Сурак отв Мемлекеттік келісім-шарттар, оның түрлері

Келісім шарт – бұл арнайы бір міндетті орындау үшін келісім шартта бекітілген сатып алушы мен (біздің жағдайда ол мемлекет) сатушының арасындағы келісім болып табылады. Мұндай келісім шарттың көлемі бір беттен мың бетке дейін жетуі мүмкін. Мемлекеттік сатып алу келісім шарттың екі түрі бар:

1. Шығындарды өтеу

2. Бағалардың бекітілуі

Шығындарды өтеу келісім шарты бойынша, бекітілген уақыт мерзімінде келісім шартта көзделген барлық талаптарды орындауына өзінің күшін салуына міндеттейді. Бағалардың бекітілуі келісім шартты бекіткен кезде келісім шарт бойынша барлық міндеттерді орындайтынына кепіл береді. Ынталандырушы келісім шарттың негізгі екі түрін атап өтуге болады:

1. бағалардың бекітілуін қоздыратын келісім шарт

2. шығындар + ынталандырушы төлем

Келісім шарттың бекітілуінің алдында мемлекет пен орындаушы келесі элементтерді қарастырып алады:

1. жоспарлы шығындар

2. жоспарлы пайда – жоспарлы шығындардың орындаулы бойынша алған қаламақы

3. максималды баға – мемлекет төлеуіне кепілдік беретін сома

4. тарату формуласы – мемлекет пен фирма шығындарды тарататын келісім шарт.

Бағалардың бекітілу келісім шарты қайталама ретінде мынадай жағдайда жасалынады:

1. болашақта келісім шарттың шараларын орындау кезіндегі болжамдалатын өзгерістер

2. келісім шарттың орындалуы аяқталған кезде бағалардың өзгеруі кезінде.

Шығындарды өтеу үшін келісім шарттың мынадай негізгі төрт түрін бөліп көрсетуге болады:

1. құн + нақты пайда

2. пайдасыз құнды өтеу

3. бөлінген құн

4. құн + ынталандырушы пайда

Жоғарыда көрсетілген келісім шарт бойынша мемлекет барлық шығындардың өтеуіне кепілдеме береді.

Мемлекеттік сатып алулар төменде көрсетілген әдістердің біреуімен ғана жүзеге асады:

1. ресми жарнамалау арқылы

2. келіссөз жүргізу арқылы

Ең көп тараған әдістердің бірі ресми жарнамалау болып табылады.

Ресми жарнамалау 4 процедура бөлінеді:

1. келісім шарттың бекітілуіне шақыруларды дайындау

2. тапсырыстарды тарату және жариялау

3. тапсырыстарды тіркеу және оны бағалау

4. тапсырыстың ұтысын қамтамасыз ету

Ресми жарнамалаудың негізгі екі мақсаты бар:

1. толық және тәуелсіз бәсекелестен пайда табу

2. бәсекелестік мүмкіндігі тең қатысуға өтініш беретін субъектілерге көмек көрсету

Ресми жарнамалау процедурасы заңмен бекітіледі. Жарнамалаудың тиімді жұмысы бәсекеге байланысты болады. Келісім шарттың ең басты мақсаты, уақыт кезінде тиімді және ұйымдастырушылық айырбасты жеңілдеті. Келісім шарттар өздеріне хабарлар мен міндеттемелерді қосады. Келісім шарттың ең басты проблемасы, келісім шарт бекітілгеннен кейін жағдайлардың өзгеруі болып табылады. Барлық алдын-ала ескерілмеген жағдайлар алдын-ала ескерілуі мүмкін емес. Мұндай жағдайда мынадай шаралар жүзеге асады: келісім шарт қайта жасалады және заң келісім шарттың тиімді бұзылуы жүзеге асады. Сатып алулар мемлекетпен жүзеге асуы мүмкін, егер де ол төменде көрсетілген 17 санаттардың біреуін қанағаттандырса:

1. ұлттық масштабтағы төтенше оқиға;

2. қоғам үшін өте маңызды қажеттілік;

3. 10000 доллардан аспайтын сатып алулар;

4. жеке немесе мамандырылған қызмет көрсетулер;

5. білім институттардың қызмет көрсетуі;

6. АҚШ-тан тыс жерлердегі сатып алулар;

7. медициналық тауарлар;

8. қайта сату үшін алынған тауарлар;

9. тез бұзылатын және тез бұзылмайтын азық-түлік өнімдері;

10. бәсекелестіктің жетістіктерін пайдалану тиімсіз тауарлар мен қызмет көрсетулер;

11. жаңа, тәжірибелік, зерттеу жұмыстары;

12. құпиялы сатып алулар;

13. қор бөліктерінің стандарттық ауысуын қажет ететін техникалық құрал-жабдықтар

14. өндіріске бастапқы капитал салымын қажет ететін техникалық немесе мамандандырылған тауарлар;

15. тендерді жариялап болғаннан кейін келіссөз жүргізу;

16. ұлттық қауіпсіздік пайдасына сатып алулар;

17. архитектуралық, инженерлік қызмет көрсетулер, ұшақтардың және басқа да да ауыр техниканың құрылысына қызмет көрсету.

Еркіндік келісім шартының институты – бұл мемлекеттік органдардың өздері шаруашылықтың пайдасын көздейтін субъектілерімен, фирмалармен, банктермен мемлекеттің делдалдылығымен немесе қатысуымен келісім шартқа отыру. Еркіндік келісім шарттың бірнеше:

1. мемлекеттік органдар мен жеке шаруашылық субъектілерінің арасындағы келісім шарт

2. әлеуметтік әріптестер арасындағы екі жақты келісім шарт. Бұл жерде мемлекет делдал рөлін атқарады немесе үш жақты келісім шарт, мемлекет бұл кезде толықтай құқыққа ие болған қатысушы болып табылады.

3. көп жақты келісім шарт. Бұл жерде мемлекет тең құқылы әріптестердің бірі ретінде орын алады.