География. Жалпы орта білім деңгейіндегі «География» оқу пәнінің мазмұны алдымен

Жалпы орта білім деңгейіндегі «География» оқу пәнінің мазмұны алдымен, оқушылардың бойында Жер адамзат ғаламшары ретінде екендігі туралы кешенді, жүйелі және әлеуметтік-бағдарлы түсінік қалыптастыратын, дүниетанымдық сипатымен анықталады. Оқу пәнінің мазмұны оқушылардың бойында әлемнің географиялық бейнесі жайлы біртұтас дүниетанымдық және жалпы мәдениетін қалыптастыруда, сонымен қатар жалпы білімнің тәрбиелік және дамытушылық сұрақтарын шешуде, жеке тұлғаның әлеуметтенуі мен функционалдық сауаттылығын арттыруда үлкен рөл атқарады.

География оқу пәні ретінде табиғат заңдарын, қоғамның материалдық өмірін, қазіргі әлем бейнесін тануда биология, химия, физика және басқа да білімдердің өзара тығыз пәнаралық байланысын арттыруға көмектеседі. 10-11-сыныптарда географияны оқыту екі бағытта жүзеге асырылады: қоғамдық-гуманитарлық (бұдан әрі – ҚГБ) және жаратылыстану-математика бағыттары (бұдан әрі – ЖМБ).

ҚГБ оқу материалының мазмұны өскелең ұрпақтың географиялық сауаттылығын арттыру, экономикалық-географиялық мәдениетін қалыптастыру үшін қажет білім мен біліктерді қамтиды.

ҚГБ оқытудың мақсаты оқушылардың елдерді оқу барысында жан-жақты экономикалық-географиялық, саяси-географиялық білімді, табиғат, қоғам және экономиканың өзара байланысын түсінуге, функционалдық сауаттылықты тереңдетуге және оқушылардың бейінді-мамандық бағытын анықтауға бағытталған.

ЖМБ оқу материалының мазмұнында, жалпы географиялық мәдениетті қалыптастыру үшін маңызы бар білім мен біліктіліктен басқа, болашақта мамандық алу үшін білімді жалғастыруға қажетті кең көлемді білім мен біліктілікке көп көңіл бөлінеді.

Мақсаты: қазіргі әлемдегі аймақтар мен елдерді оқу барысында оқушылардың географиялық заңдылықтар және экономикалық-географиялық, саяси-географиялық, дүниежүзілік шаруашылық туралы жан-жақты білім алулары, функционалдық сауаттылықты және оқушылардың бейінді-кәсіби бағытын тереңдету.

Міндеттері: алдыңғы сыныптарда оқылған жалпы географиялық заңдылықтар туралы білім, ұғымдар мен идеялардың негізінде ғаламшар табиғатының біртұтастығы туралы білім және көзқарасты одан әрі дамыту; дүниежүзі саяси картасы және дүниежүзілік шаруашылықтың қалыптасу кезеңдерін оқып-білу үдерісінде саяси, географиялық білімнің қалыптасуын жалғастыру; табиғат және қоғамның өзара байланысын оның қазіргі даму кезеңі негізінде, қоршаған ортаны қорғау және табиғатты тиімді пайдаланудың маңызын, Қазақстан және әлем деңгейінде тұрақты даму проблемаларын географиялық тұрғыдан түсіну; табиғи, әлеуметтік-экономикалық, геоэкологиялық үдерістер мен құбылыстарды сипаттау және талдау үшін ғаламдық, аймақтық және жергілікті жағдайларды үйлесімді пайдалану біліктілігін меңгерту; ғаламшар мемлекеттерінің түрлерін, ұлттық шаруашылықтың даму деңгейі әр түрлі елдердің ерекшеліктерін анықтау зерделеу; дүние жүзінің халықтарын, дүние жүзінің шаруашылық жүйесін, халықаралық байланыстар және халықаралық экономикалық ынтымақтастық туралы оқып-білу барысында оқушылардың білімін одан әрі тереңдету; оқушылардың бейінді-кәсіптік бағдарларын дамыту, болашақ мамандықты саналы түрде таңдауға ықпал жасау.

