Полезное:
Как сделать разговор полезным и приятным
Как сделать объемную звезду своими руками
Как сделать то, что делать не хочется?
Как сделать погремушку
Как сделать так чтобы женщины сами знакомились с вами
Как сделать идею коммерческой
Как сделать хорошую растяжку ног?
Как сделать наш разум здоровым?
Как сделать, чтобы люди обманывали меньше
Вопрос 4. Как сделать так, чтобы вас уважали и ценили?
Как сделать лучше себе и другим людям
Как сделать свидание интересным?
Категории:
АрхитектураАстрономияБиологияГеографияГеологияИнформатикаИскусствоИсторияКулинарияКультураМаркетингМатематикаМедицинаМенеджментОхрана трудаПравоПроизводствоПсихологияРелигияСоциологияСпортТехникаФизикаФилософияХимияЭкологияЭкономикаЭлектроника
Бастауыш мектеп жасындағы балаларға психологиялық сараптама
Ескеру керек, осыған байланысты қойылған диагностикалық міндеттерді психологиялық - педагогикалық тексеру жүргізілуі мүмкін немесе тек дефектолог, және психолог жүргізеді. Қазіргі заманғы колледждер мен ЖОО оқу психологиялық білім мен дағдыларды дыбыс деңгейін басқару үшін қажетті дефектолог мамандарды даярлайды. Алайда, күрделі дифференциалды - диагностикалық жағдайларда психологиялық зерттеуді психолог маманы жүргізуі тиіс.
Психолог ұмытшақтық себебін анықтайды; қорытындылар жасайды, қорытындыдан, психикалық ауытқуларды,психикалық операциялар ағынын және т.б. анықтайды. Әрине жеке ерекшеліктерін сипаттайтын кезде олар эмоциялық ерік процестерін орнатады (аффективті жыпылықтайды болуы, депрессия, жеткіліксіз реакциялар, сендіру дәрежесін, теріс және басқалар болуын.). Баланың қажеттіліктері мен қызығушылықтары оның тартымдылығы, өзін-өзі бағалауы, өзіне және өзгеге қатысты сыншылдығы; қарым-қатынас қызметтерінің қалыптасуы; іс-әрекетіндегі және жеке тұлға мінез-құлқындағы бұзылыстар міндетті түрде анықталады. Психологиялық зерттеуде дамудың белсенді деңгейіанықталады, танымдық қызметін қамтамасыз ететін және эмоционалдық еріктік аймақ пен жеке тұлғаға әсерін тигізетін баланың потенциалдық мүмкіндіктері, сондай-ақ процестердің себептік өзара тәуелділігі бекітіледі.
Осы ақпараттар дефектологтың педагогикалық зерттеуі барысында, мектеп дағдыларының қалыптасу дәрежесін, мектеби маңызды әрекеттердің дамуын анықтағанда, оқытуда қиындық тудыратын себептерді анықтауды алуға болады. Дефектолог пен психологтың арсеналындағы арнайы зерттеу әдістерімен қатар, олар қолданатын жалпы психолого-педагогикалық зерттеу әдістері де бар екенін айта кету керек, олар: құжаттарды зерттеу; баламен, ата-аналармен әңгімелесу, баланы оның қызметі процесінде бақылау; экспериментальді психологиялық әдістер. Бұл мамандардың (психолог пен дефектолог) әрқайсысы бұл әдістерді өздері алуы қажет мағлұматқа екпін жасай отырып қолданады. Бұл психологиялық-педагогикалық зерттеумен арнайы әдебиетте танысуға болады.
Мектеп жасындағы балаларға психолого-педагогикалық диагностика өткізу қажеттігі туындайды?
Оның себебі баланың үлгермеушілігі ме әлде іс-әрекетіндегі ауытқушылық па. Педагогтар мен ата-аналар осы қиындықтардың себебі не және балаға қалай көмектесуге болады деген сұраққа жауап күтеді. Сол себепті де, психолог пен дефектолог тек психолого-педагогикалық диагноз қоюмен шектелмей баламен жұмыс жасауда нақты практикалық нұсқаулықтар дайындау керек. Бұл міндеттерді орындай келе көбіне сыртқы көріністері ұқсас жай-күйді шектеу қажеттігі тұр. Үлгермеушілік ақыл есі жағынан кешеуілдеу немесе мектепте білім алуға дайын еместік нәтижесі болуы мүмкін. Ол сондай-ақ анализаторлар бұзылысынан, баланың соматикалық әлсіз денсаулығынан да болуы мүмкін, егер отбасындағы ауыртпалық күшейіп, мұғалімнің талаптары өссе, ол тек үлгермеушілік қана емес, баланың мінез-құлқының да ауыртпалығына әкеп соқтыруы мүмкін.
