейтін балаларга арналған арнайы (түзету) білім беру үйым

сыныпта - 8 бала. Бүл арнайы мектепке көрмейтін 0,04-0,08 көз

өткірлігі бар балалар кабылданады.

Осы мектептің 1-сыныбына балалар 6-7, кейде 8-9 жастан қабылданады. Жалпы оқу жылы-12 жыл, онда балалар толық білім алып шығады.

- Нашар көретін балаларға арнапган арнайы (түзету), білім беру үйым, сыныпта - 12 бала. Арнайы мектепке көз өткірлігі 0,05-0,04 дейінгі нашар көретін балалар кабылданады. Осы мектепте көзі килы мен көруінде амблиопиясы бар балаларда оқи алады.

Бірінші сыныпка 6-7 жастан кабылдайды. Жалпы оку мерзімі -12 жыл, оқушылар толық білім алып шығады.

- Естімейтін балаларга арналған арнайы (түзету) білім беру үйым, сыныпта - 8 бала. Бүл арнайы мектепте білім беру процесі жалпы білім берудің 3 саты бойынша жүреді:

Бірінші сатысы - бастауыш жалпы білім беру (5-6 жыл)

Екінші сатысы - негізгі жалпы білім беру (5-6 жыл)

Үшінші сатысы - толық орта білім алуы (2 жыл)

Толык мектепке деңгейінгі даярлық алмаған балалар ушін дайындық сынып ұйымдастырылады 1 -сыныпқа балалар 7 жастан кабылданады.

Барлык оқыту қызметі ауызша және жазбаша сөйлеуін дамыту, қалыптастыру негізінде іске асады. Осы мақсатқа байланысты есту қабылдауын дамыту мен ауызша сөйлеуцнің дыбыстану жағын қалыптастыру үшін топтық және жеке сабактар жүргізіліп отырады. Ал күрделі кемістіктері бар балалар үшін арнайы сынып ашылады, 5 баладан аспауы тиіс.

- Нашар еститіндер мен кейін естімей қалган балаларға арналған арнайы (түзету) білім беру ұйым, екі бөлімнен тұрады:

Бірінші бөлімдегі - нашар есту салдарынан сейлеуінің жеңіл жетіспеушілігі бар бапалар оқиды, сыныпта - 10 бала; Екінші бөлімінде - нашар есту салдарынан сөйлеуінің ауыр жетіспеушіліктер бар балалар окиды, саыныпта 8 баладан аспауы тиіс. Мұнда да білімнің 3 сатысын меңгеруге мүмкіндік бар, олар:

- Бірінші саты - бастауыш жалпы білім (1 беліміндегі 4-5 жыл, 2 бөлімінде 5-6-7 жыл);

- Екінші саты - негізгі жагтпы білім (6 жыл);

- Үшінші саты - орташа (толық) жалпы білім (2 жыл)