Топографиялық түсіріс

Теодолиттік, тахеометрлік және мензулалық түсірістер нетрализация арқылы құрылады. Торлардың тығыздығы түсіріс масштабында, жердің рельефіне тікелей байланысты.

А рақашықтықтарды өлшеу қиынға түсетін жерлерде түсіру және кері қиылыстыру әдістері арқылы геодезиялық төртбұрыштар көмегімен, ал ойлы – қырлы, орманды жерлерде түсіру пункттер арқылы анықталады.

Тахеометриялық әдісті таңдаймыз. Тахеометрлік түсіріс – тахеометр деген аспаппен жүргізіледі. Тахеометр арқылы горизонталь – α, вертикаль бұрыштар, қашықтықтар және биіктік өсімше анықталады (10-сурет).

Тахеометрлік түсірісте жер бетінің топографиялық планы тік және жазық бұрыштарды, сонымен қатар, арақашықтықтарды өлшеу арқылы салынады.

10-сурет. 3T-30П, Теодолиті

Тахеометрлік түсіріс пункттеріне 1, 2, 3, және 4 кластық, пландық және биіктік торлардың пункттері жатады. Планда горизонтальдар әрбір 2.5 м сайын жүргізіледі. Өлшеулер 3ТА5 тахеометрмен жүргізіледі.

Полигонометрия

Полигонометрияда бұрылу бұрыштары теодолитпен, ал арақашықтықтар болат немесе инвар лентамен өлшенеді. Кейінгі кезде электрооптикалық және радиоактивті қашықтық өлшегіш аспаптардың пайда болуына байланысты геодезиялық торларды бұрыш өлшенбей, тек қана үшбұрыш қабырғалары анықталатын болды. Бұл әдіс трилатерация әдісі деп аталады.

Полигонометриялық 1 разрядты бір жүйелі триангуляциялық 1 разряд және 3 – 4 кластар пунктеріне жалғасып құрылады. Жүрістер ұзындығы 0.5 ÷ 1 км, бір немесе екі түйіндік пункттермен жобаланған. Жақтар ұзындығы СМ – 3 қашықтық өлшегішпен екі қайтара өлшенеді, жақтардың орташа квадраттық қателігі m_s = 0.01 м, бұрыштар 2Т2 теодолитпен екі қайтара өлшеп, орташа квадраттық қателігі m_β = ± 5" және барлық өлшеулер электрондық тахеометр 6 – ЗТА5 өлшенеді.

Жүйеге кіретін әрбір жүрістің орташа квадраттық қателігі былай анықталады

. (2.5)

Жүрістің салыстырмалы қиылыспаушылығы:

, (2.6)

мұндағы: S – жүріс периметрі;

n – қабырғалар саны ρ" - 206265".