ISBN 966-538-174-1 79 page

ìà. Äèâèëàñü, ÿê ³ ðàí³øå, ðóìóíîâ³ íà êðàâàòêó.

– Äîê³ð òàêèé – äóæå íåìèëèé äëÿ ïðîôåñîðà… Îñîáëèâî, êîëè öåé ïðîôåñîð ìຠò³ëüêè ð³ê ïðàêòèêè çà ñîáîþ… Àëå âè íå

á³éòåñÿ, ùî ÿ áóäó ìñòèòèñü íà âàñ çà öå. ̳æ ðóìóíàìè º é øëÿ-

õåòí³, äîìí³øîðà Îð³õîâñüêà!.. Íà ñüîãîäí³ áóâ çàâäàíèé â³ðø

„̳îð³öà“. ß çíàþ, ùî âè â쳺òå éîãî áåçäîãàííî íàïàì’ÿòü, äîìí³øîðà Îð³õîâñüêà, àëå çíàþ é òå, ³ âè öå çíàºòå, ùî âè â쳺òå

äåêëàìóâàòè. À â³ä ó÷åíèö³ ç ÷åòâåðòî¿ ã³ìíàç³éíî¿ âèìàãàºòüñÿ âæå

é äåêëàìàö³¿. Òàê, äîìí³øîðà Îð³õîâñüêà, êîëè á ÿ õîò³â, òî ÿ ì³ã áè âàì äàòè „ïîãàíî“ ç ñàìî¿ äåêëàìàö³¿. Î÷åâèäíî, ÿ öüîãî íå

çðîáëþ. Íå çðîáëþ òîìó, ùîá äîêàçàòè äîìí³øîð³, ùî ðóìóíè çîâñ³ì íå òàê³ ëèõ³ ëþäè, ÿê âîíà ñîá³ äóìàº. Îö³ºþ âàøîþ â³ä-

ïîâ³ääþ, êîëè á ÿ õîò³â, ì³ã áè ÿ ïîïñóâàòè âàì âàøå òðàäèö³éíå

„äóæå äîáðå“. Òîìó âè ñêàæåòå íàì ò³ëüêè äåùî ïðî ð³ä ïîå糿, äî ÿêîãî íàëåæèòü öåé â³ðø, ³ ê³ëüêà ñë³â – ïðî éîãî áóäîâó. Êîëè ïðèãàäàºòå ñîá³, òî ñêàæåòå ùå íàì ³ òå, äå ìè çíàõîäèìî â ðó-

ìóíñüê³é ë³òåðàòóð³ éîãî íàñë³äóâàííÿ.

Íà îêî – ïèòàííÿ ïðîñòå ³ ëåãêå. Ó÷èòåëü, ùî ìຠíàãîäó ïî-

ìñòèòèñü íà ó÷åíèö³ çà ÿêóñü òàì óðàçó, íåñïîä³âàíî âèÿâëÿºòüñÿ

øëÿõåòíèì ³, ÿê ó êàçö³ äëÿ ðîçóìíèõ ä³òåé, çà çëî ïëàòèòü äîá-

ðîì. Âñå öå áóëî á òàêå çâè÷àéíå, êîëè á òà ó÷åíèöÿ âì³ëà áîäàé ãîâîðèòè ñâîá³äíî ïî-ðóìóíñüêè. Ò³ëüêè ò³, ùî ¿õ ïðèìóøóâàíî â÷èòèñü ÷óæîþ ìîâîþ, çíàþòü, íàñê³ëüêè ëåãøå âèâ÷èòè ö³ëó ñòî-

ð³íêó íàïàì’ÿòü, í³æ ñêàçàòè „âëàñíèìè ñëîâàìè“ äâà ðå÷åííÿ. Öèõ ê³ëüêà ôðàç, çàâ÷åíèõ ³ ïðèñâîºíèõ, ùî íèìè çâåðòàëèñÿ ó÷åíèö³

÷åòâåðòî¿ êëàñè äî â÷èòåë³â-ðóìóí³â, ó òàê³é â³äïîâ³ä³ íå ìîæíà âèêîðèñòàòè. Íàâ³òü, êîëè á Îð³õîâñüêà ïðèãàäóâàëà ñîá³ ùî-íå-

