Полезное:
Как сделать разговор полезным и приятным
Как сделать объемную звезду своими руками
Как сделать то, что делать не хочется?
Как сделать погремушку
Как сделать так чтобы женщины сами знакомились с вами
Как сделать идею коммерческой
Как сделать хорошую растяжку ног?
Как сделать наш разум здоровым?
Как сделать, чтобы люди обманывали меньше
Вопрос 4. Как сделать так, чтобы вас уважали и ценили?
Как сделать лучше себе и другим людям
Как сделать свидание интересным?
Категории:
АрхитектураАстрономияБиологияГеографияГеологияИнформатикаИскусствоИсторияКулинарияКультураМаркетингМатематикаМедицинаМенеджментОхрана трудаПравоПроизводствоПсихологияРелигияСоциологияСпортТехникаФизикаФилософияХимияЭкологияЭкономикаЭлектроника
|
Йырҙар. РиүәйәттәрФольклор әҫәренең бер төрө булыу яғынан йыр. Көйҙәрҙең характерына ҡарап, башҡорт халыҡ йырҙарының икегә бүленеүе. Оҙон йырҙар һәм ҡыҫҡа йырҙар. Темаһы һәм йөкмәткеһе яғынан йырҙарҙың бер нисә төркөмгә бүленеүе. Тарихи ваҡиғалар, хәрби поход, һуғыш тураһындағы йырҙар һәм риүәйәттәр: «Урал», «Эскадрон», «Йәйләүлек», «Азамат», «Салауат телмәре», «Салауат», «Икенсе әрме» риүәйәте, «Любизар», «Әхмәт Байыҡ», «Ҡаһым түрә». Баструкка йәки һөргөнгә ебәрелгән кешеләр тураһындағы йырҙар һәм риүәйәттәр: «Буранбай» риүәйәте, «Буранбай» йыры, «Бейеш» риүәйәте, «Бейеш» йыры. Түрәләр тураһындағы йырҙар. Власть кешеләренән зарланыу, уларға нәфрәт белдереү йырҙары: «Ҡолой кантон», «Абдулла ахун», «Ҡаһарман кантон», «Тәфтиләү». Ҡатын-ҡыҙ яҙмышы, тәбиғәт тураһындағы йырҙар һәм риүәйәттәр: «Зөлхизә», «Ғилмияза», «Таштуғай» риүәйәте. Башҡорт ҡатын-ҡыҙының хоҡуҡһыҙ хәлен, фажиғәле яҙмышын, иҫке ырыу йолаларын күрһәтеү. Легендала кәүҙәләнгән образдар. Легенданың художество көсө, поэтик үҙенсәлектәре, теле. Әҙәбиәт теорияһы. Риүәйәт һәм легендалар тураһында төшөнсә. Йыр тураһында төшөнсә. Ғ. Хөсәйенов. «Ҡурай». Сеңләүҙәр. Сеңләүҙәрҙең туй йолаһы менән бәйләнгән булыуы, уларҙа элекке башҡорт ҡатын-ҡыҙының ауыр яҙмышы, хоҡуҡһыҙ хәле һәм ризаһыҙлығы сағылышы. Ижтимағи шарттар үҙгәреү менән бергә сеңләү жанрының да бөтөүе. Үткән тормоштоң ҡомартҡыһы булыу яғынан сеңләүҙәрҙең әһәмиәте. «Ерәнсә сәсән» әкиәте. Әкиәттең йөкмәткеһе, Ерәнсә сәсән образы.
Композитор Хөсәйен Әхмәтов. С. Юлаев. «Тыуған илем», «Уралым». Салауат Юлаевтың биографияһы. Салауаттың 1773 — 1775 йылдарҙағы Крәҫтиәндәр һуғышында башҡорт халҡының батыр юлбашсыһы, Пугачевтың яҡын ярҙамсыһы булыуы. Башҡорт халҡы менән рус халҡы араһындағы дуҫлыҡты нығытыуҙа Салауаттың тотҡан урыны. Салауат — шағир-импровизатор. «Тыуған илем», «Уралым» шиғырҙарында Тыуған ил матурлығын данлау, Тыуған илгә мөхәббәт хисенең сағылышы. Әҙәбиәт теорияһы. Импровизация һәм импровизатор тураһында төшөнсә. Поэтик телдәге һүрәтләү сараларын (сағыштырыуҙар, эпитеттарҙы) ҡабатлау. Метафора тураһында төшөнсә. В.Зефиров. «Йәнтүрә» хикәйәһе. Хикәйәнең В. Зефиров тарафынан яҙып алыныуы. 1812 йылғы Ватан һуғышында башҡорт ҡатын-ҡыҙының ҡатнашыуын күрһәтеү. Йәнтүрә, Аҫылбикә образдары. Уларҙың ҡыйыулыҡ, батырлыҡ, һуғышта үҙ-үҙеңде аямау сифаттары. Сәнғәт. «Салауат Юлаев» кинокартинаһы хаҡында әңгәмә; А. Кузнеңовтың «Салауаттан яуап алыу» картинаһы. М. Аҡмулла. «Нәфсе», «Бәхет», «Аттың ниһен маҡтайһың?», «Өлгөр һүҙ», «Яҙ», «Көҙ». Аҡмулланың биографияһы. Шиғырҙарҙа сағылдырылған осор, тәбиғат күренештәре; мораль-этик проблемалар. М. Ғафури. «Үҙем һәм халҡым», «Мин ҡайҙа?», «Гөлдәр баҡсаһында». Яҙыусының ҡыҫҡаса биографияһы. Шиғырҙарҙа хеҙмәткә дан йырлау, хеҙмәт кешеләренең генә маҡтауға лайыҡлы булыуын күрһәтеү. Шиғырҙарҙың тәрбиәүи әһәмиәте. Әҙәбиәт теорияһы. Шиғыр төҙөлөшө тураһындағы төшөнсәне (строфа, ритм, рифма) ҡабатлау, тәрәнәйтеү. Лирик һәм эпик әҫәрҙәр тураһында төшөнсә Ш. Бабич. “Салауат батыр”, “Зәки-Башҡортостан терәге”, “Ҡурайҡайға” шиғырҙары. Шәйехзада Бабичтың биографияһы. «Салауат батыр» шиғырында батырға хас сифаттарҙы данлау, ул ҡалдырған аманатҡа тоғролоҡ идеяһын сағылдырыу. «Ҡурайҡайға» шиғырында ҡурай образы аша башҡорт халҡының тормош-көнкүрешен, данлы тарихын, тәбиғәтен, моң-зарын тасуирлау. Д. Юлтый. «Тимеркәй фәлсәфәһе». Д. Юлтыйҙың ҡыҫҡаса биографияһы. «Тимеркәй фәлсәфәһе» хикәйәһенең йөкмәткеһе. Әҫәрҙә ябай кешенең фажиғәле яҙмышын, эске донъяһын, уй - кисерештәрен сағылдырыу. Тимеркәй образы. Уның донъя тураһындағы уй- тойғоларын, һуғышҡа ҡаршы протесының үҫә барыуын кәүҙәләндереү. Сәми образы. Ауыл байы Ҡотлояр образында кешелекһеҙлек һыҙаттарын күрһәтеү.
|