Негізгі әдебиеттер

1. Педагогика. //Абай атындағы ҰПУ авторлар ұжымы. Алматы, 2003 ж.

2. Қоянбаев Ж.Б., Р.М. Қоянбаев. Педагогика. Алматы, 2004 ж.

3. Жұмабаев М. Педагогика. –Алматы., 1993 ж.

4. Бабанский Ю.К. Педагогика. -Москва, 1989 г.

5. Ильина Т.А. Педагогика. -Москва, 1977 г.

Дәріс. Педагогикада мақсатты анықтау

Жоспар:

4.1 Тәрбие мақсаты туралы түсінік

4.2 Педагогикалық теория мен практика үшін тәрбие мақсаттарының маңызы

4.3 Тәрбие мақсатының қоғамдық – тарихи сипаттамасы

4.4 Тәрбие мақсатының қоюға әсер ететін факторлар

4.5 Тәрбие мақсатының көп түрлілігі. Жан-жақты және үйлесімді дамыған тұлға туралы түсінік.

4.6 Қазіргі кезеңдегі тәрбие мақсаттары. Шет елдер педагогикасындағы тәрбие мақсаттары.

Тәрбие процесі – бұл сыртқы мақсат бағдарлы ықпал мен тұлғаның өзін-өзі тәрбиелеуінің кірістіре жүргізілетін тұлға қалыптастыру, дамыту процесі.

ТП – бұл өзара байланыстағы ұдайы дамып отыратын тәрбиелеу жүйесінің тізбегі, мұндағы әрбір тізбек алдынғы нәтежиелер есебінен құралады. Бұл түсінік бойынша тәрбие прцесі өзіндік даму жүйесі ретінде қарастырлады және оның бірлігі болып дамушы жағдайында (тәрбие ісі) есептеледі. Мұнда тәрбиеленушілер, тәрбие іс-әрекеті, тәрбиеші, оның тәрбиеленушілермен өзара әрекеті дамып қоймай, елешек күрделі жүйе қалыптастыратын біртұтас обьектіні дамытады.

ТП көпқырлы, иерархиялы, өзін-өзі басқару сияқты қасиеттермен сипатталады. Оқу пәні мұғалімінің, сынып жетекшісінің, ұжымның тәрбиелік іс-әркеті- бұлар тәрбие процесі болып табылады.

Біртұтас педагогикалық процесте тәрбие процесі ерекше орын алады.

Бұл процестің орны мен рөлі тұлға қалыптастыру процесі құрылымында тез байқалады. Тұлға қалыптастыру басқарушы, бақылаушы сипат алған тұтастығында, яғни адамдар саналы ниетпен, алдын-ала белгіленген жоспармен міндеттерге сәйкес әрекет жасаған тұтас ортада тәрбие іске кірседі.

Тәрбие – бұл тұлғаны мақсат-бағдарлы қалыптастыру процесі. ТП- бұл белгіленген мақсатқа жетуге бағытталған тәрбиешілер мен тәрбиеленушілердің нақты пәрменді бірлескен әрекеті.

ТП –көпфакторлы процесс. Ондағы көптеген обьективті, субьективті факторлардың әрекеттері бұл процестің өте күрделі екекнін байқатады. Субьективті факторлар тұлғаның ішкі қажеттіліктерін білдіріп, тұлға қалыптасып, өмір сүретін обьективті жағдайларды білдіре отырып, тәрбие міндеттерін табысты шешуіне көмектеседі. Ұйымдастырылған тәрбие іс-әрекетімен обьективті жағдайлардың мазмұнымен бағыты қаншалықты сәйкес келсе, жеке тұлғаның қалыптасуы да соншалықты табысты болады. Бұл процесті басқарушы тәрбиеші қызметі обьективті заңдылықтармен шектелмейді. Бұл өз мәнінде, тәрбиеші тұлғаның өзіндік бейнесін, даралық қасиеттерін, мінез –құлқын, тәрбиеленушілерге қатынасын білдіретін өнер деп танылады.

ТП өзінің ұзақтығымен ерекшеленеді. Негізінен ол өмір бойы созылады. К. Гельвеций былай деп жазған болатын: «Мен оқуды әлі жалғастырудамын. Менің тәрбием әлі біткен жоқ. Ол қашан бітеді? Менің оған тек өлген соң мүмкіндігім болмайды. Менің бар ғұмырым ұзақ тәрбиеден тұрады». Тәрбие процесі үшін тәрбиелік ықпал ету басталғаннан бастап, соңғы нәтежиелер арасының алыстығы, ұзақтығын айқындайды.

ТП –нің ерекшелігі оның үзіліссіз болуы. Мектептік тәрбие процесі- бұл тәрбиеші мен тәрбиеленушілердің өзара жүйелі, үздіксіз әрекеттесу процесі.

ТП – комплекстік процесс, тәрбиелік жұмыстардың мақсаты, мазмұны, формаларымен әдістерінің бірлігін білдіреді. Жеке тұлғаның сапалы қалыптасуы кезектесіп жасалынбайды, бір уақытта болатындықтан педагогикалық ықпал ету комплексті сипатта болады. Қалыптастыру кезінде бір қасиеттер екінші қасиеттердің дамуына ыңғайлы әсер етіп отырады.

ТП –нің комплекстік сипаты бірқатар маңызды педагогикалық талаптардың ұстанымын, тәрбиешілер мен тәрбиеленушілер арасындағы өзара әрекетті мұқият түрде ұйымдастырылуын талап етеді.

ТП –не нәтежиелердің бірмәнді және анық болмауы да құбылыс. Жағдайлар бірдей болғанда да нәтежиелер бөлектеніп тұрады. Бұл мына субьективті факторларға байланысты: тәрбиеленушілердің жеке өзгешеліктерінің көптігі, олардың әлеуметтік нәтежиелері, тәрбиеге деген қатынастары.

ТП –екіжақты сипатымен ерекшеленеді, Олар тәрбиешіден тәрбиеленушіге (тікелей байланыс) және тәрбиедленушіден тәрбиешіге қарай (кері байланыс). Процесті басқару негізінен кері байланыс арқылы құрылады, яғни тәрбиеленушілерден түсетін ақпараттар арқылы ерекшеленеді. Осы кері байланысты тәрбиеші неғұрлым көп пайдаланса, соғырлым тәрбиелік әсер де жоғары болады.