Жұқа линзалар

Сфералық екі бетпен шектелген мөлдір біртекті дене оптикада сфералық линза деп аталады. Сфералық беттердің центрлерінен өтетін түзу (С₂0₁ 0₂С₁) ұлы оптикалық ось деп аталады. Егер линзаның қалыңдығы линзаны шектеуші беттердің қисықтық радиустарынан әлдеқайда кем болса () ондай линзалар жұк,а линзалар деп аталады. Егер бұл шарт орындалмаса, онда линза қалың линза делінеді.

Жарық сәулелері линзадан өткенде оның беттері мен қоршаған орта шекарасында екі рет сынады. Сонда линза ауада тұрған болса, ауаның сыну көрсеткіші п 1 деп алып, формуланы мына түрде жазуға болады:

(1)

Осыларды ескере отырып мынадай формула жазамыз:

(2)

Берілген линза затының сыну көрсеткіші, оның беттерінің қисықтық радиустары тұрақты шамалар болғандықтан, (1.3) теңдіктің оң жағындағы шама да тұрақты шама болады, ол линзаның оптикалық күші деп аталып, D әрпімен белгіленеді, сөйтіп:

(3)

немесе (4)

Егер (2) теңдіктің оң жағындағы шама сан жағынан ұлы фокустығ кері шамасына тең екендігін ескерсек онда жұқа линзаның формуласы мына түрде жазылады:

немесе

Сонда бұұл формуланы жинағыш линзаға қолданғанда (+) таңбасы, шашыратқыш линзаға қолданғанда (–) таңбасы алынады.