ISBN 966-538-174-1 177 page

ìåííèö³ Ìàð³ÿ Âàëüî òâåðäèòü, ùî ïåðøèé ¿¿ äðóêîâàíèé òâ³ð – îïîâ³-

äàííÿ „Ìàð³÷êà“ – ç’ÿâèâñÿ 1926 ðîêó ó ïåðåìèøëüñüê³é ãàçåò³ „Óê-

ðà¿íñüêèé ãîëîñ“, òîáòî òîä³, êîëè Äà𳿠Ïîëîòíþê áóëî ò³ëüêè 19 ðîê³â.

Äî 1939 ðîêó ²ðèíà ³ëüäå îïóáë³êóâàëà ïîíàä ï’ÿòäåñÿò òâîð³â ìàëî¿

ïðîçè – íîâåë, îïîâ³äàíü, åñê³ç³â, åñå, õóäîæí³õ íàðèñ³â òà ÷îòèðè ïî-

â³ñò³: òðèëîã³þ „Ìåòåëèêè íà øïèëüêàõ“, „Á’º âîñüìà“, „Ïîâíîë³òí³ ä³òè“

³ ïîâ³ñòü „³êíà íàðîçò³æ“, ÿêà çáåðåãëàñÿ ëèøå â æóðíàëüíîìó âàð³ÿíò³.

À ïðèéøëà â ë³òåðàòóðó ïèñüìåííèöÿ â äóæå ñêëàäíó ³ ñóïåðå÷ëèâó åïîõó: çàê³í÷èëàñÿ Ïåðøà ñâ³òîâà â³éíà, ðîçïàëèñÿ Ðîñ³éñüêà ³ Àâñòðî-

Óãîðñüêà ³ìïåð³¿, ïðîãðàëà â³éíó êàéçåð³âñüêà ͳìå÷÷èíà, çàê³í÷èëèñÿ ïî-

ðàçêîþ âèçâîëüí³ çìàãàííÿ óêðà¿íñüêîãî íàðîäó; á³ëüø³ñòü óêðà¿íñüêèõ çåìåëü óâ³éøëè â íîâó ðàäÿíñüêó ³ìïåð³þ, à çàõ³äíîóêðà¿íñüê³ çåìë³ áóëè äîñë³âíî ðîçøìàòîâàí³ ì³æ Ïîëüùåþ, Ðóìóí³ºþ, ×åõîñëîâà÷÷èíîþ, çãî-

äîì ³ Óãîðùèíîþ. ßê ñâîãî ÷àñó â ïîøìàòîâàí³é òðåò³ì ïîä³ëîì Ïîëü-

ù³, ìèñòö³ òà ïèñüìåííèêè, ùîá ï³äíÿòè äóõ ñâîãî íàðîäó, çâåðòàëèñÿ äî ñëàâåòíèõ ñòîð³íîê ìèíóëîãî ³ íàãàäóâàëè ïîëÿêàì, êîëè ò³ ïåðåìàãàëè ñâî¿õ ïîíåâîëþâà÷³â, – êîëè ï³ä ¥ðþíâàëüäîì â 1410 ðîö³ ðîçáèëè í³ì-

ö³â-õðåñòîíîñö³â, íàãàäóâàëè, êîëè ðîñ³éñüê³ êóïö³ ñòîÿëè íà êîë³íàõ, âðó-

÷àþ÷è Ñòåôàíîâ³ Áàòîð³ºâ³ êëþ÷³ â³ä Ïñêîâà, à ïàí Âîëîäèéîâñüêèé óñï³øíî ôåõòóâàâ ïðîòè íàéêðàùèõ ôåõòóâàëüíèê³â Áîãäàíà Õìåëüíèöü-

êîãî…

Àí³òðîõè íå ðàõóþ÷èñü ³ç ñâ³òîâîþ ãðîìàäñüê³ñòþ, êîðîë³âñüêà Ðó-

ìóí³ÿ íà óêðà¿íñüêèõ çåìëÿõ ïî÷èíຠïðîâîäèòè ïðàêòèêó øîâ³í³ñòè÷íîãî åòíîöèäó, ë³í´âîöèäó ³ ðóìóí³çàö³¿ ï³âí³÷íî¿ Áàñàðà᳿ òà Áóêîâèíè, äå ïðîæèâàëè òîä³ ïèñüìåííèöÿ ç áàòüêàìè. Òóò, íà Áóêîâèí³, „ìàë³é áàòüê³âùèí³“ ²ðèíè ³ëüäå, ìàéáóòíÿ ïèñüìåííèöÿ îòðèìóº ïàòð³îòè÷íå

