Главная Случайная страница


Полезное:

Как сделать разговор полезным и приятным Как сделать объемную звезду своими руками Как сделать то, что делать не хочется? Как сделать погремушку Как сделать так чтобы женщины сами знакомились с вами Как сделать идею коммерческой Как сделать хорошую растяжку ног? Как сделать наш разум здоровым? Как сделать, чтобы люди обманывали меньше Вопрос 4. Как сделать так, чтобы вас уважали и ценили? Как сделать лучше себе и другим людям Как сделать свидание интересным?


Категории:

АрхитектураАстрономияБиологияГеографияГеологияИнформатикаИскусствоИсторияКулинарияКультураМаркетингМатематикаМедицинаМенеджментОхрана трудаПравоПроизводствоПсихологияРелигияСоциологияСпортТехникаФизикаФилософияХимияЭкологияЭкономикаЭлектроника






Білім беру мазмүны түсінігі, мәні





Білім беру мазмұны - жеке адамның біліктілігі мен жан жақгы дамуын калыптастыру үшін негіз болып табылатын білім берудің әрбір деңгейі

сіаи;. *

Арнайы білім берудін мазмұны тарихи силаты коғамдағы ғылым мен техниканын және білім беру саясатының бағытымен анықталады.

Арнайы білім беру мазмұның жетілдірудің негізі жолы қазіргі психологикалық және педагогикалық, теориялык және тәжірибелік зерттеулерді тиімді пайдапану. Олар окушылардың дене және психикалық дамуының зор мүмкіндіктерін, оларды тузетіп, дамытуды жүзеге асырудың жолдарын көрсетеді.

Жалпы білім беру мазмүны - оқыту процесінде оқушылар меңгеруге тиісті білім, икемділік пен дағды көлемін білдіреді. Білім беру мазмүны педагогикалық үндеу ретінде қоғамның әлеуметтік тапсырмасының нұсқасы ретінде карастырылады, яғни баланың білім, икемділік пен дағдыларына қойылатын талагітар ретінде. Ал оқушылардың білім деңгейіне қойьшатын тапаптар нақты тарихи және әлеуметтік-әкономикалық шарттармен анықталады. Арнайы мектептегі білім мазмұны - арнайы мектептің мақсат- міндеттерімен, сондай-ак оқушылардын таным әрекет ерекшеліктеріне тәуелді. Арнайы білім мазмүны мектепте берілетін ғылыми білімдср жүйесін қалайды. Баланың болашағы, оның зият дамуы, мүддесі және оқуы, келешекте еңбек іс - әрекетіне қатынасы көп жагдайда білім беру мазмүнымен аныкталады.

Қазіргі уақыіта мүмкіндіктері шектеулі балалар білім апу үшін мекемелерді таңдауга күқылы, сол себепті бүл жерде окудын әр кезеңінде білім, икемділік, дағдыларды меңгеру талаптары мен әлеуметтік бейімделу жағдайларын ескеру қажет. Мүмкіндіктері шектеулі балаларға білім беру мазмүны олардың даму ерекшеліктерімен анықгалуы тиіс, ең негізгі кажеттілігі калыпты түлғалармен бірдей білім алуға жағдайларын қамтамасыз ету.

Арнайы білім беру - бүл дамудағы кемістіктің сипатымен, ағза мүшелері мен анализаторлардың сакталуымен кемістіктің пайда болган уакыты және тереңдігімен, баланың және отбасы өмір сүрудің әлеуметтік- мәдени жағдайларымен аныкталатын білімнің көлемі, сапасы және нәтижесің білдіретін терец дараланған арнайы процесс.

Мүмкіндікгері шектеулі баланың белсенді әлеуметтенуі үшін кемістіктерді түзету, нақты екеншілік реттегі кемістіктің апдың алу және білім беру арқылы кемістіктің орнын толыктыру қажет. Бүл жағдай психикапық немесе дене кемістікке байланысты бала бойында туындаған білім алудағы ерекше кажеттіліктерін толық қанағаттандыру аркылы жүреді.

Мысалы, естімейтін бапаның дамуындағы жағымсыз салдарын алдын алу үшін бір-қатар жаңа білім алу үшін жағдайларды қамтамасыз ету керек, олар:

- калған есту қабілетін дамыту және қалдык естуін пайдалануға үйрету;

- сөйлеуші адамның сөзін ерін кимылы аркылы сөйлеу тілін кабылдауға үйрету;

- түзетушілк гіедагогикалык колдау көрсету арқылы бүрын қалыптасқан сөздік қорын жоғалтауын қадағалау;

- дыбыссыз кеңістікте бағдар алып жүруге үйрету.