Бірқатар, жағымсыз жайттарға тоқталайық.
Үлгермеушіліктің кең тараған себебі- балалардың мектепте оқуға дайын еместігі, психикалық процестер мен әрекет ету дағдыларының ұйымдастырылмағандығы. Балалар талаптарға бағынуға үйренбеген, тапсырманы соңына дейін жеткізе алмайды, тапсырма орындау кезіндегі зейіні төмен. Олар шыдамсыз, мақсатты түрде жұмыс жасай алмайды, олардың танымдық қызығушылықтары қалыптаспаған. Балалар мен ересектермен қарым-қатынас жасай білмеу уайымға кейде жанжалға әкеледі. Мектепке деген жаман көзқарас қалыптасады. Бұл факторлар еленбеген кезде үлгермеушілік педагогикалық салғырттыққа әкеп соқтырады.
Көбіне үлгермеушіліктің себебі отбасындағы жағымсыз жағдай болып табылады: ата-анасы сабақ орындауда көмектеспеуі, баланы бақыламауы, күн тәртібін орындамауы, отбасындағы жанжалды жағдай т.б. Әсіресе, мұндай жағдайлар баланың ерте жас шамасында орын алады.
Егер балалар ерте мектепке дейінгі жаста ата-анасымен басқа да ересек адамдармен жақсы қарым-қатынаста болмаса, интернат тәрізді мекемелерде тәрбиеленсе, педагогикалық салғырттық орын алады, ол балалардың жалпы дүниетанымындағы көріністерден, сөздік қорының аздығына көрініс табады. Бұл балалардың білім қоры және білуге деген құштарлықтары өз құрдастарынан төмен, сондықтан 1 кластың өзінде ақ олар үлгермеушілер қатарында болады. Тап осы педагогикалық-әлеуметтік салғыттыққа ұшыраған балалар қателікпен арнайы VIII түрдегі жинақталған мектептергемедико-педагогикалық комиссияға жіберіледі. Педагогикалық салғыттыққа ұшыраған балалар бұл мектептерге қабылданбайтынын ескеру қажет. Оларға жалпы мектеп аясында көмек көрсетілуі тиіс.
Үлгермеушілік баланың астеникалық жай-күйімен байланысты болуы да мүмкін, яғни бала ұзақ науқастанғаннан кейін тез әлсірейді, еске сақтау қабілеті, зейіні төмендейді, мінез-құлқы бұзылады. Мұның барлығы тұрақты сипатқа ие болмайды және оның негізінде шектеулі бұзылыстар жоқ.
Бұл жағдайлардың барлығында жақсы өмірлік жағдай туғызу керек, әсіресе қиындықты жеңу үшін педагогикалық қорғау тәртібінде.
Диагностикалық қатынаста мұнан көрі күрделі психикалық дамуында ауытқушылығы бар балалар болып табылады, оларда оқудың алғашқы жылдарында үлгермеуші атанады. Бүгінгі таңда мұндай категориялы балалар клиникалық сондай-ақ психолого-педагогикалық жағынан жан-жақты зерттелген. Мұнда біз оның шығу тегі мен негізгі белгілеріне егжей-тегжейлі тоқталмаймыз, тек дифференциалды диагностикаға тән дамуында ауытқушылығы бар балалардың психикалық әрекеттерінің ерекшеліктерін атап өтеміз.
Балан ағзасына зиянды факторлардың әсер ету мерзімі мен пайда болуына (церебральді, конституциялық, соматогендік, психогендік) байланысты психикалық дамудағы ауытқушылық эмоциялық-еріктік аумақта және танымдық қызметте әртүрлі нұсқалар береді.
