техника-экономикалық көрсеткіштер

(жалпы көлемнің 10% құрайды)

Қойылған сұрақтарды шешуде қол жеткен экономикалық үнемділікті бағалау үшін, курстық жобада күрделі шығындарды, сондай-ақ негізгі үлестік көрсеткіштерді есептеулер жүргізіледі. Жобаланған қондырғыларды пайдалануға байланысты, жұмысшылардың жылдық төлемақы қоры анықталады. Жабдықтарды сатып алуға, тасымалдауға және құрауға, фундаменттер немесе ғимараттар тұрғызудағы шығындарды, электр энергиясының, материалдардың құндарын есептейді.

Күрделі шығындардың амортизациясын есептеу ушін, жабдықтардың әр түрінің амортизациялық бөлініс нормаларын білу керек. Күрделі шығындармен амортизация 5-кестеде келтірілген форма бойынша анықталады.

6- кесте

Жабдықтар амортизациясы

Барлығы 9974557тг

Транспорттық құрылымы мен құрастыру қондырғы бағасының 20% құрайды.

Энергия. Күштік энергия қозғалтқыштар мен тұрғыны (камераны) жарықтандыру үшін жұмсалатын электр энергияның мөлшері бойынша оның құны есептеледі.

Сутөкпе үзіліссіз, яғни жылына, яғни жылына 365 күн жүретінін міндетті түрде ескеру керек.

7- кесте

Электр энергияға келетін шығындар

Барлығы 149682672тг

8-кесте

Жалақы

Барлығы 10400000 тг

Кезекші слесарь айлығы 140000тг. 1 күндік еңбек ақысын табу үшін 120000 тг-ні 20 жұмыс күніне бөлеміз:

120000÷20=7000тг

Тарифтік мөлшерін табу үшін 1 күндік еңбек ақыны жұмыс сағатына бөлеміз (7 сағат)

7000÷7=1000тг

Жылдық жалақыны табу үшін айлықты 10 айға көбейтеміз

140000·10=1400000тг

Материалдар құны, электр энергиясы шығыны10-15% құрайды.

6, 7, 8-кестелердегі есептеулер 9-кестеге біріктіріледі.

9- кесте.

Біріктірілген кесте

Сутөкпенің құны:

1) 1т қазбаға

S_1T=S/A=181797496/1400000=130 теңге/т

S-жалпы жылдық шығын, теңге/жыл;

A-өндірістің өнімділігі, т/жыл.

2) 1 м³ айдалатын суға

C₁м³ = = теңге/м³; (15)

мұндағы Q–жыл бойы алынатын су саны, м³/жыл.

Орытынды

Курстық жұмысты қорытындылай келе, тау кен жағдайындағы сутөкпе қондырғыларының, соның ішінде сорғыны пайдалану тәжірбиесіндегі ұсынатын ережелер, сорғы сызбасын таңдау, сорғыларды есептеу және таңдау, сонымен қатар қондырғыларды автоматтандыру тәрізді көптеген сұрақтарға жауап кеңінен келтірілді.

Әр бөлімде сутөкпе қондырғылары жайында тек мәліметтер ғана келтіріп қоймай, есептеулер жүргізілді.

Атап айтатын болсақ, терең жазықтықтарда өндіргенде, егер жоғары жазықтықтардағы су жиылымдары аз болса, техника-экономикалық есептеулермен анықталады.

Артықшылықтарына келсек, қаржылар мен пайдалану шығындарын төмендету, айдау құбырларындағы аз қысым,автоматты аспаптардағы желіністердің төменгі, төмен кернеулі электр жетегін қолдану мүмкіндігі, ұтымды жұмыс кестесі т.б. жақтары бар екендігімен қатар кемшіліктері де жоқ емес.

Мысалы жоғарғы жуықтықтарда жұмыс істеуден бас тарту, төменгі жазықтықтарды су алып кету қауіпі, көп су құдықтарын тазалау қажеттігі.

Жоғарыда атап өткен мәселелер әр бөлімде қарастырылып, курстық жұмыстағы негізгі мәселелер жан жақты анықталған. Осы келтіріліп отырған мәліметтермен есептеулер арқылы шахтаның сутөкпе жұмыстарың қаншалықты маңызды екенін, және оған кететін шығындарды есептеп білдім.