Жер биосферасы

Жердің пайда болғанына 4,5 миллиард жыл болған. Ал жер бетінде тіршілік бұдан 3-3,5 миллиард жыл бұрын пайда болған. Жердің қалай пайда болғаны туралы бірнеше жорамал бар. Олардың ішіндегі ғылымға кең тараған Кант-Лапластың тұжырымы: жерді басқа планеталар сияқты, күннің айналуы және кішіреюі кезінде оттай жанып тұрған газ күйінде күннен бөлініп шыққан, кейіннен өзінен-өзі суына бастаған шар деп есептеді. Сайып келгенде, жер мәңгі өзгермейтін құбылыс емес. Ол әлем кеңістігіне тараған материяның даму заңдарына байланысты өзгеріп отырады. Биосферада топырақтың пайда болуы-өте ұзаққа созылған табиғи процесс. Ол тау жыныстарының мерзімдерде үгілуінің және мүжілуінің нәтижесінде пайда болған. Биосфераның табиғи күштерінің ішінде температураның, судың, желдің, көшкіндердің, мәңгі мұздар мен қардың әрекеті ерекше. Физикалық және химиялық үгілудің салдарынан неше түрлі биік таулар апатқа ұшырап, қирап, тастар уатылып, құмға айналған. Құм суға шайылып бір жерден екінші жерге жылжып отырған. Су кепкеннен кейін тастардың ұсақ бөлшектері желдің күшімен ауаға көтеріліген. Жауын-шашын мол болса немесе жел қатты соқса, жер бетінде өзгерістер болатыны қазірде де байқалады. Қазақстан жерінің жалпы көлемі 2 721 991 мың гектар. Қазақстан жері алты түрлі аймаққа бөлінеді. Бірінші – далалық аймақ. Онда егін егіледі, мал өсіріледі. Егіннен негізгі алынатын өнім-бидай. Сүт және ет дайындау үшін ірі қара бағылады. Екінші – шөл далалық аймақ. Мұнда егін мен мал шаруашылығы бар. Әсіресе қой өсіру кең дамыған. Үшінші – шөлейт далалық аймақ. Ол әсіресе қой, ірі қара малын өсіруге қолайлы, егіншілік көмекші шаруашылық ретінде болады. Төртінші – таулы, шөл, шөлейт аймақтың негізгі бағыты-қой шаруашылығын қарқынды түрде дамыту болып есептеледі.

Кейбір алқаптарда суармалы егіс егуге болады. Бесінші аймаққа Тянь-Шань тауларының көптеген жері, тау бөктерлері жатады. Мұнда бау-бақша, суармалы дәнді дақылдар егілері. Олар қарқынды түрде дамыған. Сондай-ақ қой, ірі қара шаруашылығы кең өріс алған. Алтыншы аймақ – Алтайдың таулы және тауға жақын жерлерін алып жатыр. Бұл аймақтарда мал өсіріледі, егін, бау-бақша, бал арасы шаруашылығы қарқынды дамыған.