ISBN 966-538-174-1 141 page

íîþ ïîñì³øå÷êîþ ïðèãëÿäàºòüñÿ ö³é ïðàö³ ³ ðîáèòü ñâîþ óâàãó ùî-

äî ëåùàòàðñüêîãî ñïîðòó:

– ßêáè ÿ ìàëà òàêèé ëåùàòàðñüêèé „Anzug“**, ÿê ÿ áà÷èëà íà âèñòàâ³ ó Êóðöà, òî ÿ òåæ ïðîáóâàëà á â÷èòèñÿ ¿çäèòè… Àëå ÿ êî-

ëèñü ùå ñïðàâëþ ñîá³ ëåùàòà. Ãàäàºòå, ìîæå, í³? Àõ… гçäâî â ãîðàõ… öå òåïåð ùîñü íàéìîäåðí³øå…

˳äà ìຠðàö³þ: äëÿ ïîëîâèíè æ³íîê, ùî çàéìàþòüñÿ öèì ñïîð-

òîì, ëåùàòà âòðàòèëè á ñâîþ ïðèìàíó, ÿêáè äî íèõ íå ìîæíà áóëî âçÿòè îäÿãó â³ä ñàìîãî Êóðöà ç-çà âèñòàâè.

Àëå ñí³ã ùîéíî íàäë³ò຅

 êóòêó ï³âìåòðîâîãî ãîðîäöÿ, ì³æ ðèíâîþ ³ îãîðîæåþ, äîæè-

âຠñâî¿õ îñòàíí³õ äí³â âåñåëà, ÷åðâîíî-á³ëà äàë³ÿ. Îëÿ, ÿêà ðîçó-

쳺òüñÿ íà òîâàðîçíàâñòâ³, ñêàçàëà êîëèñü, ùî öåé „àðòèêóë æîð-

æèíè“ íàçèâàºòüñÿ „Ballet girls“***. Íà ´åðëç â ÷åðâîíî-á³ëèõ, ãóñòî ðèøêîâàíèõ ñï³äíè÷êàõ ë³íèâî íàë³òຠñí³ã.

Îò ³ çèìà âæå…

 ö³ë³é Ðóìóí³¿ ñüîãîäí³ äåðæàâíå ñâÿòî. Íóäíèé äåíü, ÿêèé íå

ìຠâ ñîá³ í³ ñâÿòêîâîãî íàñòðîþ, í³ îõîòè äî ïðàö³.

* â ìàéáóòíüîìó (ëàò.).

** êîñòþì (÷îëîâ³÷èé); óáðàííÿ (í³ì.).

*** „ijâî÷èé òàíåöü“ (àíãë.).

Äàðêà ñèäèòü êîëî â³êíà ç ÷îðíèì, ÷åðåâàòèì êîòîì íà êîë³íàõ ³ çíàéîìèòüñÿ ç ô³íàíñàìè Ôðàíö³¿ çà Ëþäîâèêà XVI. ʳíåöü ñåìåñòðó íàñòóïຠíà ï’ÿòè. Ïîïðè çâ³òè ì³ëüÿðäîâèõ áîðã³â (â ñà-

ìèõ 1787-9 ðîêàõ äåðæàâí³ áîðãè çðîñëè íà 274 ì³ëüÿðäè!), º òàì, ñüîãîäí³, ç ïåðñïåêòèâè ÷àñó, íàâ³òü âåñåë³ ðå÷³.

…äåðæàâíèé ñêàðá, ãðóçíó÷è ó ùîðàç òî íîâ³ áîðãè, õàïàâñÿ

ð³çíèõ ñïîñîá³â, ùîá âèòèñêàòè íîâ³ ïîäàòêè â³ä çóáîæ³ëîãî íàñå-

ëåííÿ. Ì[³æ] ³í[øèì], âèäàíî ðîçïîðÿäîê, ÿêèé íàêëàäàâ íà áàòü-

ê³â ðîäèíè îáîâ’ÿçîê ïðèìóñîâîãî çàêóïó óðÿäîì âèçíà÷åíî¿ ê³ëü-

êîñòè ñîëè.

Äèâîãëÿä áóâ ó ò³ì, ùî òà ê³ëüê³ñòü äàëåêî ïåðåõîäèëà ä³éñí³

ïîòðåáè ðîäèíè, à ðåøòó ñîëè, ùî çàëèøàëàñü â³ä ïîïåðåäí³õ çà-

êóï³â, ï³ä çàãðîçîþ àäì³í³ñòðàö³éíî¿ êàðè íå â³ëüíî áóëî í³ ïðîäà-

òè, í³ óæèòè äëÿ âëàñíèõ ö³ëåé.

