Щитті тоннельдер әдісті құрылысындағы геодезия – маркшейдерлік жұмыстар

Маркешейдерлік қызмет геодезиялық мәліметтермен қамтамасыз ету керек:

а) Шығу қалпындағы камуаның монтажы;

б) Өту процессіндегі берілген бағытта шиттің енуі қозғалудан кейін

шиттің қалпын анықтау;

г) Сақина қалпын қою уақытында онықтау сақиналарды қою кезіндегі барлық маркешейдерлік жұмыстар жерасты тригонометриясы және жоғарғы репермен негізделуі керек.

Сақиналарды қою кезінде кем дегенде екі бағдарлы шахта немесе портал арқылы берілу, өндірілу керек.

Тоннель құрылысы басында қабылдаған методикалық жұмысқа сәйкес маркшейдерлік құрылғы дайындалуы керек.

Бастапқы кескіш сақинаның орнауы, тоннельде сақинаның қойылуы. Алғашқы кескіш сақинада грунтты өндіру үшін полигонометриялық белгі тоннель өсіне сәйкес және құрылыстың тапсырмасының бөлінуі өндірімді рунтты өндіруді аяқтағанда тоннельдің геометриялық орталығы арқылы өтетін осьпен бекітілуі керек. Қажетті орнатудың туындауы үшін бір уақытта 2-4 кеспелі сақина жөндетіледі. Монтаж, бірінші сегменттен басталады тұрақсыз грунтта сегменттің 5 см – ге дейін болуы ұсынылады.

Әрбір келесі сақина сегменті сымның радиусының өлшеуімен бақыланады беткейімен горизонтальді қойылған сегменттер анықталады. Жиналған сегменттің айналуы бақыланады. Кесетін сақиналар жиынтығы келесі жіберумен орындалады:

1. Бірінші қойылған сақина проектілі ±15 мм аспауы керек;

2. Дәлелдемелі тоннель осінен симметриялы сигмент қашықтығы, ±10 мм аспауы керек;

3. Проектілі белгіленуден сегмент 0 ден 30 мм – ге дейінгі шамада болуы керек;

4. Қойылатын сегменттердің дәлелдемелі радиусы проктіден ±10 мм ден аспауы керек;

5. Горизонтальді элиптілік жабылмаған сақинада ±10 мм ден аспауы керек;

6. Сегменттің айналуы ±10 мм аспауы керек.

Кеспелі сақиналардың жинақталуы аяқталғанда келесі сақиналар орындалады:

а) Электронды орамамен, горизонтальді, вертикальді және сақина диаметрі 45^о бұрышта өлшенеді. Элиптілік ± 25 мм аспауы керек. Қажетті жағдайларда горизонтальді диаметрде жиналатын кескіш сақинаның геомериялық формуласының сақталуы үшін арнайы металдың тарқылмалар қойылады;

б) Сақинаның бекітілген проектілі орталығынан оның ішкі бөлігіне дейін 8 радиус өлшенеді. Нақтылы жоғары анықтауды қамтамасыз етуі үшін орталыққа дейін арнайы тоқтамалар өндіріледі. Өзгерілген радиустың тоқталуы проектіден ± 15 мм аспауы керек;

в) Өлшенген радиустың, мөлшерімен жобада сақина орталығының жойылуы ± 25 мм ден аспауы керек;

г) Сақина нивелирленеді. Проектіден нақтылы берілген белгі жойылуы 0 ден + 30 мм – ге дейін жіберіледі;

д) Горизонтальді және вертикальді түзетулер сақинаны жөндеуде анықталады. Горизанталь және вертикаль айырма арасындағы мөлшер

+10 мм – ден аспау керек;

е) Нормальдан сақинаның беткейлі мәні горизонтальді диаметр теңдеуінде анықталады. Проектінің жойылуы ±15 мм ден аспау керек.

Келесі сақиналардың қою мөлшерімен анықталады:

1. Эллипстік (4 диаметрі боайнша);

2. Жобада сақина орталығының қалпы;

3. Профильдің қалпы;

4. Горизонтальді жұмыстың орындалуы;

5. Вертикальді жұмыстың орындалуы;

6. Пикетаж;

7. Айналу.

Сақина беткейінің алдына (кенжар жүрісінен бастап) барлық берілгендер қатысты. Тоннельдің оң және сол жақ көрінстері кенжарға қарап та анықталады. Профилдің жағдайы және эллипстің әрбір салынған сақина үшін де анықталады.

Сақина олардың, қойылуы бойынша ретеледі. Әрбір бесінші сақинада нөмір мен жазылады.

Электордан асыққан сақиналарды (блокреттеуіш) олардың эллиптілігі қайта анықталады, құрамды анықтау қалпын жобада және нивелирлі қайталау әрбір сақинаның бірігуіне өндірімді, прокетілі ортадан тоннельдің сегіз радиусімен сақина түсірісін өндіреді монтаж ауданында сақинаны анықтау нәтижесін арнайы маркшейдерлік кітапқа жазылады.