Церебральді психикалық дамуындағы ауытқушылық хромосомдық бұзылыстарды, жатырдағы зақымдануда, босану кезіндегі жарақаттардан болады және ақыл есінің шектелуіне үлкен қиындық тудырады. Бұл балаларда естің барлық түрі зақымданады, еске сақтаудың көмекші құралдарын пайдалана алмайды. Сенсорлық ақпаратты қабылда және жасақтау үшін өте ұзақ уақыт керек. Зейін тұрақсыз.
Өзін өзі бақылау дағдысы өте төмен, ол жұмыс жасау кезінде көрініс табады. Мектепте білім алу басталғанда бұл балалардың негізгі ойлауоперацияларыдұрыс ұйымдастырылмаған, яғни: анлиз, синтез, салыстыру, жалпылау, тапсырмаға бейімделе алмайды, өз әрекетін жоспарламайды, тапсырма міндетін ұстап тұрмайды. Бірақ, ақыл-есі кем балдармен салыстырғанда оқытуға бейімділіктері жоғары, көмекті қабылдап, ұқсас тапсырмалар болғанда орындау жолдарын біліп отырады.
Оқу, жазу, санау қабілеттерін тексергенде олардың қателері ақыл есі кем балалардың қателерімен бірдей болады, бірақ олардан сапалық жағынан өзгешеліктері бар. Оқудың әлсіз техникасында психологиялық дамуында ауытқушылығы бар балалар қайталап оқып мәтінді түсінуге тырысады. Ал, ақыл есі кем балалар түсінуге тырыспайды, сондықтан олар түсінік айтқанда бірізділік пен логика болмайды. Ал, жазуда каллиграфияның қанағаттанарлықсыз дағдысы т.б көрініс табады, ол мамандардың пікірінше кеңістікті қабылдаудағы моториканың дамымағандығымен байланысты. Психологиялық дамуында ауытқушылығы бар балаларда дыбыстық анализ қиындатылған.
Ақыл есі кем балаларда бұл кемшіліктер өрескел.
Математикада сандардың құрамын, ондықтарға көшуде қосымша сұрақтарға жауап бергенде қиындықтар кездеседі. Бірақ көмек ақыл есі кем балаларға қарағанда тиімді. Осыны ескере отырып, дифференциалды диагностикада балаларды оқу эксперименті түрінде тексеруге болады.
Жиі медико-педагогикалық комиссияға бағытталатын психологиялық дамуында ауытқушылығы бар балалардың кейбір ерекшеліктері осындай.
Ақыл есі кемдікке ұқсастығы анализаторлардың қызметі бұзылғанда да болуы мүмкін. Бұл бұзылыс балалардың танымдық қызметінде бірқатар бұзылыстар туғызады, ал мектепте үлгерімсіздік тудырады. Сондықтан мұндай бұзылыстарды ақыл есі кемдіктен ажырату көкейтесті міндет болып отыр.
Егер орталық жүйке жүйесінің мүмкіндіктерінің компенсаторлары және арнайы техникалық құралдар (есту аппараттары, көзілдірік т.б.) қолданылмаса, анализаторлардың аз ғана қызметінің бұзылуы сыртқы ортаны қабылдауда бұрмалаушылық, ұғымының жұпынылығына, ақылға қонымсыз әрекеттерге әкелуі мүмкін. Есту қабілетінің төмендеуі баланы мектепте оқытуда, әсіресе білім алуда қиындық тудырады. Көру қабілеті нашар балалар жолдарды көрмейді, суреттерді шатастырады. Ақылға сыйымсыз жай-күй баланы тез шаршатады, жалпы мектеп жағдайында оқу сәтсіз болады, оның жалпы жағдайын төмендетеді.
Есту және көру дефектілері бар балалар қарапайым жағдайларда көмекке мұхтаж сондықтан ақыл-есі кемдердей болып көрінеді. Бірақ естуі нашар балаға жақсы естуді талап етпейтін (жіктеу, суреттерді бірізділікпен қою т.б.) логикалық тапсырмалар берсең, ал нашар көретін балаға ауызша тапсырмалар берсең олар оны орындайды.