Баланың есту, көру, қозгалыс, т.б даму мүмкіндіктерінің шектеулігі сапалы сипатта екенің ескерген дүрыс. Бүл жерде түлғалық қалыптасу толығымен езгереді және даму үшін, білім алу үшін ерекше жағдайларды қажетсінеді. Ең біріншіден білім беру бағдарламалын меңгеруімен тоқтамай, жеке өмір сүру дағдыларын қалыптастыру қажет. Өмір сүру біліктері қоршаған ортада кеңістікті немесе уақытты бағдарлау болсын, түрлі қарым- қатынас жасау, әлеуметтік бейімделу, өз мінез-қүлқысын саналы түрде гәртіпке келтіру және болашақ өмірге деген позигивті көз қарасын қалыптастырады.

Арнайы оқыту мен тәрбиелеу бір бірмен тығыз байланыста болғандықтан арнайы білім беру жағдайларын қамтамасыз етуді қажет етеді. Арнайы білім беру жағдайлары:

- арнайы білім беру бағдарламаларымен қамтамасыз егу, сонын ішінде жалпы білім беру оқу бағдарламалары және түзету-дамыту бағдарламалары. Арнайы білім беру оқу бағдарламалары жаппы білім беретін оқу бағдарламалары негізінде әзірленеді және мүмкіндіктері шектеулі балаларды оқытуға және дамытуға бағытталған, білім алушылар мен тәрбиеленушілердің психологиялық-медициналық- педагогтік-консультациялар ұсыныстарын ескере отырып айқындалатын психикалық және дене кемістіктерін, сонымен катар танымдық мүмкіндіктерін ескереді. Ұзак уақыт бойы емделуді қажет ететін адамдар үшін, сондай-ақ даму мүмкіндіктері шектеулі балалар мен жасөсірімдер үшін жалпы білім беретін арнайы түзету оқу бағдарламалары әзірленеді және енгізіледі;

- әр баланың дамуындағы ерекшеліктерін ескеру, арнайы түзету қүралдар мен (техникалық) тәсілдерді пайдалану аркылы түзетушілік- педагогикалық процесті өзгеше ұйымдастыру;

- толыққанды өмір сүру үшін барабар жағдайларды қамтамасыз ету;

- түзетушілік - педагогикалық процесті арнайы педагогтардың өткізуін талап ету, яғни тифлопедагог, сурдопедагог, олигофренопедагог, логопед және арнайы психологтардың психологиялық колдау кәрсетуі; психологиялық, медициналық, әлеуметтік қызмет көрсетуді үйымдастыру.

Балалар кемістіктің деңгейі мен таным мүмкіндікгеріне сәйкес және білім алу үшін арнайы жағдайлардың сапасына тәуелді, білімнің түрлі деңгейлерін меңгере алады. Біздің елімізде білім беру жүйесі білім беретін оқу бағдарламаларының үздіксіздігі және сабақтастығы принципі негізінде келесі білім беру деңгейлерін қамтиды:

- мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту;

- бастауыш білім беру;

- негізгі орта білім беру;

- орта білім беру (жалпы орта білім беру, техникалык және кәсіптік білім беру);

- орта білімнен кейінгі білім беру;

- жоғары білім беру;

- жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру.

Ал мүмкіндіктері шектеулі түлғалар уақытымен түзеу арқылы қолдау көрсетілген жағдайда білім берудің өз дамуына сәйкес деңгейлерін меңгере алады. Кейбір естімейтін, нашар естийтің, көрмейтін, нашар көретін және тірек-қимыл қозғалысында, әмоция-ерік дамуына, сөйлеу тілінде ауытқуы бар түлгалар жалпы орта білім беру деңгейін меңгеруге кабілетті және жоғары оқу орнында оқи алады.

Зиятында ауытқушылықтары бар тұлғалар орта білімнің қарапайым деңгейін меңгеріп, өмір сүру үшін қажетті еңбекке даярланады. Зиятында терең ауытқушылықтары бар түлғалар жеке білім беретің оқу бағдарламалары бойынша оқытылады, негізгі міндет оларды әлеуметтік ортаға бейімделу дағдыларын қалыптастыру (озін күту, қарапайым түрмыстық икемділіктер),

Сонымен арнайы білім берудің мазмұны тек даму кемістікггеріне ғана емес сонымен қатар білім алушының жас ерекшеліктерін ескеру қажет.