âèõîâàííÿ â ðîäèí³ áàòüê³â, äå øëÿõåòí³ñòü, ïàòð³îòèçì ³ ïîðÿäí³ñòü ââàæàëèñÿ íàéá³ëüøèìè ãðîìàäÿíñüêèìè ÷åñíîòàìè ³ äå ¿¿ áàòüêè – íà-

ðîäí³ â÷èòåë³ Äìèòðî Ìàêîãîí òà éîãî äðóæèíà Àäîëüô³íà áóëè æèâèì ïðèêëàäîì ïàòð³îòèçìó ³ ãðîìàäÿíñüêî¿ ìóæíîñòè. Ïîñò³éí³ êîíôë³êòè ç ì³í³ñòåðñòâîì îñâ³òè êîðîë³âñüêî¿ Ðóìóí³¿ òà ïåðñïåêòèâà çàëèøèòèñÿ

áåç ðîáîòè çìóøóþòü Ä. Ìàêîãîíà ç ðîäèíîþ íà ïî÷àòêó 20-õ ðîê³â íåëå´àëüíî ïåðåéòè ïîëüñüêî-ðóìóíñüêèé êîðäîí ³ îñ³ñòè â „Ïîëüù³“, â ì³ñò³ Ñòàí³ñëàâîâ³, äå Äàð³ÿ Ìàêîãîí ï³øëà ïðàöþâàòè â ïðèâàòíó óêðà¿íñüêó ã³ìíàç³þ ³ äå ÷åðåç ñâî¿õ áðàò³â Îðåñòà é Áîðèñà ïîçíàéîìè-

ëàñÿ ç³ ñâî¿ì ìàéáóòí³ì ÷îëîâ³êîì ªâãåíîì Ïîëîòíþêîì.

ßê íåîäíîðàçîâî ïîâòîðþâàëà ñàìà ïèñüìåííèöÿ, ðîçãóë ïîë³òèêè åòíîöèäó ïðîòè óêðà¿íñüêîãî íàñåëåííÿ Áóêîâèíè, ðîçâ’ÿçàíîãî óðÿäîì êîðîë³âñüêî¿ Ðóìóí³¿, ïðèâ’ÿçàí³ñòü òà ëþáîâ ïèñüìåííèö³ äî ñâ ìàëî¿

áàòüê³âùèíè, äî ëþäåé, ÿê³ ¿¿ îòî÷óâàëè, äî ìîâè ³ çâè÷à¿â ñâîãî íàðîäó çàðîäèëèñÿ â íå¿ ùå â ðàíí³ ðîêè ³ äîâãî áóëè ÷è íå îñíîâíèì ³ìïóëü-

ñîì ¿¿ òâîð÷îñòè, æèâëÿ÷è ³äåÿìè ëþäÿíîñòè òà ïàòð³îòèçìó. Óñâ³äîìëåí-

íÿ ñâ ïðèíàëåæíîñòè ïî ë³í³¿ áàòüêà äî äàâíüîãî øëÿõåòñüêîãî ðîäó, ÿêèé â³äçíà÷èâñÿ ùå ï³ä ÷àñ Õîòèíñüêî¿ â³éíè 1621 ðîêó, àòìîñôåðà ëþ-

áîâè òà ïîðÿäíîñòè â ðîäèí³, âåëèêà ³ çì³ñòîâíà äîìàøíÿ ïî÷àòêîâà îñâ³-

òà, çíàéîìñòâî ç øåäåâðàìè ñâ³òîâî¿ ë³òåðàòóðè, ÿê³ ²ðèíà ³ëüäå â³ëüíî

÷èòàëà â îðè´³íàë³, à òàêîæ êëàñè÷íå „ðèìñüêå“ âèõîâàííÿ â ã³ìíà糿 äàëè ïèñüìåííèö³ òîé ñòðèæåíü íåãíó÷êîñòè â õàðàêòåð³, ÿêèé ìàëè ³ ¿¿ áàòü-

êè, – âîíà ñòàëà îñîáèñò³ñòþ, ç ÿêîþ êîæíà âëàäà ìóñèëà ðàõóâàòèñÿ.

