Су қоймаларындағы су сапасын нормалау

Су қоймасы - суды тоқтатуға, жинақтауға және сақтауға арналған, өзендер алаптарында түзілген, су тірегіш ғимараттарменбекемделген, едәуір сыйымдылықтағы жасанды су қоймалары

Қазақстандашамамен 200 жасанды су қоймасы бар, олардыңсыйымдылығы 94 млрд. текшеметрденастам. Қызылқұм, Арыс-Түркістан, Шеңгелді, Ақдала, Шилісайт.б. суландырумассивтеріқызмететуде. Ора-Көшім, ЖәнібекжәнеШідертісуландыружүйелерісалынды, ХІ- бесжылжықтабартоғай су қоймасыпайдалануғаберілді, 170 км-лікҮлкенАлматылық канал, Ертіс-Қарағандыканалының су ресурстарыигерілуде. 9 мың км су науасысалынды.

ҚазақстанРеспубликасыныңсу пайдаланумәселелері 2003 жылы 9 шілдедеқабылданған су кодексі мен реттеледі.

Қалаларды, ауылдардыжәнеөндірісмекемелерінортақтандырған су жүйесменқамтамасызетутехникалық - экономикалықжәнеұйымдастырғаншаралардантұратынкүрделіжүйеболыптабылады. Олардыңрационалдытүрдебақыланыпотырылуықала мен ауылдыжерлердіңсанитарлықжағдайыныңдеңгейінанықтап, халықтыңтіршілгінеқолайлыжағдайтуғызады.

«Ауызсуына» арналғансудыңсапасы МЕСТ (ГОСТ 2874-82) бойыншаанықталады.

Су сапасы-шаруашылық- ауыз суға, мәдени тұрмыстық,балық шаруашылығы және техникалық мақсаттарға пайдалануға мүмкіндігін анықтайтын судың қасиеті мен құрамын көрсетеді.

Судың тұздылығы онда еріген химиялық заттардың жалпы мөлшерімен немесе судағы құрғақ заттардың қалдығымен анықталады:

Тұщы су- 1г/л дейн;

Тұздылау-1-3 г/л;

Тұздылығы шамалы -3-10г/л

Тұзды немесе өте тұзды-10-50г/л;

Судың сапасын бағалау үшін шекті рұқсат етілген концентрациялыр (ШРК) қолданылады.

Табиғисудыңсапасыфизикалық (органолептикалық), химиялықжәнебактериологиялықкөрсеткіштерарқылыанықталады. Оларәртүрлітұтынушыларғақажетті су құрамыныңсапалылығыныңнормасынанықтайды.

Органолептикалық (физикалық) қасиетадамныңсезіморгандарыныңсудыңлайлылығыннемесемөлдірлігін, түсін, иісінжәнедәмін, температурасынсезінуіменанықталады.

Жербетіндегі су көздерітазалығыжағынанмынатүрлергебөлінеді: аз тұнбалы – су құрамында 50 мг/л, орташа 50-250 мг/л, тұнбалылайлы – 250-2500 мг/л; өтежоғарытұнбалы-лайлы – құрамында 2500 мг/л-денартықтұнбалызаттардыңболуы.

Стандарт бойыншаауызсуыретіндепайдаланылатынсудыңқұрамындатұнбалызат 1,5%-ғадейінболуымүмкін. Судыңмөлдірлігіоныңқұрамындағықоспаалар мен органикалықзаттарғабайланыстыболады. Су мөлдірлігініңнегізгікөрсеткішіөзіненкүнсәулесінөткізуменсипатталады.

Су қоймаларында биохимиялық үдерістер дұрыс жүріп,су өзін-өзі тазарта алу мүмкіншілігін қамтамасыз ету үшін онда үнемі еріген оттегі болу қажет.

Санитарлық норма бойынша ОБПК (оттегіні биологиялық пайдалану көрсеткіші) мәні табиғи су қоймасының түріне байланысты 3-6мг/л дан аспау керек.Ақаба сулардағы ОБПК мәні 200 ден 3000 мг/л- ге дейін жетеді,сондықтан оларды су қоймаларына төгер алдында тазарту немесе сұйылту керек.

Өзендер мен көлдердің, теңіз суының ортаймауына қамқорлық жасаудың жолдары көп. Көптегенөзендеріміздіңсуыныңазаюыоныңбойындаөсіптұрғанағаштыорыптастаумен, көгалдар мен жайылыстықжерлердіжыртументығызбайланысты.Бұлфакторларжерастысуларыныңазаюына, жерүстісуларыныңкөлдер мен теңіздерге аз түсуінеәкеліпсоғады. Егеркүнделіктіжұмысымыздасолардыболдырмауғажұмысжасасақ, өзендер мен көлдердісақтауғамүмкіндіктуады

Ақаба суларды су қоймаларына төгу «Жер үсті суларын ақаба сумен ластаудан сақтау ережелерімен» қадағаланады.