…òîìó, ùî ãðàíèö³ ïîäàòêîâèõ îêðóã íå áóëè òî÷íî âèçíà÷åí³,

÷àñòî áóâàëî òàêå, ùî â îäí³é ÷àñòèí³ îêðóãè çáèðàëè ïîäàòêè íà îñíîâ³ îäíèõ ðîçïîðÿäê³â, à â äðóã³é, òî¿ ñàìî¿ îêðóãè, ñòÿãàëè ïî-

äàòêè íà çîâñ³ì ³íøèõ çàñàäàõ.

Òîä³ ôðàíöóçüê³ ñåëÿíè ó ñâî¿é ðîçïà÷ëèâ³é áîðîòüá³ ³ç „ïðà-

âîì“ âïàëè íà õèòðó âèãàäêó: âîíè ïîì³ùóâàëè ñâî¿ êîìîðè ÷è ïèâ-

íèö³ ïî òîé á³ê ãðàíè÷íî¿ ð³êè, äîðîãè, íà òåðåí³, äå ¿õ íå äîñÿãà-

ëè ïîäàòêîâ³ ïðèïèñè ÷àñòèíè ¿õ îêðóãè. Òàê âèãëÿäàëà ñïðàâà äåð-

æàâíèõ ô³íàíñ³â Ôðàíö³¿ ïðè ê³íö³ XVIII ñòîë³òòÿ.

À â÷èòåë³ ïî ã³ìíàç³ÿõ ïèòàþòü ï³äðîñòê³â: ÿê³ ïðè÷èíè ôðàí-

öóçüêî¿ ðåâîëþö³¿?

– Ëþäè ÷àñîì òàê³ ñì³øí³, – ñêàçàëà á Ìóõà. Âîíà ñàìå „âïà-

äຓ äî ê³ìíàòè, ïðèñë³ïóâàòà â³ä ñë³ç ³ ñì³õó.

– Éîé… òðèìàéòå ìåíå, áî òð³ñíó… éîé…

г÷ â òîìó, ùî âîíà íà ñõîäàõ ïî÷àëà ùå ðàç ïðèãàäóâàòè ñîá³

ñâîþ ïðèãîäó, ùîá êðàùå ¿¿ ä³â÷àòàì ðîçêàçàòè, àëå âæå íå äîíåñ-

ëà ñâîãî íàì³ðó íà ïåðøèé ïîâåðõ. Ìóõà ìóñèòü ïåðå÷åêàòè, çàêè çàñïîêîÿòüñÿ ¿¿ íåðâè.

– Éîé… íå ìîæó… ãàäàëà-ì, ùî òð³ñíó ç³ ñì³õó…

Íàðåøò³. „Ïðèìêí³òü äâåð³ â³ä ïàíèíîãî ïîêîþ ³ ñëóõàéòå“.

Ñëóõàéòå: ïðèïàäêîì âîíà çóñòð³ëàñü ç ̳ö³ Êîëÿñêîþ. Ïõ³! Äà-

ìà… ×îëîâ³ê – âèùèé â³éñüêîâèé – òðåáà ùîñü á³ëüøå êàçàòè?

Ãîâîðèëè ì³æ ñîáîþ ïî-í³ìåöüêè.  ̳ö³ íå áóëî â³äâàãè ð³øèòèñü 379

í³ íà óêðà¿íñüêó, í³ íà ðóìóíñüêó ìîâó. Õàé áóäå íåéòðàëüíà –

í³ìåöüêà. Íåõàé òîá³. Ñëîâî ïî ñëîâ³, à ̳ö³ ïèòàº: ÷è ïðàâäà, ùî âîíà, Ìóõà, íà òå ç³éøëà, ùî ïðàöþº ÿê ñóá’ºêòêà? Òàê, öå

ïðàâäà. Öå ìóñèòü áóòè äóæå ñîðîìíî? – ïèòàºòüñÿ ç³ ñï³â÷óòòÿì, ìîæå, íàâ³òü ùèðèì (õòî òàì ìîæå çíàòè?) ̳ö³. Ùå á ïàê! –

