ХІХ ғ. 80-90 жж. Қазақстандағы бейресми бірлестіктер мен қозғалыстар: қалыптасуы, дамуы және жағдайы

Азақстандағы экология: жай-күйі және проблемалары. Қазақстандағы экологиялық қозғалыстардың қалыптасуы және дамуы.

Қазақстан Республикасының экологиялыққауiпсiздiгiнiң жай-күйі мен проблемаларыҚазақстандағы тəуелсiздiк жылдары экологиялық қауiпсiздiктi қамтамасыз етудiң мүлде жаңа мемлекеттiк жүйесiнiң құрылуының жəне қалыптасуының, ҚазақстанРеспубликасының қоршаған ортаны қорғау саласындағы атқарушы органдардың жақсы ұйымдастырылған жəне аумақтық таралған жүйесiн - қоршаған ортаны қорғау мен табиғат пайдалануды басқарудың жылдары болды. Бұл қоршаған ортаны қорғау жəне табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану саласындағы мемлекеттiк саясатты қалыптастыруды жəне дəйектi iске асыруды қамтамасыз еттi. Алайда, Қазақстанда көптеген онжылдықтар бойы қоршаған ортаға төтенше жоғары техногендiк салмақ түсiретiн, табиғат пайдаланудың көбiнесе шикiзат жүйесi қалыптасты. Сондықтан əзiрге экологиялық жағдайдың түбегейлi жақсаруы əзiр бола қойған жоқ əрi ол

бұрынғысынша биосфераның тұрақсыздануына, оның қоғамның тiршiлiк əрекетi үшiн қажеттi қоршаған ортаның сапасын оның қолдау қабiлетiн жоғалтуына апаратын табиғи жүйелердiң тозуымен сипатталады. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы мемлекеттік саясаттың негiздерi Қазақстан Республикасы Президентiнiң 1996 жылғы 30 сəуiрдегi өкiмiмен мақұлданған экологиялық қауiпсiздiк тұжырымдамасына енгiзiлiп, онда өтпелi кезеңнiң экологиялық басымдықтары, атап айтқанда, жекешелендiрудiң экологиялық проблемалары, табиғат қорғау заңнамасының, мемлекеттiк бақылау жəне сараптаманың, табиғат пайдаланудың экономикалық тетiктерiнiң, қоршаған орта мониторингiнiң жүйесiн құру қажеттiлiгiнiң мəселелерi қарастырылған болатын. Ұлттық экономиканың барлық салаларын реформалау табиғи ресурстарды пайдалануға көзқарастардың өзгеруiне, қоршаған ортаны сақтауды ескере отырып, əлеуметтiк-экономикалық дамуды жүзеге асыруға негiз болды. Экологиялық қауiпсiздiктi қамтамасыз етудiң негiзгi қағидаттары Мемлекеттiң экологиялық қауiпсiз дамуы мынадай қағидаттарға негiзделедi: табиғи ресурстарды пайдаланудың экологиялық мүмкiндi шектерiн айқындайтын жəне қоршаған ортаны сапалы теңгермелi басқаруды қамтамасыз ететiн шектеулердiң, нормативтердiң жəне шаруашылық əрi өзге де қызмет жүргiзу ережелерiнiң ғылыми- негiзделген кешенiн енгiзу жолымен мемлекеттiң тұрақты дамуы үшiн барлық қоғамдық қатынастарды реттеуге экожүйелiк тəсiл; экологиялық қауiпсiздiктiң өңiрлiк жəне жергiлiктi мiндеттерiнiң экологиялық қатерлердiң алдын алудың жаhандық жəне ұлттық мақсаттарына бағыныштылығы; қоршаған орта мен адамның денсаулығына келтiрiлген залалды өтеудiң мiндеттiлiгi (табиғат пайдаланушылар мен ластаушылар төлейдi); өндiрiстiк күштердi дамыту мен орналастырудың экологиялық-экономикалық теңгермелiгi (экологиялық сыйымдылық пен аумақтық жоспарлау қағидаттары); шаруашылық жəне өзге де қызметiнiң қоршаған ортаға əсерiн одан кейiнгi экологиялық жəне санитарлық-эпидемиологиялық сараптамалармен бағалаудың мiндеттiлiгi; халықтың экологиялық ақпаратқа қол жетiмдiлiгiн қамтамасыз ету жəне оның экологиялық проблемаларды шешуге қатысуы; халықаралық ынтымақтастықтағы əрiптестiк жəне халықаралық құқық нормаларын сақтау