Жай- күйдің шектелуінде анализатор бұзылуы ақыл есі кемдіктен болды ма, ауытқушылық неден басталды: ақыл есі кемдік алғашқы дефект сонан кейін ғана есту, көру қасиетттері төмендеді, немесе ақыл есі кемдік анализаторлардың қызметі бұзылу нәтижесінде пайда болды ма? Анализатордың зақымдану мерзімін ескеру қажет. Ауру процесі қаншалықты ерте басталса, оның нәтижесі соншалықты күрделі.
Сонымен қатар, ол сөйлеу бұзылуы тән ерекшеліктерінің бірі болып табылады, ол үшін ақыл-есі кем сөйлеу бұзылыстары қалыпты бала болу үшін маңызды болып табылады.
Сөйлеу бұзылыстары әр түрлі ауыр түріне байланысты күшін және уақытты жоғалтпай отыру керек.
Олардың кейбіреулері жалпы дамымаған сөйлеу тілі болды, бұл қалыпты интеллекті бар балалар, бірақ қиын оқу мүмкіндігі қиын болғандықтан жазбаша тиімді болады.
Осы балалардың Есту талдағышы фонематикалық есту қабілетіне ұшырағанда, оларды оқыту қиынға соғады (жанындағы қимылды анық байқамайды, ұқсас дыбыстарды айыра алмайды, сондықтан дыбыстық талдауды саралау жоқ және т.б.).
16.Жасөспірімдердің дамуының бұзылысы туралы психолоиялық зерттеу
Мүмкіндігі шектеулі жасөспірім балдардың даму ерекшелігін бірқатар психологиялық педагогикалық зерттеу проблемалары қарастырады. Оларды зерттеу жасы кіші балаларды зерттеуден бірнеше айырмашылығы бар. Негізгі міндеттері мыналар болып табылады:
Біріншіден дамуында бұзылулар сипатын анықтау үшін, психикалық біліктілік ерекшелігін, бүлінбеген және бұзылған функциялық анықтау, бұзылушылықтар иерархиясын анықтайды. Жасөспірім жасында бұл ең көп таралған проблема емес, өйткені диагностикалық жұмыс түрлері әдетте ерте жаста жүзеге асырылады да, 11-12 жасында бала тиісті мекемеде болады. Сонымен қатар диагностика қажеттілігі одан да үлкен жаста туындауы мүмкін. Нақты емес (кейде дұрыс емес) диагностика жүргізу нәтижесінде,бала арнаулы мекемелерде болады. Мысалы, мүмкіндігі шектеулі тұлғаның осы санаты орташа деңгейіне баланың жеткіліксіз академиялық табысқа, (сонымен қатар табыстары төмен емес, жоғары болуы да мүмкін) мысалы, әлеуметтік бейімсіздік, мектеп ұжымына бейімделе алмауы мүмкін. Кеш болсада баланың нақты мәртебесіне тиісті оқу орнында оқуға мүмкіндік береді.
Екіншіден, Жеке оқыту қиындықтарға, мінез-құлықтық бұзылулар және тұтастай алғанда әлеуметтік бейімдеу себептерін анықтау үшін жасөспірім психикасы зерттеу және біліктілік мәртебесі жатады.
Бала тиісті мектепте, бірақ психикасының ерекшеліктері бар бірқатар, белгілі бір пәндердің сіңуін (кеңістіктік бағдарын жұмсақ білдірді бұзылуы, қозғалыс дағдылары, ынталандыру болмауы және т.б.) болдырмайды, даярлау қиындықтарына келсек, олар болған жағдайда да әбден мүмкін болып табылады. Нақты оқудағы қиындықтар, балаға жеке көзқарас табуға көмектесу, оның мүмкіндіктеріне «бейімдеу» және бұзушылықтар алынбалы екенін жағдайда, қалпына келтіру жұмыстары жүргізілетін болады себептерін анықтау.
Ол тез мінез-құлықтық бұзылулар себептерін анықтау үшін маңызды болып табылады. Өздеріңізге белгілі, олар биологиялық және әлеуметтік болуы мүмкін; жиі қолайсыз әлеуметтік факторлар, биологиялық әрекетті (психикалық дамуы тежелген мысалы психопат бұзылыстары) ұлғайтылуы. Жиі даму мүмкіндігі шектеулі жасөспірімдер бұзушылықтар жарамсыз болып қалған кезде, сезімі Дұрыс болуына байланысты. Сонымен қатар шағын әлеуметтік орта - отбасы класс - Осылайша, баланы (ерiк-жiгер тұлғалық және тұлғааралық қарым-қатынастар, әсіресе эмоциялық) ғана емес, зерттеуге қажет. Үлкен мән мұғалімдермен қарым-қатынас диагнозы болуы мүмкін. Әлеуметтік бейімделу бұзылуының себептерін дұрыс жүргізілген талдау түзету шаралар бағдарламасын әзірлеу көмектеседі.