2. Арнайы білім беру мазмүны

Арнайы мектептегі білімнің мазмүнына келесі талаптар қойлады:

- оқытудың түзету-дамыту бағыты;

- оқытудың нәтижелігі, яғни мазмүны білім жүйесі қалыптастыруы тиіс,

- оқытудың қол жетерлігі, оқушылардың жас және танымдық ерекшеліктерін ескеру;

- оқытудың ғылымилығы;

- оқу материалының білім беретің оқу бағдарламаларында шоғырланып орналасуы;

- білім мазмүны өмір, тәжірибемен тығыз байланыста болуы,

- оқытудың тиімділігін арттыру үшін пәнаралық байланысты камтамасыз ету;

- білім беру оқу бағдарламаларын қазіргі талаптарға сәйкес әзірлеу, көптүрлі нүсқаларың үсыну (мысалы: зиятьшда ауытқушылықтары бар балалар үшін шамалы ауытқуы бар балаларға бөлек, жеңіл ауытқуы бар балаларға белек).

Жоғарыда аталған талаптар нақты белгіленген қүжаттарда бекітіледі олар: білім беру стандарты, оқу жоспары, білім беру оқу бағдарламалары мен оқулықтар.

Оқушылардың дене және психикалық ерекшеліктері мен дамуындағы кемістіктерді ескере отыратын бекітілген білім беру ережелері бар. Ол деңсаулығында кемістігі бар балаларға жалпы білім берудің мемлекеттік стандарты немесе арнайы білім беру стандарты деп аталады. Стандартга білімділіктің мемлекетгік деңгейінің негізгі көрсеткіштер жүйесі бекітілген. Ол көрсеткіштер келесідей, коғамның аталмыш түлғаларга кажеіті білім деңгейі туралы көз карасы және екіншіден жеке түлганыи шынай сол білім деңгейін меңгеру мүмкіндіктерін ескереді.

Арнайы білім беру стандарты білім алуда ерекше қажеттіліктері бар түлғалардың барлық топтарына ортақ жалпы білім беру деңгейіне, түзету-»дамыту жүмысына, сауықтыру және кәсіби еңбекке даярлауға деген талаптарын белгілейді. Стандарт талаптарын әзірлеуде мүмкіндіктері шектеулі түлғалардың барлығына тән даму кемістіктер есепке алынады. Мүмкіндіктері шектеулі балалардың барлығына ортақ кемістіктер:

- қабылдаудың баяу және шектеулі сипаты;

- тірек-қимыл-қозғалысындағы кемістіктер;

- сөйлеу тіліндегі ауытқушылықтар;

- ойлау проңесіндегі кемістіктер;

- таным әрекетінің жетілмеуі;

- қоршаған орта мен түлғаралық карым-қатынастар туралы түсініктердін толық жетілмеуі;

- жеке дара түлғалық дамуындағы кемістіктер (сенімсіздік, қоршаған адамдарга себепсіз теуелдену, өзімшіл болу, өз әрекетіне барабар баға бере алмауы, тәртіп сақтай алмауы т.б.).

Аталмыш кемістіктерді жою, түзету үшін білім мазмүнына өзгерістер енгізіледі. Сонымен бірге оқу пәндердің қүрамы да езгертілуі мүмкін, мысалы оқушылардың қоршаған орта туралы білімдерін толықтыру үшін арнайы пропедевтикалық оқу кезені енгізіледі. Ал зиятында ауытқушылықтары бар балалар үшін білім беру мазмүны жалпы жеңілдетіледі.

Ең негізгі ерекшелік арнайы білім мазмүнына өзгеше оқу пәндердің еңгізілуі. Бүл жағдай арнайы мектептін жалпы мектептен айырмашылығын нақтыкөрсетеді. Көрмейтін оқушылар оқитын мектепте кеңістікті бағдарлау сабақтары, естімейтін оқушылар үшін қалдык естуін дамыту мен ауызша сөйлеуін қалыптастыру және заттық-тәжірибелік оқыту сиякты сабақтарды арнайы педагогтар өткізеді.

Арнайы білімді стандарттау біздің еліміз үшін жаңа мәселе. Қазіргі уақытта арнайы білім мазмүнына катысты мәселелерімен Түзеу педагогикасы ¥лттық гылыми-тәжірибелік ортгілығанда "Арнайы мектептегі білім беру" зертханасы айналысады. Нақгы мүмкіндіктері шектелулі балаларды оқытуда білім беру стандартын жүзеге асыру жағдайлары анықталып, дәлелденген. Бүл күжат мүмкіндіктері шектелулі балалардың барлық топтары үшін қажетгі арнайы білім беру жағдайларын қамтамасыз етуді бекітеді, нүсқау ретінде жүзеге асады.