Карталармен, сызбанұсқалармен, графиктермен, диаграммалармен, кестелермен, ғаламтормен, білім берудің цифрлық ресурстарымен жұмыс істеу кезінде ойлау қабілетінің одан әрі дамуына жағдай жасаумаңызды болып табылады, әрүрлі экономикалық-географиялық әдебиеттен қажетті материалдарды жинақтау және талдау барысында сөйлеу және көптілділік, статистикалық, картографиялық және басқа да мәліметтерді өздігінен өңдеу және түсіндіру дағдыларын меңгерту; жоғары патриоттық сезімді, Қазақстан Республикасының Конституциясын құрметтеуге, белсенді азаматтық, өмірлік ұстанымды тәрбиелеу.

«Даму стратегиясы», «индустриалды-инновациялық реформа», «тұрақты даму», «жасыл экономика», «геосаяси жағдайы» терминдерінің ғылыми-теориялық және практикалық мәнін зерделеу, сонымен қатар олардың аймақтық және жергілікті мәнін түсіну, Қазақстан Республикасы жаһандық геоэкономикалық кеңістікте ұлттық «Мәңгілік Ел» идеясын жүзеге асыру аясында тұрақты дамып келе жатқан ел туралы ғылыми негізделген көзқарасты қалыптастыру және дамыту маңызды болып табылады.

ҚГБ және ЖМБ курстарында оқылатын материалдардың қамтылуы, тереңдігі және нақтылығы жағынан оқу мазмұнының өзіндік ерекшеліктері бар. Жаратылыстану-математикалық бағытындағы 10-сыныпта «Жалпы географиялық заңдылықтар», «Дүниежүзінің жалпы сипаттамасы», «ТМД елдері», 11-сыныпта елтану аясында шет елдер мен аймақтар қарастырылады.

Бағдарламада берілген барлық практикалық іс-әрекеттер тәжірибелік дағдыларды дамытушы және қалыптастырушы болып табылады.

Сыныптар бойынша практикалық жұмыстар бағдарлама тақырыптарына сәйкес құрастырылған және олар түсіндіруге, салыстыруға, талдауға, сипаттауға, есептеуге, байланысын анықтауға, моделдеуге бағытталған. Олар балалардын шығармашылдықты, талдау жасауды талап етеді, дамытушы сипатқа ие. Сонымен қатар практикалық жұмыстардың мазмұны білімді функционалдық сауаттылықты дамытуға, жаңа технологияларды, жаңа әдіс-тәсілдерді қолдануға, ақпараттық-коммуникативтік әрекетті кеңейтуге бағытталған. Міндетті түрде бағаланатын практикалық жұмыстар нөмірмен белгіленген.

Туған өлкенің әлеуметтік-экономикалық дамуы, табиғи кешенінің жағдайы, өлкетану мәселелері неғұрлым жоғары, талдамалық деңгейде оқытылады, Пән аясында сыныптан тыс географиялық, экскурсиялық-экспедициялық жұмыстар ұйымдастыру, қолданбалы курстар өткізу қажет

Бақылау түрлері: бақылау, өздік жұмыстары, тест тапсырмалары, ауызша жауап және сұхбаттасу.

Ағымдық бақылау жұмыстарын жазбаша және ауызша түрде жүзеге асыруға болады. Ағымдық жазбаша бақылау жұмыстарын өздік жұмыс немесе тест тапсырмалары арқылы өткізуге болады.

Тақырыптық бақылау бағдарламаның жекелеген бөлімдері мен тақырыптарының негізгі сұрақтарын таңдау арқылы жазбаша түрде өткізуге болады.

Қорытынды бақылау жұмысын аралас сипаттағы жұмыстар немесе кешенді тестілеу арқылы өткізуге болады.

География пәнін оқыту арнайы жабдықталған және қажетті аспаптармен, құралдармен, географиялық карталармен, атластармен, баспа құралдарымен, аудио және бейне материалдармен, оқытудың техникалық жабдықтарымен қамтамасыз етілген кабинетте жүзеге асырылады.

Мұғалімдерге көмек ретінде «Жаратылыстану» білім беру саласы бойынша қолданбалы курстар мазмұнын жобалау және жүргізу» әдістемелік құралы және «Таңдауы бойынша курстардың мазмұны және ұйымдастырылуы бойынша талдамалы материалдар» талдамалы материалдар әзірленді және олар Ұлттық білім академиясының сайтында (www.nao.kz) орналастырылған.

География пәні бойынша сағат саны:

қоғамдық-гуманитарлық бағыттағы 10-11-сыныптарда – аптасына 1 сағаттан, оқу жылында – 34 сағат;

жаратылыстану-математикалық бағыттағы 10-11-сыныптарда – аптасына 2 сағаттан, оқу жылында – 68 сағат.