Тĕрлĕрен калани

Çак тĕлĕшрен чăваш чĕлхинчи [ ç ] сасăпа вырăс чĕлхинчи [ с' ] сасă курăмлă. Артикуляци тĕлĕшĕнчен вĕсем пĕр-пĕринчен палăрмаллах уйрăлса тăраççĕ. [ ç ] сасса каланă чухне чĕлхе вĕçĕ малти шăлсенчен кăшт аяккарах куçать, чĕлхе тÿрчĕн вăтаçĕр пайĕ çăвар маччин малти пайĕ патнелле çывхарать: çĕçĕ, çĕлен, çĕпре, çĕлĕк, çĕмĕрт, çĕмел...

Вырăс чĕлхинчи с' сасса (с сассăн çемçе варианчĕ) каланă чухне вара чĕлхе вĕçĕ малти шăлсем патне çывхарать. Çак сасăсене тĕрлĕрен каласси вĕсем тĕрлĕ майпа пулса кайнинчен килет, с' сасă – с сассăн çемçе варианчĕ, ç авалхи джь, дзь аффрикатăран пулса кайнă. Ĕлĕкрех вырăс чĕлхинчен йышăннă сăмахсенче чăвашсем [ с' ] сасса [ ç ] сасăпа ылмаштарнă:

семья – çемьé сени – çéнĕк

Сибирь – Çĕ'пĕр Степан – Çтаппáн

ситец – çúтсă силом – çилам

мастер – мáçтăр

Вырăс чĕлхинче те, чăваш чĕлхинче те янраса илтĕнекен шавлă хупă сасăсем пур. Вырăс чĕлхинче вĕсем сăмах пуçламăшĕнче (багóр, бюрó, батарéя, батальóн, гáлстук, дневнúк), сăмах варринчи уçă сасăсемпе ялан янравлă тата янракан шавлă хупă сасăсем умĕн (обед, добрый, бодрый, поздний, задний, отгрохать (т янраса илтĕнет ), подбрасывать) янраса илтĕнеççĕ. Чăваш чĕлхинче шавлă хупă сасăсем икě уçă сасă хушшинче тата ялан янравлă хупă сасăсемпе уçă сасăсем хушшинче çеç янраса илтĕнме пултараççĕ (абат, ача, адă, тубă, пурдă, удать, кардăм).

Чăваш сăмахĕсенчи янраса илтĕнекен шавлă хупă сасăсене çурма янравлă хупă сасăсем теме пулать, мĕншĕн тесен вĕсен янравлăхĕ, вырăс сăмахĕсенчи хупă сасăсен янравлăхĕпе танлаштарсан, 70-80% таран çеç пулать. Вырăс чĕлхинчен йышăннă сăмахсенче те шавлă хупă сасăсен янравлăхĕ кăштах вăйсăрланать:

кнú г а - кĕне к é о д ея'ло - у т ия'л

дё г оть - тú к ĕт за б óр - са п ýр

ба г óр - па к ýр по д óшва – па т ýш.

Çакăнта илсе кăтартнă чăваш сăмахĕсенче (тĕрĕсрех: вырăс чĕлхинчен калаçу урлă кĕнĕ сăмахсенче) палăртнă хупă сасăсем, вырăс чĕлхинчипе танлаштарсан, вăйсăртарах янраççĕ.