áóäü ç òîãî, ùî ïèòຠ¿¿ ̳ãàëàêå (â ö³é õâèëèí³ ïðèñÿãíóëà á íà æèòòÿ áàòüêà òà ìàòåð³, ùî ïðî òàêå âîíà íå ÷óëà ç éîãî óñò!), òî âñå îäíî ä³ñòàëà á „ïîãàíî“ ç ãðàìàòèêè. Ñÿê ÷è òàê, ïðèñóä íà íå¿ âæå ï³äïèñàíèé. Çà ñåêóíäó áóäå âèêîíàíèé. Âñå æ ¿¿ äóìêà øóêຠÿêîãîñü âèõîäó. ¯¿ ìîçîê ïðàöþº. ×óòè â ïîâ³òð³, ùî â³í íå

ñàì îäèí. Ï’ÿòíàäöÿòü ³ñòîò íàïðóæóþòü ñâîþ âîëþ ³ ïàì’ÿòü, ùîá õî÷ „äëÿ ñåáå“ ïðèãàäàòè ñîá³ ùîñü ç òèõ ð³÷åé: êîëè öå áóëî, ÿê?

Âðåøò³ Îð³õîâñüêà ç âèçâîëåííÿì òðå ðóêîþ ïî ëîá³. ª.

– Ïàí ïðîôåñîð íå çãàäóâàâ ïðî öå.

Êëàñà â³ääèõàº. Ðîçâ’ÿçêà òàêà ïðîñòà, àëå íà íå¿ ìîæå äîçâî-

ëèòè ñîá³ ò³ëüêè íàéêðàùà ó÷åíèöÿ â êëàñ³.

̳ãàëàêå ñïèðàºòüñÿ ë³êòåì îá ñò³ë òàê, ùî éîãî îáëè÷÷ÿ íàáè-

ðຠñîëîäêó, ñê³ñíó ïîçèö³þ:

– ×è âè ñïðàâä³ íå ïðèãàäóºòå ñîá³, ÷è ðàõóºòå íà ìîþ êîðîò-

êó ïàì’ÿòü?

Îð³õîâñüêà âæå â ïåðø³é ïîëîâèí³ ðå÷åííÿ ñõîïëþº äóìêó ³ ÷åðâîí³º âñÿ òàê, ÿêáè âíóòð³ ¿¿ â³ä÷èíèëèñÿ æèëè ³ çàëèëè ¿¿ ãà-

ðÿ÷îþ êðîâþ:

– ß í³êîëè íå ïðîáóâàëà ðÿòóâàòèñü íåïðàâäîþ…

², íå ÷åêàþ÷è äàëüøèõ çàïèòàíü, ñ³äàº. Êîëè á âîíà öåé ðóõ âèêîíàëà ñêîðî, òðîõè çàñêîðî, òî öå âèãëÿäàëî á íà âèçîâ ó÷èòå-

ëåâ³. ³äîìî æ, ùî ó÷åíèö³ íå â³ëüíî òàê äîâãî ñ³ñòè, ÿê äîâãî â÷è-

òåëü ïèòຠ¿¿, àáî ò³ëüêè çàäóìóºòüñÿ, ÷è êèíóòè ó÷åíèö³ ùå ÿêåñü ïèòàííÿ. Àëå Îð³õîâñüêà ñ³äຠñïîê³éíî. Ìîæíà ñêàçàòè, ÷åìíî, áåç îáðàçè äëÿ â÷èòåëÿ ³ ñàìîïðèíèæåííÿ. ² ëèöå â íå¿ ñïîê³éíå, áåçâèðàçíå. Ìîæå, ò³ëüêè íà îäèí òîí ðîæåâ³øå, ÿê çâè÷àéíî.

̳ãàëàêå ÿêîñü íåðâîâî ðîçãëÿäàºòüñÿ ïî êëàñ³: „×è ä³éñíî âñ³õ òàê ïîêèíóëà ïàì’ÿòü?“ Ùå òðîõè ³ â³í ñàì ïîïàäå â ñóìí³â: ãîâî-

ðèâ â³í ïðî ùîñü òàêå ÷è ò³ëüêè ìàâ íàì³ð?

– ͳõòî íå ïðèãàäóº ñîá³? – ùå ðàç ïèòàºòüñÿ êëàñè.

