Сыпăнуллă хутлă предложени

Сыпăнуллă хутлă предложенисен пайĕсем (хутсăр предложенисем) пĕр-пĕрне пăхăнмаççĕ, çавăнпа та вĕсем хăйсен тытăмне çаплипех сыхласа хăвараççĕ.

Сыпăнуллă хутлă предложенисенчи хутсăр предложенисене пĕр-пĕринпе сыпăнуллă союзсемпе интонаци çыхăнтараççĕ.

Хутсăр предложенисене çакăн пек союзсем çыхăнтараççĕ:

1. Сыпăнтаракан союзсем:

- вырăс чĕлхинче: и, да, ни-ни, тоже, также;

- чăваш чĕлхинче: та(те), тата, çавăн пекех.

Тĕслĕхсем: Дождь капал, ветер выл уныло, и с ним вдали во тьме ночной перекликался часовой (А.Пушкин). – Çумăр ÿккеленĕ. Çил салхуллăн уланă, тата унпа пĕр вăхăтра инçетре çĕрлехи тĕттĕмре часовойсем пĕр-пĕрне кăшкăр-кăшкăра чĕннĕ.

Гремят тарелки и приборы, да рюмок раздается звон (А.Пушкин). – Турилккесемпе приборсем шалтăртатаççĕ, тата черккесем чăнкăртатни илтĕнет.

Ни солнца мне не виден свет, ни для корней моих простору нет (А.Пушкин). – Хĕвел çути те мана курăнмасть, чун-чĕре те вырăнта мар.

2. Хирĕçлев союзĕсем:

- вырăс чĕлхинче: а, но, да, однако, зато, же;

- чăваш чĕлхинче: анчах, çапах.

Тĕслĕхсем: На востоке уже начало светать, но звезды блестели по-прежнему. – Хĕвелтухăç çуталма пуçларĕ ĕнтĕ, çăлтăрсем вара малтанхи пекех йăлтăртатса тăраççĕ.

3. Уйăру союзĕсем:

- вырăс чĕлхинче: или, либо, то-то, не то-не то;

- чăваш чĕлхинче: е, те-те.

Тĕслĕхсем: То птица из-под ног вспорхнет, то лисица в кусты нырнет. – Е ура айĕнчен кайăк вĕçсе тухать, е йывăç тĕмисем айне тилĕ чăмтарать.

Тонкий голос Муму никогда не раздавался даром: либо чужой близко подходил к забору, либо где-то поднимался подозрительный шум или шорох. – Муму çинçе сасăпа нихçан та пĕр сăлтавсăр вĕрмен: е ют çын хÿме патне çывхарнă, е ăçтан та пулсан шанчăклах мар шав е сас-чĕвĕ илтĕннĕ.