Арнайы білім беру мазмүны математика, ана тілі, табиғаттану, әдебиет және енерден оқушыларга ғылыми білімдерін қамтиды. Бүл білімдер берік игерілуі керек..

Оку жоспары білім беру органдары, мектеп әкімшілігі мен мүғалімдердің міндетті түрде орындайтын, білім беру министрлігі оқыту деңгейіне сәйкес оқу пәндрінің тізімін, көлемін, оларды оку ретін және бакылау жолын бекітетін мемлекеттік кұжат.

Оку жоспары жалпы орта білім беру кұрылымына сәйкес келеді және әр сыныпта окылатын пәндердің санын аныктайды. Оқу жоспарында пәндер оку жылдарына байланысты орналасады.

Пәндерді оку реті окушылардың танымдық мүмкіндігін, ұласымдылықты сақгауды, оку пәндерінің өзара байланысын есепке алып, оку пәндерінің мазмұнын жүйелі меңгеруді қамтамасыз етеді.

Оку жоспары әрбір оку пәнін оқудың жалпы сағат санын, аптада оқу пәнін окуға бөлінген уақытты, сонымен қатар әр апталық оку сағатының мөлшерін аңықтайды.

Арнайы мекгеп мұғалімі орта және жоғары сыныптарда пәндердін оқылу ретін білуі керек, себебі, жалпы орта білім апудағы бастауыш оқытудың орнын аңықтап түсінуі қажет. Оқу пәні окушыларга ғылымның бастапқы негізгі қағидалардың игеруге мүмкіндік беретін алғашқы білім, практикалық икемділік пен дағдылар жүйесі, немесе оқушы жасына қарай тану мүмкіндіктерін және даму деңгейіне сәйкес келетін мәдениеттің, еңбек және ендірістің нақтыжақтары.

Арнайы педагогикада оку пәні ғылым негізі ретінде анықталады, оны мәні оқу иәнінің мазмұны келешекте қазіргі ғылыми менгеруге мүмкіндік беретіндігінде оқу пәндерін бөлудің негізі - оларды адамзат тәжірибесінің белгілі жактары болып табылуы.

Оку пәні адамзат тәжірибесінің бөлігін бейнелейді және соған сәйкес білім, икемділік, дағдыларды калыптастарады. Оку пәндерінің жиынтығы мектептегі оку барысында оқушының адамзат тәжірибсінен игерілуге тиістінің бәрін анықтайды, болашакта тәуелсіз өмір сүруіне ыкпал етеді.

Оқу пәндерінің жиыны, білім беретің оқу бағдарламасында көрсетілген мазмұны оқушыға берілетін білім деңгейін аныктайды. Оқытудың білім беру кызметін жүзеге асыру оқу пәндері мен багдарламалар алар мазмұнының шартын білдіреді.

Арнайы мектепте оқушының білім алуы, тәрбиеленуі және түзету мен дамуы үздіксіз байланысты. Бірін екіншісінен артық не кем деп карауға болмайды. Білім беру, тәрбие, дамьпу міндеттерінің бірлігі окушының коғамдық мәнінің жан - жакты, үйлесімді калыптасуының негізгі шарты болып табылады және қогамға әлеуметтік бейімделуіне әсер ететің негізгі қүрап.

Оқу багдарламасы - әрбір оку пәні бойынша меңгеруге тиісті білімнің шеберлік пен дағдылардың, мазмұны мен көлемін айкындататын күжат. Қазіргі уақытта отандык арнайы білім беруде оқу бағдарламаларын әзірлеу өзекті мәселенің бірі. Арнайы мектептердгі оқу бағдарламалар сынақтан өтуде, ерекше қиындык білім мазмүның казақ тіліне аудару, дайындау.

Балалардың жекеленген санаттары үшін ІТМПК үсынымдары ескереле отырып айқындалатын, білім алушылар мен тәрбиеленушілердің даму және әлеуметтік мүмкіндіктерінің ерекшелікгерін ескеретін арнайы білім беретің оқу бағдарламалары әзірленеді. Арнайы оқытуда оқулық қажетті түйін болып табылады. Оқулықтың оқыту, дамыту және тәрбиелік мәні зор. Оқушылардың жас мүмкіндіктеріне карай, багдарлама негізінде ол оқу материалының мазмүнын анықтайды. Оку материалының жүйесі қалай оқыту керек деген мәселеге елеулі ықпал жасайды. Арнайы мектептегі оқулықтарға өзгеше талаптар қойылады. Олар: коғамдык бағыттылығы, материалдын ғылымдылығы, оны күру жүйесі мен мазмүнынын психологиялық және педагогикалық негізделуі, хабарланатын білімдердің оқушылар кемістігінің салдарын ескеруі және жасының психологиялық ерекшеліктері мен қабілетерінің дамуына сәйкес келуі.