ßê ïîêàçàëà ïðàêòèêà, ïàíñüêà Ïîëüùà â ñâî¿é ïîë³òèö³ åòíîöèäó òà ë³í´âîöèäó íå äàëåêî âòåêëà â³ä êîðîë³âñüêî¿ Ðóìóí³¿, õî÷ ³ ïðîâîäèëà öþ ïîë³òèêó íå òàê ãðóáî ³ âóëü´àðíî. Ìàéáóòíÿ ïèñüìåííèöÿ òà ¿¿ ìàéáóòí³é

÷îëîâ³ê ªâãåí-Âîëîäèìèð Ïîëîòíþê áåç ïåðåøêîä âñòóïèëè äî Ëüâ³â-

ñüêîãî óí³âåðñèòåòó ³ìåíè ßíà Êàçèìèðà ³, â³äïîâ³äíî, äî Ëüâ³âñüêîãî ïîë³òåõí³÷íîãî ³íñòèòóòó, ÿêèé ª. Ïîëîòíþê çàê³í÷èâ, îòðèìàâøè äèïëîì ç â³äçíàêîþ. Äà𳿠Ìàêîãîí íå âäàëîñÿ çàê³í÷èòè ïîâíèé êóðñ óí³âåðñè-

òåòó: âîíà áóëà çâ³ëüíåíà çà ï³äîçðîþ â ïðèíàëåæíîñòè äî Óêðà¿íñüêî¿

â³éñüêîâî¿ îðãàí³çàö³¿ (ÓÂÎ).

Äàð³ÿ Ìàêîãîí ïî÷àëà ïèñàòè ³ ïîñèëàòè ñâî¿ äîïèñè äî ð³çíèõ ÷àñî-

ïèñ³â, ïðî öå í³êîìó íå ãîâîðÿ÷è. Îñòàíí³é ð³ê íàâ÷àííÿ ¿¿ íàðå÷åíîãî ª.-Â. Ïîëîòíþêà ïðèïàäຠíà 1931/1932 íàâ÷àëüíèé ð³ê. Äàë³ – äèï-

ëîìíà ðîáîòà, ìàòåð³ÿë äî ÿêî¿ ìàéáóòí³é ÷îëîâ³ê ïèñüìåííèö³ çáèðàº

â ñåë³ Ìèëÿòè÷³. Ñêëàâøè çàãàëüíèé ³ñïèò íà „â³äì³ííî“, 9 ëþòîãî 1934 ð. â³í îòðèìóº êâàë³ô³êàö³þ ë³ñîâîãî ³íæåíåðà, à 10 ëèñòîïàäà òîãî æ ðîêó – ì³æíàðîäíèé äèïëîì ë³ñîâîãî ³íæåíåðà, ÿêèé áåç íîñòðèô³êàö³¿

äàâàâ ïðàâî íà ðîáîòó â áóäü-ÿê³é ºâðîïåéñüê³é êðà¿í³.

Çàïîâíþþ÷è äàí³ äëÿ îäåðæàííÿ äèïëîìó, ªâãåí-Âîëîäèìèð Ïîëîò-

íþê ó ãðàô³ ïðî ñ³ìåéíå ñòàíîâèùå íàïèñàâ „îäðóæåíèé“. Âèéøîâøè çà-

ì³æ, Äàð³ÿ Ïîëîòíþê ðàçîì ç ÷îëîâ³êîì ¿äóòü äî Êîëîìè¿, äå ìàéáóòíÿ

ïèñüìåííèöÿ ïðàöþº â ÷àñîïèñ³ „Ƴíî÷à äîëÿ“.

Ó 1935 ðîö³ Äàð³ÿ Ïîëîòíþê ï³ä ³ì’ÿì ²ðèíè ³ëüäå (í³ìåöüêå „â³ëü-

äå“ îçíà÷ຠ„â³ëüíà, äèêà, íåñêîðåíà“, à ³ì’ÿ ²ðèíà – ïîõ³äíå â³ä Äàðè-

íè) òð³óìôàëüíî âõîäèòü â óêðà¿íñüêó ë³òåðàòóðó, îïóáë³êóâàâøè ñâîþ ïîâ³ñòü „Ìåòåëèêè íà øïèëüêàõ“, ùî äðóêóâàëàñü ó ëüâ³âñüêîìó ÷àñîïèñ³