Үшіншіден, Кәсіби бағдар бойынша психикалық белсенділік құрылымдардың диагностикасы. Жасөспірім жасы-өзі кезеңі. Және бұл дұрыс, олардың мүмкіндіктерін бағалау үшін даму мүмкіндігі шектеулі жасөспірімдерге көмектесу үшін және кәсіби жолын таңдауға өте маңызды болып табылады. Мұнда диагностикалық жұмыстар өз ерекшелігі бар. Біріншіден, ол (кәсіби мүдделерін дамытуға мүмкіндігі шектеулі балалар жиі жұмсақ және олардың қабілеттерін жеткіліксіз үшін) (яғни, қызмет, оның ауқымы тартады қандай) жасөспірімнің кәсіби мүдделерін сипатын анықтау және осы мүдделерін қалыптастыру жалпы дәрежесі үшін маңызды болып табылады. Сонымен қатар, зерттеу қорытындылары назарға кейбір мүмкіндіктер мен мүмкіндіктерін дамыту болжамын және осы болжамын ескере отырып әзірленген болуы тиіс, өз кезегінде, танымдық белсенділігін бұзылуынан және ақыл, ұстанымдарды және мәні жүйелерді бүлінбеген бөлшектер құрылымына ғана тәуелді емес болып келеді. Ол диагностикалық пайдалану маңызды қасиеттерін негізінде қажетті түзету жұмыстары жүзеге асырылады, сондай-ақ егер бұл елді мекеме үшін үлкен лазым
Дамуында ауытқушылық бар жасөспірімдердің психологиялық зерттеулері кіші жастағы балаларды зерттеудегі қағидалармен бірдей. Сонымен қатар, зерттеу процедурасының өзі, нақты бір диагностикалық әдістің таңдап алынуының бірқатар ерекшеліктері бар. Зерттеу процедурасына келетін болсақ, баламен байланыста оның жасөспірімдік жас ерекшелігін ескеру өте маңызды- оның өзіндік іс-әрекетке тенденциясы, «Мен», ересектерден «тәуелсіздік» сезімдері. Бұл қасиеттер дамуында ауытқушылық бар жасөспірімдерде қарапайым балалармен салыстырғанда аз деңгейде көрініс тапса да, оларға аса назар аудару керек. Жасөспірімдерді айқын ашуланғыштық, негативизм болуы мүмкін, сондықтан мұндай балдарға ерекше байланыс керек. Балалар церебарльді сал ауруының гиперкинетикалық түрімен ауыратын балалар тежеулі болады, ересектермен қарым қатынас жасағанда дистанция сақтамайды, ал гемипаретикалық түрмен ауыратын балалар сенсетивті; естуі нашар жасөспірімдер көруі нашар немесе көремйтін балалармен салыстырғанда белсенді, стентивті.
Жасөспірімдерді зерттегенде диагностикалық әдістемелер арсеналы кеңейеді, себебі балалар мектепте оқу кезеңінде дамуы біраз ілгері басты. Мұнда классикалық экспериментальді-психологиялық әдістемелер толық нұсқада қолданылады. Мысалы, егер «Заттық жіктеліс» әдістемесі мектепке дейінгі жаста барлық карточкаларды қоспай тек екі кезеңде қолданылса, жасөспірімдерге үш кезеңде толық карточкалармен қолданылады. Кіші жастағы балаларға қолданған әдістемелерге жаңа әдістемелер қосылады. Балалардың жалпы интеллектуалдық және сөйлеу дамуы жақсарғандықтан жеке тұлғалық және тұлғааралық қатынастарды зерттеудің күрделі түрлері қолданылады олар- сұрақнамалар, жобалық тесттер.