Ғылым мен техниканың қарқынды дамуы оқулық мазмүнына, оларды толыктырылуына, кайта өңделуіне, жаңадан жасалуына ыкпал етеді. Окулық осы заманғы ғылыми білімдерді игерудің негізі болатын тұракталған ғылыми кагидаларды камтиды. Осылайша, оқулықтың тұрактылық қағидасы сақталады.

Бірақ, арнайы оқыту жағдайында окулықты құрастыруды қосымша киындықтар пайда болады. Кіші мектеп жасындағы, әсіресе, бастауыш сыныптарға арналған оқулықгарда, баланың емір тәжірибесі аздығы, танымдық әрекетіндегі кемістіктер, сөйлеу тіліндегі ауытқушылықгарды ескеру қажет. Сондықтан, окулыкта көп түсініктер, мысалдар, тапсырмалар, жаггығулар, көркемдеулер қамтылып, мүмкіндігінше ойын, жүмбақтар қосылады. Оқушылардың теориялык тәуелділіктерді ажырата білуі және игеруі жаттығулар сипаты мен жүйесіне байланысты болады. Оқулық ойландыратындай және қызыкты, тырысу және білім алуға кұштарлықты дамытады.

Бір оку пәнінің өзі түрлі формада, әртүрлі логикалық құрылымда, айрықты ой-пікір, дәлелдеме, мысал мен жаттығулар негізінде баяндапуы мүмкін. Бастауыш сынып үшін әліппе мен математика окулығын жасаудың ғылыми негізделген бірнеше жолы бар. Кіші мектеп жасындағы оқушы ойынның қарама-қайшылығы, әсіресе, нақтыдан абстрактілікке көшуге, оқу пәндерін оқудың түрлі жолдарын негіздеуге мүмкіндік береді. Ресми оқулык тек білім беру органдары бекіткен оқулық болып табылады.

Мүғапімнің оқулықтарымен жүмыс істеуі үшін оқыту мен оқудың тиімді қүралы және тәсілдері іздеуге көмектесетін, басшылыкқа алатын оку- әдістемелік кешендер әзірленеді.

Бұл жерде басты мәселе - ғылыми білімді, оку біліктілігін, кітаппен жүмыс дағдыларын жүйелі меңгеруді кемтар балаға арнайы үйрету. Оның мазмұны: оқылған тақырыпты ұстау; ережелерді табу және жаттай білу, жаттығуларды орындауда ережелерді білу; көркемдеулердің не үшін керек екендігін және оларды жүмыста пайдалана білу; оқулықгармен жүмыс істеуде жинақы болу және зейін қоя білу, апаңдамау, кітапті пайдалануда мүқият болу, ұсақ, жалпы моторикасын дамыту т.с.с.

Арнайы білім беруде әркайсысы өз функциясын орындайтын: окулыктар, оқу бағдарламары, оку жоспары, оқу қүралдары, әдістемелік нүскаулар, жүмыс дәптерлері, бакылау күнделіктері, оқу жабдықгары, көрнекі кұрапдар, техникалық оқыту кұрапдары, оқу кинофильмдері, компьюгерлік технологиялар — бәрі оқу әдістемелік кешенді құрайды. М.ұнда кешен мұғалім еңбегін ұйымдастырады және тәртіптендіреді, іс-әрекетін тиімді жоспарлауға және оның нәтижесін алдын ала көру мұмкіндік беріп, жаңа ізденістің, жасампаздыьсгың негізін калайды.

Бакылау сұрактар мен тапсырмалар:

- Білім мазмұны дегеніміз не?

- Арнайы білімнің өзгешілігі кандай?

- ҚР арнайы білім мазмұнын әзірлеудің өзекті мәселелері қандай?

- Арнайы мектептегі білім беретін оқу багдарламалар мен оқулықгарды талданыз.

Әдебиеттер:

- Специальная педагогика / Под ред Назаровой Н.М.-М.-2001.

- Сурдопедагогика / Под ред Речицкой Г.Е.- М.-2004.

Date: 2016-05-14; view: 1285; Нарушение авторских прав; Помощь в написании работы --> СЮДА...



mydocx.ru - 2015-2024 year. (0.006 sec.) Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав - Пожаловаться на публикацию