Êëàñà äèâèòüñÿ íà íüîãî òóïèì ïîãëÿäîì. Ï’ÿòíàäöÿòü ìîçêî-

âèõ àïàðàò³â çàñòðàéêóâàëè, à áåç íèõ ïàì’ÿòü áåçñèëà. Êîëè Îð³-

õîâñüêà, ñàìà Îð³õîâñüêà, íå ïðèãàäóº ñîá³, òî… öüîãî äîñèòü, ùîá âèìîâèòè ó ñåáå, ùî ïðî ùîñü òàêå í³êîëè ³íø³ íå ÷óëè.

– Äîìí³øîðà ϳäã³ðñüêà, âè òåæ íå ïðèãàäóºòå ñîá³, ùî ÿ ãî-

âîðèâ ïðî áóäîâó â³ðøà „Ì³îð³öà?“

Ö³ëà êëàñà ïîâåðòຠî÷³ íà Îðèñüêó. Öÿ âñòຠáë³äà, ç íàï³â-

â³ä÷èíåíèìè óñòàìè, íåïðèòîìíà ç ïåðåëÿêó. Áåççâó÷íî ðîáèòü ê³ëüêà ïîðóõ³â ãóáàìè, íà÷å ëîâèòü ïîâ³òðÿ, ³ íå ñ³äàº, à ñõîâçó-

ºòüñÿ ïî ïîá³÷íèö³ íà ëàâêó.

– Ïîäèâ³òüñÿ ó ñâ³é ðóìóíñüêèé çîøèò, – çàâçÿâñÿ ̳ãàëàêå.

Îðèñüêà áåðå ñëóõíÿíî çîøèò, àëå ïàëüö³ òàê òðåìòÿòü ó íå¿, ùî âîíà ìóñèòü ö³ëîþ äîëîíåþ ïîâåðòàòè êàðòêó çà êàðòêîþ. ̳ãà-

ëàêå ïðèñ³äàºòüñÿ äî Îðèñüêè (ïîïë³÷ ç ó÷åíèöåþ!) ³ ñàì ñë³äêóº

çà êîæíîþ êàðòêîþ. Òàê íàéêðàùå, áî Îðèñüêà, íàïåâíî, íå

â³äð³çíÿº áóêâ. Ðàïòîì çàòðèìóº Îðèñü÷èíó ðóêó, êîëè òà õî÷å

ñÿãíóòè ïî íîâó êàðòêó. ×åêàéòå: 2-ãî æîâòíÿ ö. ð. ïðîôåñîð ̳ãà-

ëàêå ïîÿñíþâàâ ôîðìàëüíó ñòîð³íêó â³ðøà ï. ç. „̳îð³öà“ ó÷åíè-

öÿì ç ÷åòâåðòî¿ êëàñè. Êëàäå ñâîþ âèïåùåíó ðóêó íà Îðèñü÷èí çîøèò:

– ×è é òåïåð íå ïðèãàäóºòå ñîá³ í³÷îãî, äîìí³øîðà Îð³-

õîâñüêà?

Îð³õîâñüêà âñòຠ³ ðàïòîì ñ³äàº:

– ͳ.

Çàòå êëàñó ïðîíèçóº ÿêèéñü ïðîì³í÷èê. ²äå øåï³ò â³ä ëàâêè äî ëàâêè: „Ñòðèâàéòå, ò³ëüêè ñòðèâàéòå, ÷è íå áóëî öå òîä³, ïåðåä ðó-

õàíêîþ? Àãà, ÷è íå ãîâîðèâ òîä³ Ì³ãàëàêå ùîñü ïðî ÿê³ñü íàðîäí³

ðèìè? Àõ! Ìîæëèâî. ßê æå æ, äóæå ìîæëèâî! Ò³ëüêè öå áóëî îò òàê, ìèìîõîäîì. Íàâ³òü íå êàçàâ çàïèñóâàòè ñâî¿õ ñë³â. Òà ùî òàì! Ïîëîâèíà ó÷åíèöü áóëà âæå â ã³ìíàç³éí³é àóë³. À íà ÷åðãîâî-

ìó óðîö³ â³í íå çãàäóâàâ íàâ³òü ïðî òå. Öå âæå íàéêðàùèé äîêàç, ÿê ìàëî âàãè ïðèêëàäàâ â³í äî öèõ ñâî¿õ ê³ëüêîõ çàââàã ïðî

„̳îð³öó“. Àæ ðàïòîì ñüîãîäí³, êîëè éøëî ïðî Îð³õîâñüêó… Íå-