ðîáèòü çîâñ³ì ñóìíå ëèöå Ìóõà. Äîâîäèòüñÿ íå ðàç òàê³ ñèòóàö³¿

ïåðåõîäèòè, ùî êðàùå íå çãàäóâàòè ïðî íèõ. Àëå ÿê³? – ïèòàº

̳ö³, ùå íåïåâíà ó ñâî¿õ çäîãàäàõ. Ìóõà íàâìèñíå, ÿêáè íàáðàëà âîäè â ðîò. Íó, ãîëà Ìóõà! ßê³ æ ò³ „ñèòóàö³¿“? Òîä³ Ìóõà ïóñ-

êຠïåðøîãî ïðîáíîãî áàëüîí÷èêà: âèñòàíå òîá³ ñêàçàòè, ùî Øì³ä – âäîâåöü. Ùî? Ïàí³ îô³öåðøà áåðå â á³ëèé äåíü ñóá’ºêòêó ïîï³ä ðóêó – ³ ùî äàë³? Ìóõà ìîâ÷èòü òàºìíî. ͳáè çàêëÿòà. Ïàí³

Ñàäîâÿíó òÿãíå ñóá’ºêòêó äî ïàðêó, äå íåìà ëþäåé, ³ ùî äàë³?

Ìóõà äîâãî âèêðó÷óºòüñÿ â³ä â³äïîâ³ä³, à âðåøò³ âèïàëþº: ñòàðèé çðîáèâ ¿é „ïðîïîçèö³þ“. Àõ! – í³áèòî îáóðþºòüñÿ ïàí³ Ñàäîâÿíó.

Íó, à ùî äàë³? Ìóõà âèäóìóº íàõàáíó ñöåíó, íà ÿêó ò³ëüêè ìîæå

ñïðîìîãòèñÿ ¿¿ ôàíòàç³ÿ. Ïàí³ Ñàäîâÿíó ôîñôîðèçóº ö³ëà ç ö³êàâî-

ñòè. Íó, à ïîäðîáèö³? Òóò âæå Ìóõà çîâñ³ì „ïàñ“. Ùî ðîáèòè?

„Íå ìຠ÷àñó“ – öå íàéêðàùèé âèõ³ä ç ñèòóàö³¿. Òîä³ ïàí³ Ñàäî-

âÿíó ðîáèòü ïðîïîçèö³þ Ìóñ³: õàé Ìóõà çàñêî÷èòü äî íå¿ êîòðî¿ñü ï’ÿòíèö³ ïî îñüì³é âå÷îðîì. ¯¿ ÷îëîâ³ê çàâñ³äè â ò³é ïîð³ â êëóá³.

Ïàí³ îô³öåðøà ö³êàâà „ïðîäîâæåííÿ“ òî¿ ³ñòîð³¿.

Àëå ÷èì áëèæ÷å äî ê³íöÿ ³ñòîð³¿, òèì Ìóñ³ ìåíøå âåñåëî.

Âðåøò³ Ìóõà ïåðåñòຠñì³ÿòèñü. Óðèâຠíàãëî ³ çîâñ³ì çàìîâêàº.

Áðîâè çâîäÿòüñÿ âèñîêî ïîíàä î÷³. Î÷³ íà ñìåðòü çàäóìàíî äèâ-

ëÿòüñÿ â îäíó òî÷êó. Íàðàç ò³, íàïðàâäó, ÷óäîâ³ î÷³ íàìàãàþòüñÿ

çáåðåãòè ð³âíîâàãó. Âðåøò³ íå âèäåðæóþòü íàïîðó ñë³ç. Ìóõà çà-

êðèâຠëèöå ðóêàìè ³ ç íåâåñåëèì ñì³õîì âèá³ãຠíà áàëêîí.

– Òà Ìóõà ñàìà ñîá³ âèííà, – õî÷å ÿêîñü îôîðìèòè ñèòóàö³þ ˳äà, – ñàìà âèäóìóº ð³çí³ ³ñòî𳿠ïðî ñåáå, à ïîò³ì…

– Òóò íå éäå ïðî ñàìó ³ñòîð³þ, – áóðêíóëà Îëÿ Êåíòíåð, –

à éäå ïðî òå, ùî òàêà ̳ö³, òàêèé „öâàºðóñ“ ó ã³ìíà糿, òàêèé ðå-

íå´àò, óâàæàº, ùî ¿é ìîæíà çàáàâèòèñü êîøòîì ñâ íåäàâíüî¿