Жеке тұлғалық және тұлғааралық қатынастарды зерттеу жасөспірімдік жаста аса маңызды болғанымен, зерттеу әдістемесін таңдағанда баланың сөйлеу және интеллектуалдық ерекшеліктеріне аса мән беру керек. Көптеген әдістемелерді қолдану шектеулі болып қалады.
Мысалы, сұрақнама бергенде жасөспірім барлық сөздің мағынасын анық түсінетіндігіне сенімді болу керек, әйтпесе тек уақыт босқа кетеді. Мәтінді түсіну деңгейін оңай анықтай алмаймыз: нашар еститін бала қажетті бір сөзді түсінбеуі мүмкін бірақ «иә-жоқ» деп жауап қайтарады. Жасөспірімнің жалпы әлеуметтік деңгейі әлеуметтік құбылыстар туралы біліктілігі де дұрыс дерек жинауға әсер етеді. Айзенка EPQ сұрақнамасында мынадай сұрақ бар: «Адам өз өмірін сақтандырып, кейінге жинақ жинап болашақтарын қамтамасыз етумен көп уақыт оздырады деп ойлайсыз ба?» Ауытқушылығы бар барлық бала сақтандыру туралы түсінбейтіні белгілі. Бұл жетім-балаларға да қатысты олар жетімдер үйінде тұратын болғандықтан әлеуметтік сұрақтарда білімдері жеткіліксіз. Сондықтан, Личконың патохарактеристикалық сұрақнамасы, Кэттелла, Айзенка сұрақнамалары т.б. сұрақнамаларды олардың түсінікті екеніне көз жеткізгенде ғана қолдану керек.
Оны былай анықтауға болады. Сұрақнаманы бермес бұрын түсінуге қиын сұрақтар бар ма қарап шығу керек (сөз мағынасы, ұсынылған жалпы жағдайлар), сосын әңгімелесу барысында бала сөз мағынасы мен ұсынылған жағдайды қаншалықты түсінгенін білу үшін бірқатар сұрақтар қою керек.
«ия-жоқ» «дұрыс-дұрыс емес» жауап тізімдері; бұл жасөспірімді ұялтып, шынайы жауап бермеуі мүмкін. Сұақнаманы толтыру процесінде балаға түсініктеме жасауға болмайды, себебі басқа адамның жағдайын мысалға алып келтіру балаға сол нәрсені жүктеу болып есептелінеді.
Жеке тұлғаны және тұлғааралық қарым-қатынастарды зерттеудің жобалық әдістерінін қолдануда да кейбір қиындықтар кездеседі. Интеллектуалдық және сөйлеу дамуының деңгейі қаншалықты төмен болса, мұндай әдістерді қолданудың мүмкіндігі соншалықты төмен, және оның арсеналы төмен.
Осылайша, дамуында ауытқушылығы бар жасөспірімнің жеке тұлға және тұлғааралық қатынастарын психологиялық зерттеу, жасөспірімдік кезеңдегі арнайы ерекшелігін, сондай-ақ даму кезеңіндегі бұзылыстардың сипатын ескеруі керек.
Психологиялық зерттеудің бағдарламасын алдын-ала құрастыру-бұл психологиялық диагностикалаудың ажырамас бөлігі. Эксперименттік-психологиялық зерттеу бағдарламасы нақты әдістеме таңдау, оларды өткізудің әдіс-тәсілдерін және ұсыныстардың бірізділігін жинақтайды.
17. Даму қиындықтары бар баланы білім беру мекемесі жағдайында зерттеу
Жалпы білім беру мектеп жағдайында үлгерімі төмен балаларды мақсатты түрде зерттеу үлкен мәнге ие. Әдетте, алғашқы тоқсаннан бастап кейбір балаларды оқытуда қиындықтар туындайтыны анықталады. Педагог-дефектолог мұғалімге бала үлгерімсіздігінің сипаты мен себебін анықтауға көмектесуі керек, баламен жұмыс жасау жолдарын анықтауы керек, баланың жеке ерекшеліктерін ескере отырып, тиімді көмек берутәсілдерін мұғалімге көрсетуі керек. Бағдарламадағы педагог-дефектолог ұсынысы бойынша мұғалім баланы оқытады және бақылап отырады. Үлгерімсіз баланы зерттеу 4 тоқсанның соңында жүргізіледі. Динамикалық өзгерістердің сараптамасы негізінде баланың әрі қарай қайда оқитындығы шешіледі. Балаларды зерттеу міндетті түрде аудандық психоневролог пен мектеп психологы байланыса отырып өткізіледі.
