Экономикалық тиімділігі

Ноғатықты мал азығы ретінде өсіруде, маңызды экономикалық тиімділігінің баға көрсеткіштері:

- өнімділіктің қосылуы, ц/га;

- шығын теңге/га;

- шартты таза кіріс (пайда), теңге/га;

- алынған өнімнің өзіндік құны, теңге/ц;

- тиімділік деңгейі, %

Өндірістік шығындар технологиялық карталар арқылы және Қазақстанда игерілген мал азықтық дақылдардың негізгі түрлерін өсіруде технологиялық карталар бойынша анықталды.

Шартты таза кірісті өндірістік шығын мен өнімнің жалпы түсім құнын ақшалай түрде салыстыру жолдарымен анықтады. Алынған өнімнің өзіндік құнын гектардан құрғақ массаның жалпы түсіміне өндірістік шығындар қатынасымен есептелінді.

Өндірістік тиімділік деңгейі өндірістік шығындар кіріс қатынасының пайызға (100%) көбейтілген жолымен есептелінді.

Зерттеуде ең жақсы экономикалық көрсеткішті (NPK)₃₀ қолданған нұсқада өнімділік 35,2 ц/га, ал құрғақ заттың жоғарғы кірісі 12506 теңге/га және 90% тиімділікті көрсетті (кесте 13, сурет 10).

Кесте 13–2013-2015 жж орташа минералдық тыңайтқыштарды қолдануда ноғатықты мал азығы ретінде өсіруде экономикалық тиімділігіне тәуелділігі

N₃₀ қолданылынған нұсқада да жақсы нәтижелерді көрсетті. Кіріс өнімділігі 31,4ц/га және тиімділігі 70% болғанда 10550 теңге/га құрады. P₃₀ және K₃₀ қолданылынған нұсқада кіріс өнімділігі 7707-7679 теңге/га ғана құрады.

Қорыта келгенде, Солтүстік Қазақстан орманды жазықты жағдайында ноғатықты азық ретіндегі өсіруде экономикалық есептеудiң жоғары тиімділігі (NPK)₃₀ қолдануда, мал азығын өндіру жүйесін қарастыру аймағында тиімділігі едәуір жоғарылағанын көрсетті.

Сурет 10–2013-2015 жж орташа минералдық тыңайтқыштарды қолдануда ноғатықты мал азығы ретінде өсіруде экономикалық тиімділігіне тәуелділігі.