Сақинаның эллиптілігін анықтау және анықтау әдістері. Эллиптілік деп нақтылы және проектілі сақина диаметрі арасындағы айырымды атайды.

Әрбір тоннельді сақинаның эллиптілігін диаметрі бойынша анықтауды, горизонталь вертикаль және екі қисық 45^о диаметр өлшемдері электронды орамамен өндірімді. Эллиптіліктің анықтауы сақинаның тоқтауымен өндіріледі.

Эллиптіліктің, тоқтауы ± 20 мм аспауы керек. Ал эректордан шығу кезінде ± 50 мм – ден аспау керек.

Геометриялық қойылған сақиналарды байқау мақсатында әрбір қойылған сақинаның, тоннельдің өнуімен өндіріледі.

Профильде сақина қалпын нықтау. Профильде сақина қалпын анықтау ниверлирлеу мен өндірмді профильде қоюы 25 мм – ден аспау керек, ал ректордан сақина шықса ±25 мм ден аспау керек. Алынған нәтижелерді профильдегі сақиналар қалпын кітапқа жазады. Профильді және вертикальді сақина қалпын анықтау; көлемді түрде тор жайылған тоннельдерді дұрыстау торлардың көмегімен, сақина айналуының анықталуы.

Сақина арасындағы майдың туындауы сақинаның жұмыс істеген жағдайларында туындайды, шойынды өндіру мөлшері 0,7 – 1 мм – ге дейін тегіс емес салыну сақинаны флануыларын реттеп горизонтальді және вертикальды анықтауларда тудырады. Анықтаулар жобада және профильде тоннельдің жайылуына әкеледі. Сақинаның горизонтальді анықтаулары оның беткейге нормальдан оске дейінгі бұрылысты атайды, сондай – ақ онда теодалит орнатып перпендикулярды әр бір жаққа жібереді.

Анықталу мөлшері нормальдан сақина беткейіне дейінгі жолмен анықталады. Бір уақтта d солға, d оңға нормальді ортаңғы маңызымен сақина пикетажы анықталады.

Қисық сызықты аудандарда тоннельдің ось бойынша бағытын өзгерту үшін келесі түрлі торлар қолданылады. AB және CD кілен түрлі тордың жазықтықтары белгілі бұрыш түзеді бұнымен бірге AB жазықтығы тоннель осіне перпендикуляр сақинаның вертикаль анықталуы деп нақты вертикаль сақина беткейінің бұрылуын айтады. Нақты вертикальды анықтаудың мөлшері салбырауданқашықтық өлшемінен сигментке дейінгі қашықтықпен анықталады. Вертикальды қисық анықтау мына формуламен анықталады

, (2.19)

мұнда H – сақина биктік, мм;

С – проммилидің проектілі бұрмасы.

Горизонтальды анықтау және сақинакикетажы сондай – ақ вертикальды анықтау әрбір 5 – 8 м сайын анақталады.Сақина жазықтығының анықталу мөлшері шойын үшін ±15 мм темір бетон үшін ±25 мм – ден аспау керек; тоннельдің сақина сығылу әдісін қолдану үшін түсіре, тоннельдің құрлысы темір бетоннан құралған сақинаның сығылу әдісімен геометрия өлшеніп анық периметірі жоғарлайды сақина сығылу мантажы процессінде орындалады; жай құлыпты сегмент қорына арнайы клин домкратының сығылу жолымен анықталады.

Жобада және профильде щиттің анықталуы. Берілген шитті анықтау әдіс Мәскеуде метрополитен құрлысында кеңінен қолданылды проектіден бұрылысын анықтау әрбір 0,3м қозғалуда белгілері өндіріледі полигонометриялық белгілерден құрылғым әдіспен тоннельдің проектілеу өсі шығып және эректорлы арбалар (3 – тен кем емес) салбырлау мен бекітіледі. Жобада жақын салбыраудың шитінің анықталуы үшін см – лі бөлікті горизанталь сызғыш орнатылады. Ондағы нөлдік штрихтар шиттің вертикаль осьімен сәйкес келу керек. Шиттің жүрісін санай отырып бөлінулер нөльдік штрихтан оңға теріс белгісімен, ал солға оң белгісімен өседі. Артқы жазықтықта шит өсінен 2Т2 теодолиті орнатылған бұл қашықтықты салбыраумен жақын сызықтағы шкала бойынша есеп алу мен вертикальді теодалит штрихын біріктіру үшін қажет. Алынған есепте, берілген міліметке сәйкес сондай ақ салбырау арасындағы қашықтықты жөндеуіне сәйкес тікелей шит бұрылысның жөндеулері кіреді.