Егер баланың жағдайы күрделі болып, мамандар оның диагнозына күдіктенсе, оны зерттеуді жалғастырудың қажеттілігі туындауы мүмкін. Қосымша зерттеу керек балалардың санына, жасына және жағдайына байланысты әртүрлі жолдар қолданылуы мүмкін. 8-10 оқушы туралы сөз болған жағдайда диагностикалық топтар құруға болады. Диагностикалық топтар арнайы мектеп негізінде немесе психолого-әдістемелік-педагогикалық кеңес арқылы топталады. Топтың жұмыс уақыты-5-тен 12 күнге дейін. Топтағы сабақты бастауыш кластарда сабақ өткізу әдістеріне ие, педпгог-дефектолог өткізеді. Логопед, психолог және психоневролог балаларды кезеңді бақылап отырады, тексерулер жүргізеді. Топтағы балалардың құрамына байланысты күнделікті кесте құрылады. 4 сабақтан, ал аптаның алғашқы және соңғы күндерінде -15-20 минуттық 3 сабақтан өткізіледі. Балалардың сабақ кезіндегі және үзіліс кезіндегі өзін-өзі ұстауы зерттеліп хаттамада көрсетіледі. Баланың танымдық қызметтері ерекшеліктерін және оның эмоционалдық-еріктік қасиеттерін толық айқындау үшін әдеттегі оқыту сабақтарынан сипаты жағынан ерекшеленетін арнайы сабақтар қолданылады. Мұндай сабақтарда балалармен жеке сабақ түрлерін өткізуге негізгі орын алады. Мұғалім әрбір баланың жеке мүмкіндіктерін барынша толық анықтауға тырысады.
Әрбір сабақ арнайы бағытта (санау, жазу, оқу т.б. анықтау) болғанымен ол тек жазуға немесе тек оқуға арналған сабақ болмайды. Әрбір мұндай сабақта бала психикасының әртүрлі жақтары зерттеледі. Сабақ ырғағы және жұмыс түрлері балалар туралы не білу керектігіне байланысты.
Балалардың танымын бағалау үшін сөйлеуді дамыту сабақтары, қол еңбек және бейнелеу сабақтары, сондай-ақ экскурциялар кеңінен қолданылады. Бұл сабақтардың барлығы балалар өздерін қоршаған орта, құбылыстар, жағдайлар туралы не білетіндігін, олар себептік-тергеулік байланыстарды қалыптастыруды қалай түсінетіндігін, салыстыру және жалпылау операцияларын қалай орындайтынын анықтауға көмектеседі. Балаларға суретке қарап әңгіме құрастыру, сюжеттері бір суреттерді жинақтау ұсынылады; баланың ең басты нарсені таңдауға, жағдайлардың бірізділігін дұрыс табуға, өз пікірін дәйекті етуге қабілеттіріне баса назар аударылады.
Қолеңбек сабағында сурет салу, мүсіндеу арқылы баланың түс, пішін және басқа зат қасиеттері туралы ойы қандай екенін білуге болады. Баланың өнімділік қызметі(суреттер, аппликациялар, мүсіндер т.б.) олардың тек қол шеберліктерін ғана емес, ойларының ұшқырлығын, шығармашылық бейімділіктерін, қабылдау нақтылығын көрсетеді.
Ойын-сабақтары ақпараттық болып табылады. Қозғалыс ойындарын өткізгенде балаларға ойын таңдатады сол арқылы балалар қандай ойындармен таныс екендігін анықтайды. Баланың ойын ережесін білуі, соған сай әрекет етуі және роліне сай қыймыл әрекет етуі үлкен мағына білдіреді. Ойын кезінде белсенділік, бақылау қабілеті, өзі әрекет ете білуі, батыл, серіктестік сезімі, құрдастарымен қарым-қатынас жасай білуі көрініс табады.
Date: 2016-05-24; view: 3149; Нарушение авторских прав; Помощь в написании работы --> СЮДА... |